كشمكش آمريكا با البرادعي
آفتاب‌‌نیوز : 
محمد البرادعي مديركل آژانس بين المللي انرژي هسته اي كه بيش از هفت سال از دوره مسئوليتش مي گذرد، تنها نامزد مديركلي اين آژانس در دوره آينده است. اين در حالي است كه آمريكا مدتي است همه تلاش خود را براي جلوگيري از انتخاب دوباره البرادعي به كار گرفته است و اين تلاش را پنهان هم نمي كند؛ تا جايي كه كالين پاول وزير امور خارجه آمريكا چند روز پيش گفت: تابستان گذشته از البرادعي خواسته است در پايان دوره دوم مديركلي آژانس (سال 2005) از اين سمت كناره گيري كند.
طبق قوانين آژانس، براي كانديدا شدن مديركل هاي پيشين براي بيش از دو دوره محدوديتي وجود ندارد. اما دولت بوش خواستار آن است كه اين محدوديت براي پست هاي سازمان ملل و از جمله مديركلي آژانس بين المللي انرژي هسته اي اعمال شود.
با پايان يافتن مهلت معرفي نامزدها براي دور جديد مديركلي آژانس در پايان سال 2004، هيچ فرد ديگري به غير از البرادعي وارد اين ميدان نشد و او اكنون تنها كانديداي اين سمت است. مديركل آژانس بين المللي انرژي هسته اي را اعضاي شوراي حكام آژانس كه از 35 كشور تشكيل شده اند، انتخاب مي كنند. اعضاي اين شورا بعد از مشورت و رايزني كه ممكن است چند ماه به طول بينجامد، مديركل جديد را يا به اتفاق آرا و يا به واسطه دوسوم آرا انتخاب مي كنند.
ديپلمات هاي آمريكايي مي گويند واشنگتن تلاش خود را براي جلوگيري از انتخاب دوباره البرادعي براي دور سوم، به كار مي گيرد اما اين كشور براي آن كه به هدف خود برسد به حداقل 12 راي از 35 راي شوراي حكام نياز دارد و معلوم نيست بتواند اين 12 راي را به دست آورد يا نه.
پاول چندي پيش در گفت و گو با آسوشيتدپرس گزارش هاي منتشره درباره گفت و گوي خصوصي اش با البرادعي و درخواست از او براي نامزد نشدن براي دور سوم مديركلي آژانس را تأييد كرد و گفت: بعضي از كشورها و از جمله آمريكا معتقدند، پست هاي سازمان ملل از جمله مديركلي آژانس بايد از نظر دوره مسئوليت افراد محدود شود به طوري كه هر فرد نتواند بيشتر از دو دوره براي اين مسئوليت كانديدا شود.
او گفت اگر چنين قانوني پذيرفته شود، ديگران زمينه را آماده ديده و براي شركت در انتخابات نامزد مي شوند.
پاول گفت كه افرادي را مي شناسد كه توانايي جانشيني البرادعي را دارند و آماده اين كار هم هستند اما به نام هيچ كس اشاره نكرد.
در همين حال الكساندر داوتر وزير خارجه استراليا بعد از سخنان پاول گفت: آمريكا از او خواسته است براي رقابت با البرادعي كانديدا شود، اما او اين درخواست را نپذيرفته است. به هرحال اكنون البرادعي تنها كانديداي اين سمت است.
سابقه ناخشنودي آمريكا از البرادعي
سابقه ناخشنودي آمريكا از البرادعي به پيش از جنگ عراق و دوراني بازمي گردد كه آمريكا مشغول تدارك اين جنگ بود. واشنگتن، البرادعي را به عدم بي طرفي نسبت به پرونده ايران در آژانس و همچنين كوتاهي در برخورد با عراق متهم مي كند.
در جريان تدارك جنگ عراق وقتي آمريكا پايه استدلال خود را براي اين حمله، توان تسليحاتي و برنامه «خطرناك» هسته اي بغداد و ميل سيري ناپذيري صدام حسين به استفاده از زور قرار داده بود، البرادعي هيچ گاه با قاطعيت از اين استدلال ها و اطلاعات پنتاگون و سيا حمايت نكرد. اين عدم قاطعيت كه گاه با ابراز ترديد هم همراه مي شد اگرچه در عزم واشنگتن براي حمله به عراق خللي ايجاد نكرد اما بعد از جنگ و در روزهايي كه آمريكا از همه طرف به خاطر اين حمله مورد انتقاد قرار گرفت، موضع البرادعي به عنوان مديركل آژانس بين المللي انرژي هسته اي درباره برنامه هسته اي عراق، از سوي مخالفان اين جنگ مورد استفاده و تأكيد قرار گرفت.
