کد خبر: ۲۸۶۵۸
تاریخ انتشار : ۰۹ آذر ۱۳۸۴ - ۱۵:۱۵
با رد صلاحیت دادگاه صدام

پرونده مصدومین شیمیایی ایران به شورای امنیت می رود

آفتاب‌‌نیوز : در حالی که در حدود 4 میلیون نفر درگیر جنگ بوده اند، دکتر خاطری مدیر روابط عمومی و بین الملل انجمن «حمایت از قربانیان سلاح های شیمیایی» می گوید: «برآورد می شود که از بین این 4 میلیون نفر در حدود یک میلیون نفر در معرض سلاح های شیمیایی قرار گرفته باشند.» 

کاربرد سلاح های شیمیایی در بیمارستان آبادان، مناطق غیرنظامی، محیط زیست و ... از جمله موارد نقض حقوق بشر دوستانه، توسط صدام در دوران جنگ تحمیلی است. 

در حالی که یکی از اهداف حقوق بشر دوستانه تعقیب، محاکمه و مجازات جنایتکاران جنگی در زمان «صلح» و «جنگ» است؛ دکتر اردلان می گوید: «در صورت پذیرفته نشدن پرونده مصدومین شیمیایی ایران در دادگاه کیفری صدام؛ می توان از شورای امنیت تقاضا کرد تا با تشکیل یک دادگاه بین المللی، به پرونده مصدومین شیمیایی غیر نظامی ایران رسیدگی شود.» 

دادگاه «الدجیل»، دادگاه «دلال هلندی فروش سلاح های شیمیایی به صدام» و نحوه دریافت غرامت مصدومین شیمیایی از کشور متجاوز از جمله دیگر نکاتی است که صالح نیک بخت؛ وکیل دادگستری به آن می پردازد. 

همچنین مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ نیز آمار تازه ای از شروع جنگ قبل از 20 شهریور 1359 ارائه داده است که در گزارش زیر اشاره ای کوتاه به آن می شود. 

سیزدهمین روز از بهار 1358 با حمله هوایی عراق در گمرک بهرام آباد شهر مهران گره می خورد. 

هنوز کمتر از دو ماه از انقلاب 57 ایران سپری نشده که حمله های زمینی،‌ هوایی و دریایی عراق در 48 عملیات، به مرزهای جمهوری اسلامی تا پایان سال 58 تجاوز می کنند. 

محمد درودیان در کتاب «اجتناب ناپذیری جنگ» که از سوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ منتشر شده، می گوید: «ارتش عراق 142 بار در سه ماهه اول سال 59 و 410 بار در سه ماهه دوم همان سال به مرزهای ایران حمله کرده است.»
جنگ تحمیلی عراق به ایران رسما در 20 شهریور 1359 آغاز می شود و 192 فروند هواپیمایی جنگنده نیروی هوایی ارتش عراق در 31 شهریور به داخل خاک ایران یورش می آورند. 

صدام که در 25 تیر 1358 به جای حسن البکر، ‌رئیس جمهور عراق شد؛ سکان جنگ را در دست گرفت و با نقض پروتکل 1925 ژنو، برای نخستین بار در تاریخ جنگ ها، از کاربرد سلاح شیمیایی علیه مردم غیرنظامی استفاده کرد در سال 1359 عراق به منطقه «بیاندره» بین مثلث سقز، بانه و مریوان در استان کردستان با استفاده از بمب های فسفر حمله کرد. در همین سال عراق در منطقه عمومی «میمک» در استان ایلام و در محورهای «هلاله» و «نی خزر» از سلاح شیمیایی استفاده کرد. 

در سال 1361، عراق با به کارگیری سلاح های شیمیایی عمل کننده بر سیستم اعصاب، گاز نیتروژن و موستار از سوی در مناطق آبادان،‌ مریوان و تپه های شرقی شلمچه مرحله جدیدی را از این سلاح مرگ بار به نمایش گذاشت.
در سال های 35-1364، پس از شکست عراق در عملیات ولفجر 8 و تصرف فاو، عراق در خطوط مقدم شهر فاو، سواحل اروند رود، دهانه خلیج فارس، خسروآباد، خرمشهر، پادگان حمیدیه و عقبه های جنگ (جاده ها، اورژانس ها، بیمارستان) به طور دیوانه وار از سلاح شیمیایی استفاده کرد. 

