آفتابنیوز : در مقالهاي از سوي سازمان بينالمللي انرژي اتمي در اين باره منتشر شده، آمده است كه كنترل اين قاتلان بالقوه اولويت اصلي در كمكهاي بينالمللي محسوب ميشود.
آمارها نشان ميدهد كه بيماريهاي عفوني سالانه جان 13 ميليون تن را در سراسر جهان ميگيرند. 40 درصد از اين رقم مربوط به مرگ و ميرهاي كشورهاي در حال توسعه ميشود.
طبق گزارش سازمان جهاني بهداشت بيماريهاي عفوني بزرگترين و مهمترين قاتلان كودكان و نوجوانان در سراسر جهان هستند. براي مثال بيماري مالاريا به تنهايي با كاهش رشد اقتصادي 3/1 درصدي در سال در آفريقا، ميلياردها دلار آمريكا براي اين قاره هزينه در بردارد.
سرطان نيز جزو مشكلات سلامتي است كه به سرعت در سراسر كشورهاي در حال توسعه، رو به افزايش است. اين باور وجود دارد كه سرطان ديگر بيماري طبقه مرفه در جهان محسوب نميشود. تعداد بيماران سرطاني در كشورهاي در حال توسعه از دو ميليون تن در سال 1985 به پنج ميليون بيمار در سال 2000 افزايش پيدا كرده و پيش بيني ميشود كه تا سال 2015 به 10 ميليون بيمار نيز برسد.
اين رشد سريع، كشورها را بر آن داشته كه نياز به بهبود جنبههاي كلينيكي و پزشكي پرتو درماني براي افزايش مراقبت از بيماران سرطاني را درك كنند.
فعاليتهاي بهداشتي انساني كه از سوي سازمان بينالمللي انرژي اتمي حمايت ميشوند، بر روي تشخيص و درمان بيماريهايي كه جامعه فقير را درگير كرده و نيز در جهت برنامهريزي و ارزيابي برنامههاي تغذيهاي كاربردي به ويژه متناسب با نيازهاي زنان و كودكان، متمركز ميشوند.
براي مثال كارشناسان بهداشتي در كشور مالي از روشهاي هستهيي براي تعيين زنجيرههاي مقاوم مالاريا در برابر دارو و كشف استراتژيهاي درماني - دارويي در سطح جامعه استفاده ميكنند.
همچنين كارشناسان تغذيه در تايلند از رديابهاي ايزوتوپي براي اندازهگيري ميزان تاثيرگذاري سس ماهي غني شده بر روي مادران باردار استفاده ميكنند. سپس اين محصولات تغذيهاي كيفي در مقادير انبوه از سوي بخش خصوصي توليد و عرضه خواهند شد. به علاوه يك برنامه جديد جهاني با هدف توليد واكسني براي ايدز با همكاري سازمان جهاني بهداشت و ديگر سازمانهاي مربوطه شكل گرفته است.
اين فعاليتها روشهاي بسياري شامل پرتو درماني، توليدات داروپرتويي، تحليل تغذيهيي و تكنيكهاي استريليزه كردن براي پيوندها و تجهيزات پزشكي را به گردش درآورده است.
تمام اين تلاشها در جهت ظرفيتسازي براي كشورهاي در حال توسعه به منظور مديريت و جهت دادن علم براي برآورده كردن نيازهاي مربوط به مشكلات بهداشتي هدفگيري شدهاند.
- كاهش بيماري مالاريا: ابزار جديدي براي مقابله با يك قاتل مهم
به گفته كارشناسان و پزشكان وجود يك استراتژي براي همكاري مسوولان بهداشتي محلي در جهت كشف سريعترين و موثرترين ابزار يا روشها به منظور از بين بردن اپيدمي مورد نياز است.
از طرفي هم اگر مرگ و مير به گونه موثري كاهش پيدا كند، تشخيص سطح آسيب پذيري جمعيت در برابر داروهاي ضد مالاريا امري حياتي است.
مالاريا يكي از مهمترين بيماريهاي كشندهي انسان در سراسر جهان است. اين بيماري در مرزهاي سياسي متمركز نميشود، اما هر جا كه پشه آنوفل زندگي ميكند، آشكار ميشود.