سناتور جوزف بيدن، از دموكرات هاي برجسته و صاحب نظر آمريكا در سياست خارجي چندي پيش در گفت و گويي با شبكه تلويزيوني سي.ان.ان، ضمن ابرازاطمينان نسبت به مديركل آژانس گفت: از نظر من البرادعي فردي صريح است كه مستقيماً به هدف مي زند. او آنچه را كه دولت بوش مي خواست بشنود نگفت و بر موضع خود در مورد برنامه هسته اي و تسليحاتي عراق پابرجا ماند.
رابطه ميان تندروهاي واشنگتن و البرادعي با اتفاق ديگري كه همين اواخر روي داد، تيره تر شد. در پاييز گذشته و در ميانه تبليغات انتخابات رياست جمهوري آمريكا، مديركل آژانس اعلام كرد صدها تن ماده منفجره از تأسيسات و انبارهاي هسته اي عراق مفقود شده است. اين خبر به معني طولاني تر شدن ناآرامي ها در عراق و سرنوشت نامعلوم اين كشور بود و حملات و انتقادات عليه بوش و دولت او را شدت بخشيد.
حتي جوزف بيدن دموكرات در آن مصاحبه اش با سي.ان.ان، از نرمش البرادعي در مقابل ايران در جريان پرونده هسته اي تهران انتقاد كرد.
دولت بوش معتقد است كه البرادعي اطلاعاتي را درباره برنامه هسته اي و فعاليت هاي ايران از شوراي حكام پنهان نگاه داشته است، اطلاعاتي كه مي توانست تلاش آمريكا را براي ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت تقويت كرده و به نتيجه برساند.
البرادعي بارها در مصاحبه ها و سخنراني هايش به اين موضوع اشاره كرده كه بازرسان آژانس در تمام بازرسي هاي خود هيچ مدركي كه نشان دهد ايران به دنبال بمب هسته اي است نيافته اند. اين سخني نبود كه واشنگتن مي خواست اگرچه البرادعي همواره اين جمله را هم به پايان حرف هايش اضافه مي كرد كه: «هنوز چيزي روشن نيست و همكاري ايران بايد ادامه يابد.» اما اين جمله به هيچ وجه براي آمريكا راضي كننده نبود.
آمريكا به منظور يافتن مدركي براي اثبات ادعاي خود مكالمات تلفني البرادعي با مسئولان ايراني را شنود كرد و ارتباطات او را به شدت و از نزديك زيرنظر گرفت.
شنود مكالمات حتي متحدان و دوستان آمريكا، يكي از ابزارهاي آشكار دستگاه ديپلماسي و امنيتي واشنگتن است كه از آشكار شدن آن بيمي هم ندارد. اما اين بار اين شنود نشان دهنده عزم آمريكا در تلاش براي بركناري يك مدير بين المللي بود. سه مقام آمريكايي كه متن اين شنودها را خوانده بودند به واشنگتن پست گفتند، اين مكالمات مدرك يا نكته قابل توجهي به دست نداده است. اما درون دولت آمريكا عده اي معتقدند بعضي از اين مكالمات نشان مي دهد كه البرادعي دراين پرونده كاملاً بي طرف نيست چون «تلاش كرده به ايران در حل اين بحران ديپلماتيك كمك كند.»
سخنگوي آژانس بين المللي انرژي هسته اي در واكنش به اين اخبار گفت: نه آژانس و نه شخص مديركل از انتشار خبر شنود مكالمات متعجب نشدند چون چنين اتفاقاتي قابل پيش بيني است.
بعد از انتشار اين اخبار، آمريكا مشخصا البرادعي را به قبول درخواست ايران براي عدم بازرسي از تأسيسات پارچين و همچنين استفاده از فلز بريليوم، متهم كرد. البرادعي اين اتهامات را رد كرده و آن را كاملاً بي اساس خوانده است.
البرادعي كيست؟
دليل اصلي نگراني آمريكا از ادامه حضور البرادعي در سمت دبيركلي آژانس را بايد دردو كلمه در سابقه او خلاصه كرد: مسلمان و عرب بودن.