7 تیر 1366؛ عقربه های ساعت به چهار بعد از ظهر نزدیک می شوند. چهار فروند هواپیمای بمب افکن نظامی عراق شش بمب شیمیایی دوقلو، حاوی 550 تن گاز «خردل آرسنیک دار» معروف به گاز «خردل کثیف» را بارگیری کردند. هدف حمله عبارت بود از:
- طول جغرافیایی "25 و ْ45
- عرض جغرافیایی "9 و ْ36
- کوه «گرده سور» از دامنه های زاگرس
- ارتفاع شهر از سطح دریا 1500 متر
- تخلیه بار؛ شهر سردشت 

تاریخ هم نخستین شهر غیرنظامی شیمیایی شده را در چهار بطن و دهلیز خود حک می کند: «سردشت». 

دکتر شهریاری خاطری؛ مدیر روابط عمومی «انجمن حمایت از قربانیان سلاح های شیمیایی» می گوید: «شهرهای سردشت و اشنویه در آذربایجان غربی – روستاهای آلوت، بوالحسن در بانه و روستاهای بالک، نی، نژمار، قلعه جی در مریوان از استان کردستان – روستاهای اطراف سر پل ذهاب و گیلان غرب در استان کرمانشاه؛ توسط صدام بمباران شیمیایی شده اند.» 

مدیر روابط بین الملل انجمن می افزاید: «تنها در یک حمله هوایی به روستاهای اطراف مریوان فقط از 300 بمب حاوی گاز خردل استفاده شده و در حمله دیگری به روستای «زرده» در منطقه «ریجاب» 250 نفر از مردم در دم کشته شده اند.»
هجده سال از بمباران شیمیایی سردشت می گذرد و تعداد مصدومین شیمیایی همچنان نامشخص است. دکتر خاطری با اشاره به آمار کل مصدومین شیمیایی کشور می گوید: «تا به امروز 100 هزار نفر از مصدومین شیمیایی در بیمارستان ها معالجه شده اند و دارای پرونده پزشکی هستند. از این تعداد نزدیک به 50 هزار نفر به علت عوارض و علایم دیررس تحت درمان هستند. اما طبق برآوردها؛ حدود 4 میلیون نفر درگیر جنگ بوده اند که دست کم یک میلیون نفر از آنان در معرض سلاح های شیمیایی قرار گرفته و آلوده شده اند. امکان دارد این افراد دارای عوارض دیررس باشند.»

حقوق مخاصمات مسلحانه
حقوق بشر دوستانه، مجموعه ای از قواعد بین المللی یا عرفی است که مشخصا ناظر به رفتار قوای متخاصم در جنگ های مسلحانه بین المللی – غیربین المللی است. این قواعد به دلایل انسان دوستانه حق طرفین مخاصمه را در انتخاب و استفاده از ابزارها و شیوه های جنگی محدود می کند و افراد انسانی و یا اموال و اشیایی را که در درگیری ها مورد آسیب قرار گرفته یا خواهند گرفت، مورد حمایت قرار می دهد.
حقوق بشر دوستانه «حقوق مخاصمات مسلحانه» نیز نامیده می شود. هدف کلاسیک حقوق بشر دوستانه،‌کاهش آلام انسان ها و محدود کردن آثار سوءناشی از جنگ است. اما امروزه هدف از حقوق بشردوستانه؛ تامین احترام به شان و کرامت والای انسان و تضمین حق حیات و حقوق اساس بشر و نیز تعقیب، محاکمه و مجازات جنایتکاران جنگی است. 

صالح نیک بخت؛ وکیل افتخاری انجمن «دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت» در مورد دادگاه صدام به عنوان یک جنایت کار جنگی می گوید: «نیروهای متعلق به عبدالعزیز حکیم و همچنین کردهای عراق معتقدند که در کلیه مراحل جنگ؛ مقصر عراق است. در حالی که ابراهیم جعفری و همچنین سنی های عراق معتقدند که به گفته پرز دوکوئیار؛ دبیر کل سابق سازمان ملل متحد، عراق فقط در زمینه آغاز جنگ مسؤول است و باید مسئولیت آن دوره را به عهده بگیرد.
بنابراین با توجه به اینکه عمده خسارت مادی،‌ معنوی و جانی جنگ بعد از فتح خرمشهر به بعد می باشد؛ آنان انگشت اتهام را به سوی ایران دراز می کنند.» 

