غار کتله خور در 155 کیلومتری جنوب زنجان، 80 کیلومتری جنوب
خدابنده و 173 کیلومتری شمال همدان، در نزدیکی شهر کوچک گرماب واقع شده
است. مسیر متداول برای بازدید از این جاذبه طبیعی جاده زنجان به خدابنده
(قیدار) در امتداد زرین آباد به گرماب می باشد.
به گزارش باشگاه
خبرنگاران، این غار از سه طبقه
تشکیل شده و دارای تونل های فرعی و استلاکتیت ها و استلاکمیت ها و ستون
های بسیار در گذرگاه های اصلی است وقندیل های مخروطی آویزان از سقف ها در
اثر داشتن ناخالصی ها، رنگ های متنوع به خود گرفته اند و آنها که ترکیبات
به همراه نداشته و یا کمتر دارند به صورت بلورهای شیشه ای بسیار شفاف
مشاهده می شوند.
غار کتله خور، غاری است آهکی که در برخی نقاط آن گل رس و خاک های حاوی اکسید آهن قابل مشاهده است.
این
غار از نظر قدمت تقریبا هم سن غار علیصدر در همدان است. البته این دو غار
از دو جهت با هم تفاوت دارند. یکی اینکه غار علیصدر همدان غاری است کاملا
آبی، اما غار کتله خور زنجان غاری است تقریبا خشک. دوم اینکه آهک های غار
کتله خور نسبت به آهک های غار علیصدر بسیار خالص تر است که این خود عاملی
است جهت زیباتر شدن غار، چراکه خالص بودن آهک ها موجب شفافیت آنها و در
نتیجه عبور نور از قندیل ها می شود.
یک نکته جالب توجه در رابطه
با غار کتلهخور این است که شواهد و بررسیهای انجام شده مؤید این موضوع
است که این غار در نهایت به غار علیصدر در همدان متصل میشود. همچنین یکی
دیگر از عجایب و زیباییهای این غار تعدد طبقات آن است که اینگونه غارها در
جهان بسیار کمنظیر هستند. گمان میرود که این غار دارای ۷ طبقه باشد که
البته تاکنون تنها ۳ طبقه آن کشف شده است.
این غار نخستین بار در
بهار سال ۱۳۳۱ خورشیدی گروهی از سرشناس ترین کوهنوردان ایران از اعضای
باشگاه "نیرو راستی" اقدام به کشف و بازدید غار کتله خور کردند. یکی از
اعضای زنجانی گروه نامبرده به نام سید اسدالله جمالی اقدام به ثبت رسمی غار
کرد. از آن پس غار کتله خور به عنوان پدیده شگرف طبیعی مورد توجه
علاقهمندان غارنوردی قرار گرفته است.
در حال حاضر این غار به سه
بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شدهاست. بخش ورزشی آن که تنها مورد
استفاده غارنوردان و صخرهنوردان قرار میگیرد، حدود ۴ کیلومتر است که
البته هنوز انتهای آن کشف نشدهاست. بخش تفریحی غار نیز که جهت بازدید عموم
مورد استفاده قرار میگیرد حدود ۲ کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته میشود
این مسیر تنها ۳/۱ کل غار است. بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی آن قرار
دارد. قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسمهای مختلف
مورداستفاده قرار میگیرد. البته این دالان هیچگونه راه خروجی به بیرون
نداشته و راه خروجی آن به صورت مصنوعی کنده شده اما خود دالان تماماً طبیعی
بودهاست.
غار کتلهخور ازلحاظ کیفیت بلورها و قندیلها، زیبایی و
تعدد طبقات اولین غار آهکی جهان شناخته شدهاست که توسط سرمایهگذاری بخش
خصوصی و هزینه شخصی به نام مهندس عالی که مهندس عمران فرمانداری زنجان بود
در طول پنج سال آماده بهرهبرداری گشت. از بهرهبرداری اولیه این غار چیزی
حدود ۱۵ سال میگذرد که البته هنوز هم کاوش و فعالیت برای آمادهسازی سایر
قسمتهای غار برای بازدید ادامه دارد.