دكتر محمد البرادعي 63 ساله در قاهره به دنيا آمد و در دانشگاه قاهره در رشته حقوق تحصيل كرد. او كار خود را در سال 1976 در وزارت امور خارجه مصر آغاز نمود و اين شروع همكاري وي با سازمان ملل بود. در سال هاي بعد او در رشته حقوق بين الملل در دانشكده حقوق دانشگاه نيويورك دانش آموخته شد و اكنون نيز در همين دانشگاه در همين رشته تدريس مي كند. در سال 1980 البرادعي مسئوليت برنامه حقوق بين الملل را در مؤسسه آموزش و تحقيقات سازمان ملل به عهده گرفت. او در دسامبر سال 1997، مديركلي آژانس را از هانس بليكس سوئدي تحويل گرفت و در پايان دور اول براي يك دور ديگر در سال 2001 در سمت خود ابقا شد.
همسر البرادعي، آيدا الكاچف از استادان دانشكده حقوق وين است و اين دو يك دختر به نام ليلا و يك پسر به نام مصطفي دارند كه اولي وكيل و دومي مهندس صوت است و هر دوي آنها در لندن زندگي و كار مي كنند.
آمريكا در تلاش براي جلوگيري از انتخاب مجدد البرادعي شانس اندكي دارد. او از ديپلمات هاي مورد قبول اكثر كشورهاي جهان است و بسياري از متحدان واشنتگن، عملكرد او را تأييد مي كنند. از سوي ديگر آمريكا در مهلت تعيين شده (تا پايان سال 2004) نتوانست نامزدي براي رقابت با البرادعي بيابد. اتحاديه اروپا هم از سياست ادامه گفت و گو با ايران در پرونده هسته اي حمايت مي كند و اين همان سياستي است كه آمريكا به خاطر آن البرادعي را به نرمش در مقابل تهران متهم مي كند. البرادعي همچنين يكي از نامزدهاي دريافت جايزه صلح نوبل است و اين، كار را براي واشنگتن سخت تر مي كند.
يك احتمال آن است كه با فشار آمريكا، روند انتخاب مديركل جديد تا اواخر ماه ژوئن به تعويق بيفتد. دور جديد مسئوليت مديركل آژانس از اول دسامبر سال 2005 آغاز مي شود.
محمد البرادعي مديركل آژانس بين المللي انرژي هسته اي كه بيش از هفت سال از دوره مسئوليتش مي گذرد، تنها نامزد مديركلي اين آژانس در دوره آينده است. اين در حالي است كه آمريكا مدتي است همه تلاش خود را براي جلوگيري از انتخاب دوباره البرادعي به كار گرفته است و اين تلاش را پنهان هم نمي كند؛ تا جايي كه كالين پاول وزير امور خارجه آمريكا چند روز پيش گفت: تابستان گذشته از البرادعي خواسته است در پايان دوره دوم مديركلي آژانس (سال 2005) از اين سمت كناره گيري كند.
طبق قوانين آژانس، براي كانديدا شدن مديركل هاي پيشين براي بيش از دو دوره محدوديتي وجود ندارد. اما دولت بوش خواستار آن است كه اين محدوديت براي پست هاي سازمان ملل و از جمله مديركلي آژانس بين المللي انرژي هسته اي اعمال شود.
با پايان يافتن مهلت معرفي نامزدها براي دور جديد مديركلي آژانس در پايان سال 2004، هيچ فرد ديگري به غير از البرادعي وارد اين ميدان نشد و او اكنون تنها كانديداي اين سمت است. مديركل آژانس بين المللي انرژي هسته اي را اعضاي شوراي حكام آژانس كه از 35 كشور تشكيل شده اند، انتخاب مي كنند. اعضاي اين شورا بعد از مشورت و رايزني كه ممكن است چند ماه به طول بينجامد، مديركل جديد را يا به اتفاق آرا و يا به واسطه دوسوم آرا انتخاب مي كنند.
ديپلمات هاي آمريكايي مي گويند واشنگتن تلاش خود را براي جلوگيري از انتخاب دوباره البرادعي براي دور سوم، به كار مي گيرد اما اين كشور براي آن كه به هدف خود برسد به حداقل 12 راي از 35 راي شوراي حكام نياز دارد و معلوم نيست بتواند اين 12 راي را به دست آورد يا نه.