اين پشه به ويژه در مدارهاي جغرافيايي بسياري از كشورهاي آسيايي، آفريقايي و آمريكاي مركزي و جنوبي رشد ميكند.
طبق گزارش سازمان جهاني بهداشت، مالاريا:
بيش از يك ميليون تن را در سال و تقريبا حدود 3000 تن را در هر روز ميكشد.
اين بيماري سالانه 300 تا 500 ميليون مراجعه كلينيكي را موجب ميشود.
سالانه منجر به مرگ بيش از 700 هزار كودك زير پنج سال ميشود.
همچنين اين بيماري باعث فلج شدن توان يادگيري بيش از 60 درصد از دانش آموزان ساكن مناطق اپيدمي شده ميشود.
آمارها همچنين حاكي از آن است كه حدود 400 درصد از جمعيت جهان در مناطق پرخطر زندگي ميكنند و 90 درصد از مبتلايان به اين عفونت از كشورهاي صحراي آفريقا هستند.
كشورهايي كه دچار اپيدمي مالاريا ميشوند جزو فقيرترين كشورها هستند. اين بيماري باعث كاهش رشد اقتصادي در كشورهاي آفريقايي ميشوند. از همه مهمتر اينكه بيماري مالاريا مانع از بهبود استانداردهاي زندگي در نسلهاي آينده و نيز مانع از رشد اقتصادي جهاني ميشود.
تصور ميشود كه اين بيماري از آفريقا منشاء گرفته و از طريق مهاجرتهاي انساني به سواحل مديترانه، هند و جنوب شرق آسيا گسترش پيدا كرده است. اين بيماري هم چنين به "تب رومي" معروف است.
دانشمدان عامل مالاريا را در سال 1880 كشف كردند. عامل اين بيماري انگلي موسوم به پلاسموديوم است. حدود 18 سال بعد محققان رد نحوه انتقال اين انگل را گرفته و به پشه آنوفل رسيدند. وقتي علت بيماري شناخته شد، مبارزهاي هدفدار آغاز و اقدامات عمومي براي اطمينان از ريشهكني آن معرفي شد.
به ويژه در طول جنگ جهاني دوم كاربرد حشرهكش د.د.ت و داروي كلروكوئين تاثير زيادي در مقابله با بيماري داشت.
اما بيماري مالاريا در دهه 1960 اساسا به دليل مقاوم شدن زنجيرهي پشه ناقل آن نسبت به حشرهكشها و نيز مقاومت انگل آن در برابر داروهاي مزبور دوباره ظهور پيدا كرد.
انگل اين بيماري از طريق نيش پشه ماده آنوفل به انسان منتقل ميشود. زماني كه يك پشهي آنوفل ماده از فرد بيمار خون ميمكد در اين جريان از طريق نيش پشه انگل مولد بيماري از خون بيمار وارد بدن پشه ميشود.
انگل وارد شده در بدن پشه، قبل از حركت كردن به سمت غدد بزاقي توليد مثل ميكند و بعد از منتقل شدن به غدد بزاقي اگر پشه فرد سالمي را نيش بزند عامل بيماري كه همان انگل است به فرد سالم منتقل شده و او را مبتلا ميكند.
در بدن فرد دريافت كننده اين انگل ابتدا كبد را آلوده ميكند و سپس به گلبولهاي قرمز خون حملهور ميشود. برخي از انگلها بالغ ميشوند و دوباره از طريق پشهها تزريق ميشوند كه به اين ترتيب چرخه عفونت ادامه پيدا ميكند.
شايعترين علايم اين بيماري عبارتند از سردرد، تهوع و استفراغ، درد، كم خوني و تشنج كه در صورت درمان نشدن ممكن است منجر به شوك و كم خوني شديد شده كه اغلب نيز به مرگ بيمار ختم ميشود.
درمان اين بيماري با استفاده از دارو قابل دسترسي است، اما مقاومت دارويي نگراني اصلي در نواحي اپيدمي شده است.
استراتژيهاي بيشماري براي مقابله با مالاريا به كار گرفته شده است. از جمله اين روشها مصرف داروهاي سنتي مانند كوئينين، حشرهكشها، استفاده از داروهاي پيشرفته، تحقيق و توسعه در زمينه توليد واكسن اين بيماري است.