این وکیل دادگستری می افزاید: «در حالی که ما می دانیم بعد از فتح خرمشهر؛ عراق هنوز مناطقی از غرب ایران را در اختیار داشت و از طرف دیگر از این لحظه به بعد است که عراق جنگ را به صورت حمله موشکی و استفاده از سلاح های شیمیایی در مناطق مسکونی ایران آغاز می کند. متاسفانه این همان مشکلی است که دولت کنونی عراق دارد ریاکارانه با آن برخورد می کند و در این زمینه نیز با نژادپرستان عرب به طور یکنواخت و یکصدا عمل می کند.» 

وی با اشاره به دادگاه الدجیل و سایر اتهامات صدام در مورد قتل و عام شیعیان و کردهای عراقی می گوید: «متاسفانه دولت کنونی عراق به جای اینکه با موضوع ریشه ای برخورد کند، خودش را به مسائل جزیی مربوط کرده و این در حالی است که از نظر وکلای دادگستری و حقوقدانان حتی قتل یک نفر هم جنایت محسوب می شود. زیرا جنایت کم و زیاد آن فرقی نمی کند.» 

نیک بخت دادگاه الدجیل را یک کار تبلیغاتی – سیاسی می داند که شخص ابراهیم جعفری آن را به نفع خودش انجام داده است. 

در حالی که حقوق بشر دوستانه هم در زمان «صلح» و هم در زمان «جنگ» دارای کاربرد است، دکتر اسعد اردلان؛ پژوهشگر حقوق بین المللی می گوید: «در صورتی که دادگاه جنایت کیفری صدام حسین صلاحیت نداشته باشد؛ می توان یک دادگاه بین المللی تشکیل داد. 

اما تا هنگامی که دادگاه داخلی صدام دارای صلاحیت باشد و حکم درست ارائه دهد؛ هیچ مشکلی وجود ندارد. زیرا صلاحیت دیوان های کیفری و صلاحیت دادگاه کیفری بین المللی با صلاحیت تکمیلی است. یعنی در صورت رسیدگی دادگاه داخلی به موضوع احکام و مراحل قضایی آن مورد اشکال نباشد، همان آراء مورد قبول است. اگر قابل قبول نباشد، آن زمان می توان تقاضا کرد که یک دادگاه بین المللی صالح به این مورد رسیدگی کند. اما هنوز عدم صلاحیت دادگاه بغداد احراز نشده است.» 

غرامت مصدومین شیمیایی
سرفه های ممتد در طول شب ادامه پیدا می کند. ریه ها از گاز خردل پراست و خوابیدن غیر ممکن. ابوبکر ملکاری 43 ساله و از مصدومین شیمیایی سردشت است که 2 سال اول از مصدومیت خود را به طور نشسته خوابیده است. خواب نه؛ منتظر تابیدن اولین شعاع های خورشید تا شب بیماری به انتها برسد و با دمیدن روز از شدت سرفه ها کمی کاسته شود. 

اما روز هم دست کمی از شب ندارد، گاز خردل در مولکول های جسم آنان نفوذ کرده است. ملکاری می گوید:« ناراحتی اعصاب ناشی از مصدومیت شیمیایی، در طی سال ها تعلیم و تربیت فرزندان در خانواده را مختل کرده است» کودکان نیز وارث جنگ شیمیایی صدام شده اند. وی می گوید:« ناراحتی های جسمانی مانع از فعالیت های روز مره ما شده است. زیرا من الان قادر نیستم به پیاده روی رفته و یا از پله ها بالا بروم. حتی با بلند کردن کوچکترین وزنه سنگینی دچار ناراحتی عضله می شوم.» 

صدام در طول جنگ 8 ساله با ایران از سلاح های شیمیایی دوقلویی استفاده کرده که به گفته کارشناسان میزان مرگ آفرینی آن را به 60 درصد رسانده بود. این موضوع معالجه را دشوارتر کرده و عوارض دیر رس آن فرد در ابتلا به مصدومیت تا آخر عمر می کند. صالح نیک بخت؛ وکیل دادگستری در زمینه غرامت این مصدومین می گوید:« موضوع تعیین غرامت قربانیانی که در معرض سلاح های شیمیایی دو ترکیبی قرار گرفته اند، فرع اصل مساله است. یعنی ابتدا باید یک دادگاه صالح برای این پرونده مشخص شود، سپس قضات صالح انتخاب شوند و در نهایت امکان شکایت مجروحین غیر نظامی در دادگاه های عراق فراهم آید. سپس کارشناسان باید مساله را بررسی کرده مساله را بر اساس کار کارشناسی شده حل کنند.» 