پاول چندي پيش در گفت و گو با آسوشيتدپرس گزارش هاي منتشره درباره گفت و گوي خصوصي اش با البرادعي و درخواست از او براي نامزد نشدن براي دور سوم مديركلي آژانس را تأييد كرد و گفت: بعضي از كشورها و از جمله آمريكا معتقدند، پست هاي سازمان ملل از جمله مديركلي آژانس بايد از نظر دوره مسئوليت افراد محدود شود به طوري كه هر فرد نتواند بيشتر از دو دوره براي اين مسئوليت كانديدا شود.
او گفت اگر چنين قانوني پذيرفته شود، ديگران زمينه را آماده ديده و براي شركت در انتخابات نامزد مي شوند.
پاول گفت كه افرادي را مي شناسد كه توانايي جانشيني البرادعي را دارند و آماده اين كار هم هستند اما به نام هيچ كس اشاره نكرد.
در همين حال الكساندر داوتر وزير خارجه استراليا بعد از سخنان پاول گفت: آمريكا از او خواسته است براي رقابت با البرادعي كانديدا شود، اما او اين درخواست را نپذيرفته است. به هرحال اكنون البرادعي تنها كانديداي اين سمت است.
سابقه ناخشنودي آمريكا از البرادعي
سابقه ناخشنودي آمريكا از البرادعي به پيش از جنگ عراق و دوراني بازمي گردد كه آمريكا مشغول تدارك اين جنگ بود. واشنگتن، البرادعي را به عدم بي طرفي نسبت به پرونده ايران در آژانس و همچنين كوتاهي در برخورد با عراق متهم مي كند.
در جريان تدارك جنگ عراق وقتي آمريكا پايه استدلال خود را براي اين حمله، توان تسليحاتي و برنامه «خطرناك» هسته اي بغداد و ميل سيري ناپذيري صدام حسين به استفاده از زور قرار داده بود، البرادعي هيچ گاه با قاطعيت از اين استدلال ها و اطلاعات پنتاگون و سيا حمايت نكرد. اين عدم قاطعيت كه گاه با ابراز ترديد هم همراه مي شد اگرچه در عزم واشنگتن براي حمله به عراق خللي ايجاد نكرد اما بعد از جنگ و در روزهايي كه آمريكا از همه طرف به خاطر اين حمله مورد انتقاد قرار گرفت، موضع البرادعي به عنوان مديركل آژانس بين المللي انرژي هسته اي درباره برنامه هسته اي عراق، از سوي مخالفان اين جنگ مورد استفاده و تأكيد قرار گرفت.
سناتور جوزف بيدن، از دموكرات هاي برجسته و صاحب نظر آمريكا در سياست خارجي چندي پيش در گفت و گويي با شبكه تلويزيوني سي.ان.ان، ضمن ابرازاطمينان نسبت به مديركل آژانس گفت: از نظر من البرادعي فردي صريح است كه مستقيماً به هدف مي زند. او آنچه را كه دولت بوش مي خواست بشنود نگفت و بر موضع خود در مورد برنامه هسته اي و تسليحاتي عراق پابرجا ماند.
رابطه ميان تندروهاي واشنگتن و البرادعي با اتفاق ديگري كه همين اواخر روي داد، تيره تر شد. در پاييز گذشته و در ميانه تبليغات انتخابات رياست جمهوري آمريكا، مديركل آژانس اعلام كرد صدها تن ماده منفجره از تأسيسات و انبارهاي هسته اي عراق مفقود شده است. اين خبر به معني طولاني تر شدن ناآرامي ها در عراق و سرنوشت نامعلوم اين كشور بود و حملات و انتقادات عليه بوش و دولت او را شدت بخشيد.
حتي جوزف بيدن دموكرات در آن مصاحبه اش با سي.ان.ان، از نرمش البرادعي در مقابل ايران در جريان پرونده هسته اي تهران انتقاد كرد.
دولت بوش معتقد است كه البرادعي اطلاعاتي را درباره برنامه هسته اي و فعاليت هاي ايران از شوراي حكام پنهان نگاه داشته است، اطلاعاتي كه مي توانست تلاش آمريكا را براي ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت تقويت كرده و به نتيجه برساند.
البرادعي بارها در مصاحبه ها و سخنراني هايش به اين موضوع اشاره كرده كه بازرسان آژانس در تمام بازرسي هاي خود هيچ مدركي كه نشان دهد ايران به دنبال بمب هسته اي است نيافته اند. اين سخني نبود كه واشنگتن مي خواست اگرچه البرادعي همواره اين جمله را هم به پايان حرف هايش اضافه مي كرد كه: «هنوز چيزي روشن نيست و همكاري ايران بايد ادامه يابد.» اما اين جمله به هيچ وجه براي آمريكا راضي كننده نبود.