اما تمام اين روشها موفقيتهاي كوتاه مدتي داشتهاند. از سال 1997، آژانس بينالمللي انرژي اتمي بر روي افزايش تواناييهاي كشورهاي عضو در زمينه كنترل مالاريا با استفاده از تكنيكهاي مولكولي و راديوايزوتوپي در جهت تشخيص مقاومت دارويي مالاريا كار كرده است.
تاكنون كشورهايي چون كنيا، مالي، سودان، تانزانيا، زامبيا و اوگاندا از اين تكنيكها استفاده كردهاند. مالاريا تنها از طريق تلاشهاي مشترك ريشهكن خواهد شد. سازمان بينالمللي انرژي اتمي فعاليتها و همكاريهاي زيادي را با برنامههاي بينالمللي و محلي ايجاد كرده است.
بديهي است كه نظارت مناسب و سريع در مورد مقاومت دارويي يكي از نكتههاي كليدي و اصلي در دستيابي به موفقيت در اين قبيل تلاشها است.
مالاريا مردم را فلج كرده و توان كار كردن را از آنها ميگيرد. اين بيماري همچنين بر رشد ادراكي كودكان تاثير منفي ميگذارد و مانع از حضور منظم آنها در فعاليتهاي مدرسه ميشود. اين بيماري حتي دلارهاي گردشگران را نيز به باد ميدهد.
از اين رو تقويت همكاريهاي جهاني و منطقهيي و حضور فعال بخش خصوصي و سازمانهاي غيردولتي براي گردآوري كردن منابع فنآوري و مالي جهت مبارزه موثر عليه اين بيماري كشنده امري ضروري است.
- پرتو درماني اميدي براي درمان زنان مبتلا به سرطان؛
در اتيوپي، سرطان دهانه رحم جزو شايعترين انواع سرطان در بين زنان است. اين سرطان معمولا به علت تشخيص ديرهنگام و كمبود امكانات درماني كشنده است.
سرطان دهانه رحم اكثرا زنان بالاي 30 سال را در اين كشور مبتلا ميكند و در گروه 40-45 سال به نقطه اوج خود ميرسد.
نرخ ابتلا به اين سرطان در بين زنان اتيوپي تقريبا 4 برابر بيشتر از زنان كشورهاي توسعه يافته است چراكه زنان اين كشورها به امكانات مراقبتهاي ادواري، تشخيص زودهنگام و اغلب درمان ساده و موثر دسترسي دارند.
آمارها نشان ميدهد كه سالانه 200 هزار زن در كشورهاي در حال توسعه در اثر ابتلا به اين سرطان جان خود را از دست ميدهند.
سرطان سينه از شايعترين انواع سرطان در بين زنان در سراسر جهان است، اما سرطان دهانه رحم نيز در بين زنان مناطق محروم جهان تقريبا به همان اندازه شايع است و 17 درصد كل سرطانها را شامل ميشود.
با افزايش ابتلا به سرطان در كشورهاي در حال توسعه، تقاضا براي كمكها و همكاري آژانس بينالمللي انرژي اتمي در حوزه پرتو درماني نيز افزايش مييابد.
از جمله برنامههاي كمكي اين آژانس ميتواند به تدارك منابع و تجهيزات پرتونگاري، آموزش پرسنل در زمينه پزشكي و ايمني و تاسيس و تهيه برنامههاي مناسب پرتو درماني براي معالجه سرطان اشاره كرد.
اين سازمان همچنين تعدادي از كشورها را در زمينه تاسيس اولين مراكز پرتو درماني حمايت كرده است. طي 7 سال گذشته خدمات پيشرفته پرتو درماني با موفقيت در كشورهاي اتيوپي، غنا، مغولستان، ناميبيا و اوگاندا آغاز به كار كرده است.
در مجموع تخمين زده شده كه بيش از 2100 دستگاه تلهتراپي مگاولتاژي در حال حاضر در كشورهاي در حال توسعه نصب و راهاندازي شده است. اما با اين وجود اين رقم خيلي كمتر از نيازهاي واقعي فعلي است كه تقريبا 5000 دستگاه تخمين زده شده است.
در اين ميان سازمان بينالمللي انرژي اتمي براي كمكرساني در جهت ايجاد تعادلي ميان تمام عناصر حمايت كننده شامل موارد باليني، ايمني و تداركاتي در اين زمينه تلاش ميكند.