وی در مورد«دیه» می افزاید:« من نمی خواهم وارد میزان « دیه» بشوم. زیرا امکان دارد نیروهای عراقی و بعثی های به جای مانده از دولت ساقط شده عراق و یا اصلا خود دولت کنونی ابراهیم جعفری بخواهند از این موضوع سوء استفاده کرده و برای اینکه خود را مدافع اموال ملی عراق معرفی کنند، بگویند بر اساس میزان خسارتی که در ایران در نظر گرفته می شود، غرامت را می پردازند. 

در حالی که این امر با مصداق های دیه در ایران تطابق پیدا نمی کند. زیرا مصدومین شیمیایی در ایران، افرادی نیستند که فقط یک، دو و یا سه روز در معرض درد و رنج و عذاب باشند. بلکه سرتاسر یک عمر را باید با این درد و عذاب سپری کند.»
خانه سیاه است. خانه کثیف. بر در مخروبه خانه بر پایه ای فلزی ایستاده است سپر تنها وارث خانواده می خواهد دوباره خانه را بسازد. 

بچه ها در حیاط آن بدوند و بادبادک ها را با ریسمانی سفید بر بام خانه پرواز دهند. پس می خواهد پدر شود و دوباره زندگی را به خانه ارمغان آورد. پسر سیاهی جنگ را نمی خواهد. پسر حقش را می خواهد. حق زندگی کردن حتی اگر خود مصدوم باشد و تنها بازمانده از خانواده 16 نفره اش در جنگ شیمیایی صدام. 

دکتر اسعداردلان پژوهشگر حقوق و روابط بین الملل در زمینه احقاق حقوق مصدومین شیمیایی از طریق قواعد حقوق بشر دوستانه می گوید:« ایران ابتدا باید بتواند از دولتی که مرتکب تجاوز شده، خساراتی را دریافت کند. 

خسارت مصدومین شیمیایی نیز برای این منظور است که اگر به خدمات دراز مدتی نیاز داشتند و خود قادر به تامین هزینه های آن نیستند، این هزینه ها را باید به عنوان خسارت دریافت کنند. البته من بعید می دانم دادگاهی که در بغداد تشکیل شده این خسارت را بپردازد.» 

وی می افزاید:« همان گونه که گفتم یکی از اصرارهای دولت کنونی عراق برای تشکیل دادگاه در بغداد برای این است که بگوید جرم را صدام حسین مرتکب شده نه دولت عراق.
در صورتی که پرونده صدام از دادگاه کیفری داخلی به دادگاه کیفری بین المللی برود؛ می توان دولت عراق را به عنوان اینکه خسارتی به مردم غیر نظامی ایران زده، ملزم به پرداخت خسارت کرد. ولی دادگاه داخلی عراق قطعا این کار را نمی کند.» 

دلال هلندی« خردل» می فروشد؛ صدام قتل عام می کند
« فرانس وان آن رات» دلال هلندی صدام است. وی در سال های 1984 تا 1988 چندین تن مواد شیمیایی و مواد خام مورد نیاز برای ساخت سلاح های بیولوژیکی را برای صدام فرستاده است. با پایان جنگ ایران و عراق، وی به مدت 13 سال از سوی سازمان اطلاعات کشور هلند در عراق باقی ماند و صدام یکی از کاخ های خود را برای سکونت در اختیار وی گذاشت.
مسئولیت نقض مقررات حقوق بشر دوستانه علاوه بر « دولت ها» شامل« افراد» متخلف هم می شود. دکتر اردلان می گوید:« افرادی که دارای مصدومیت شیمیای هستند؛ می توانند به صورت فردی شکایت خود را در دادگاه هلند محل اقامت دلال فروش سلاح های شیمیایی غیر متعارف به صدام ـ مطرح کنند. حتی مصدومین می توانند شکایت خود را در دادگاه ایران که محل وقوع جرم است، مطرح کنند. ولی بهترین مکان برای شکایت آنان تابعیت یا کشور دلال هلندی است. زیرا قوانین حاکم بر فرد؛ قوانین حاکم بر دادگاه هم است.»
وی ادامه می دهد:« بنابراین شکایت دو نفر از مصدومین شیمیایی سردشت که از سوی انجمن« دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت »در دادگاه هلند مطرح شده است؛ دست کم می تواند این فرد را به عنوان یکی از افرادی که مرتکب یک جرم بین المللی شده و آن هم فروش سلاح های غیر متعارف به دولت ها یا افراد بوده است و حتی امکان دارد در آینده به تروریست ها نیز فروخته شود، به عنوان شریک جرم صدام پای او را به قضیه باز کند.» 

این پژوهشگر حقوق بین الملل عقیده دارد که دولت ایران هم می تواند از دلال هلندی شکایت کند. وی می افزاید:« منتهی دولت ایران معتقد است که از فرد شکایت نکند و بگذارد که شکایت فرد به فرد در دادگاه محلی برگزار شود. مگر اینکه آن فرد در دادگاهی محاکمه شود که بگوید من با دستور دولت هلند و یا دستور دولت امریکا که تابع آن هستم، این مواد شیمیایی را که کاربرد سلاح نظامی غیر متعارف دارد، به صدام حسین فروخته ام. 

در آن زمان دولت ها می توانند درگیر این پرونده شوند. ولی بهترین کار این است که الان مصدومین شیمیایی فرد به فرد به دادگاه مراجعه کنند و مساله در آنجا بررسی شود.» 

در مهر ماه 1384 برای دومین بار هیات قضایی دادگاه دلال هلندی به ایران اعزام شدند. وکیل متهم نیز برای نخستین بار به تهران آمد. رحیم واحدی؛ نماینده انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت در تهران می گوید:« هیات قضایی هلند به همراه وکیل متهم در یک بازجویی خیلی رسمی به منظور صحت و درستی تاریخ بمباران شیمیایی سردشت در (7 تیر 1366)و همچنین درستی این مطلب که آیا این بمباران توسط هواپیماهای عراقی صورت گرفته است، از تعدادی از مصدومین شیمیایی سردشت سوال و جواب می کند.» 

وی در ادامه گفت: « به فاصله چند روز از آن بازجویی؛ دایره حقوقی ریاست جمهوری ایران از ما در خواست کرد که سه نفر از مصدومین را به عنوان شاکیان خصوصی علیه دلال هلندی به آنان معرفی کنیم.» 

ارجاع پرونده صدام به شورای امنیت
صالح نیک بخت؛ وکیل دادگستری می گوید:« من از ابتدا تنها فردی بودم که اعتقاد داشتم بر اساس کنوانسیون های چهارگانه ژنو که حد و مرز و همچنین مقررات جنگ را در مناطق جنگی تعیین می کند؛ باند و دارو دسته صدام را به عنوان جنایت کاران جنگی که مقررات جنگی را رعایت نکرده اند، باید بر اساس قوانین و دادگاه های خود عراق مورد رسیدگی قرار داد. 

زیرا صدام و افرادش مسئول کشور عراق بوده اند و خسارت های وارده ناشی از اعمال این مسئولان است و اعتقاد ما بر این است که آنان باید پاسخگوی دولت عراق باشند. همچنین پاسخگوی جبران خسارات وارده به مصدومین و مقتولین سلاح های شیمیایی.» 

در حال حاضر دادگاه صدام در داخل خود کشور عراق برگزار می شود. اما دکتر اردلان به پژوهشگر حقوق بین الملل می گوید: « من اعتقاد دارم وکلای ایرانی می توانند در دادگاه جنایت جنگی صدام حسین شرکت کرده و تقاضای رسیدگی به پرونده های خود را کنند. زیرا جرایم ارتکایی صدام در خارج از مرزهای عراق بوده و تنها در چارچوب مرزها قرار نمی گیرد.» 

وی می افزاید:« در صورتی که دادگاه مذکور تقاضای‌ آنان را نپذیرفت، آنان می توانند از شورای امنیت تقاضا کنند که به دلیل عدم صلاحیت این دادگاه برای قبول پرونده آنان یک دادگاه بین المللی تشکیل شود تا پرونده آنان نیز مورد بررسی قرار گیرد. در واقع راه برای ایران باز است.»
بازدید از صفحه اول
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره
عضویت در خبرنامه
نظر شما
پرطرفدار ترین عناوین