آمريكا به منظور يافتن مدركي براي اثبات ادعاي خود مكالمات تلفني البرادعي با مسئولان ايراني را شنود كرد و ارتباطات او را به شدت و از نزديك زيرنظر گرفت.
شنود مكالمات حتي متحدان و دوستان آمريكا، يكي از ابزارهاي آشكار دستگاه ديپلماسي و امنيتي واشنگتن است كه از آشكار شدن آن بيمي هم ندارد. اما اين بار اين شنود نشان دهنده عزم آمريكا در تلاش براي بركناري يك مدير بين المللي بود. سه مقام آمريكايي كه متن اين شنودها را خوانده بودند به واشنگتن پست گفتند، اين مكالمات مدرك يا نكته قابل توجهي به دست نداده است. اما درون دولت آمريكا عده اي معتقدند بعضي از اين مكالمات نشان مي دهد كه البرادعي دراين پرونده كاملاً بي طرف نيست چون «تلاش كرده به ايران در حل اين بحران ديپلماتيك كمك كند.»
سخنگوي آژانس بين المللي انرژي هسته اي در واكنش به اين اخبار گفت: نه آژانس و نه شخص مديركل از انتشار خبر شنود مكالمات متعجب نشدند چون چنين اتفاقاتي قابل پيش بيني است.
بعد از انتشار اين اخبار، آمريكا مشخصا البرادعي را به قبول درخواست ايران براي عدم بازرسي از تأسيسات پارچين و همچنين استفاده از فلز بريليوم، متهم كرد. البرادعي اين اتهامات را رد كرده و آن را كاملاً بي اساس خوانده است.
البرادعي كيست؟
دليل اصلي نگراني آمريكا از ادامه حضور البرادعي در سمت دبيركلي آژانس را بايد دردو كلمه در سابقه او خلاصه كرد: مسلمان و عرب بودن.
دكتر محمد البرادعي 63 ساله در قاهره به دنيا آمد و در دانشگاه قاهره در رشته حقوق تحصيل كرد. او كار خود را در سال 1976 در وزارت امور خارجه مصر آغاز نمود و اين شروع همكاري وي با سازمان ملل بود. در سال هاي بعد او در رشته حقوق بين الملل در دانشكده حقوق دانشگاه نيويورك دانش آموخته شد و اكنون نيز در همين دانشگاه در همين رشته تدريس مي كند. در سال 1980 البرادعي مسئوليت برنامه حقوق بين الملل را در مؤسسه آموزش و تحقيقات سازمان ملل به عهده گرفت. او در دسامبر سال 1997، مديركلي آژانس را از هانس بليكس سوئدي تحويل گرفت و در پايان دور اول براي يك دور ديگر در سال 2001 در سمت خود ابقا شد.
همسر البرادعي، آيدا الكاچف از استادان دانشكده حقوق وين است و اين دو يك دختر به نام ليلا و يك پسر به نام مصطفي دارند كه اولي وكيل و دومي مهندس صوت است و هر دوي آنها در لندن زندگي و كار مي كنند.
آمريكا در تلاش براي جلوگيري از انتخاب مجدد البرادعي شانس اندكي دارد. او از ديپلمات هاي مورد قبول اكثر كشورهاي جهان است و بسياري از متحدان واشنتگن، عملكرد او را تأييد مي كنند. از سوي ديگر آمريكا در مهلت تعيين شده (تا پايان سال 2004) نتوانست نامزدي براي رقابت با البرادعي بيابد. اتحاديه اروپا هم از سياست ادامه گفت و گو با ايران در پرونده هسته اي حمايت مي كند و اين همان سياستي است كه آمريكا به خاطر آن البرادعي را به نرمش در مقابل تهران متهم مي كند. البرادعي همچنين يكي از نامزدهاي دريافت جايزه صلح نوبل است و اين، كار را براي واشنگتن سخت تر مي كند.
يك احتمال آن است كه با فشار آمريكا، روند انتخاب مديركل جديد تا اواخر ماه ژوئن به تعويق بيفتد. دور جديد مسئوليت مديركل آژانس از اول دسامبر سال 2005 آغاز مي شود.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید