لزوم تطبیق مهارت های دانشگاهی با نیاز بازار کار در جامعه
اشتغال دانش آموختگان يكي از مسائلي است كه همواره مورد توجه برنامه ريزان و سياستگذاران كشورهاي مختلف بوده است. اين توجه، هم به لحاظ اهميت بازار كار به عنوان مركز ثقل اقتصادي و اجتماعي و هم به لحاظ نقش هاي اجتماعي است كه به افراد دانش آموخته براي نيل به اهداف توسعه كشور محول مي شود.
آفتاب‌‌نیوز :
محبوبه بیات- امروزه آنچه اقتصاد جهاني را بيش از پيش تحت تأثير خود قرار مي‌دهد، بازارهاي كار و اشتغال ملي و بين اللملي است كه هر روز متفاوت تر و متنوع تر از قبل مي‌شود. در اين شرايط كشورها سخت در تلاشند تا با ايجاد نظامهاي آماده سازي افراد براي اشتغال، منابع خود را بطور بهينه مورد استفاده قرار دهند.
در این میان، همه كشورها از جمله كشورهاي در حال توسعه و كمتر توسعه يافته، به شرطي مي توانند در بازار كار رقابت كنند كه نیروی کار آن ها از مهارتهاي مختلف فني و مهارتي برخوردار باشند. اگرچه مهيا سازي نيروي كار مورد نياز جوامع از رهگذار آموزشهاي مهارتي از اواخر قرن 19 و اوايل قرن 20 ميلادي مورد توجه بسياري از كشورهاي جهان قرار گرفته است، لكن گرايش گسترده‌اي در حال حاضر نسبت به آن پديد آمده است بطوري كه از مهارت آموزي بعنوان بهترين مسير براي اشتغال پايدار، رشد و بهره وري، افزايش سرانه توليد ناخالص ملي و در نهايت رشد اقتصادي و اعتماد ملي ياد مي‌كنند.
در ایران اسلامي عزيزمان نيز آموزش هاي مهارتي به عنوان يك اولويت حساس و حياتي در تربيت نيروي انساني متخصص و كارآفرين و همچنين راهكاري مؤثر در پاسخ به نيازهاي اشتغال و بازار كار، مورد توجه جدي قرار گرفته است. سازمان آموزش فني و حرفه اي كشور و دانشگاه جامع علمی کاربردی به عنوان متوليان نظام آموزش مهارتي كشور چند سالي است كه به ارائه آموزش هاي مهارتي به دانشجويان و دانش آموختگان می‌پردازند. هدف از ارائه این مطلب نیز شناسايي مهارت‌های تخصصی مورد نياز دانشجويان در راستای اشتغال آنها است.
در سالهاي اخير كشور شاهد نرخ فزاينده تمايل به تحصيلات عالي در ميان جوانان و داوطلبين است. بر اساس اين تقاضا، موسسات آموزش عالي نيز اقدام به افزايش ظرفيت جذب دانشجو نموده‌اند. آمارهای وضعيت اشتغال كشور نشان مي‌دهد كه وضعيت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهي متناسب با ميزان رشد فارغ‌التحصيلان دانشگاهي نبوده و همين امر موجب بروز مشكلاتي در خصوص فلسفه نظام آموزشي شده است. بديهي است كه اشتغال و از جمله اشتغال دانش آموختگان دانشگاهي مستلزم مولفه هاي متعددي از جمله متناسب بودن مهارتهاي آنها با نيازهاي بازار كار مي باشد. امروزه در كليه ي سازمان ها و موسسات جهت شناسايي اين مهارت ها از الگوي شايستگي استفاده مي شود و بر اساس آن به شناسايي دانش، مهارت، نگرش و ويژگي هاي شخصيتي مورد نياز براي احراز هر شغل پرداخته مي شود.
نیروی انسانی و اشتغال
اشتغال عبارتست از بكارگيري منطقي نيروهاي متخصص كارآمد در مشاغل تخصصي و تطبيق آن ها با موقعيت هاي تخصصي مورد لزوم سازماني¬، به نحوي كه اشتغال صحيح آن ها¬، نيل به هدف هاي سازماني را ممكن سازد. چالش هاي اشتغال و بيكاري نه تنها يكي از مهم ترين مسائل اجتماعي روز در كشور به شمار مي آيد¬، بلكه با توجه به ميزان رشد جمعيت در دو دهه گذشته مي توان آن را مهمترين چالش اجتماعي چند دهه آينده نيز به حساب آورد.
اصولاً اشتغال افرادي كه به سن كار مي رسند يك الزام سياسي – اجتماعي است زيرا اشتغال نوعي معرف و مجوز زندگي مستقل مي باشد و بيكاري مي تواند به انحراف و سرخوردگي نسل جوان و بحران هاي اجتماعي و سياسي خاصي منجر گردد به همين دليل با وجود آنكه اقتصاددانان¬، تأمين اشتغال كامل در كنار رشد مداوم اقتصادي، تثبيت سطح قيمت ها و موازنه تر¬از پرداخت ها را از اهداف چهار گانه اقتصادي بيان مي كنند¬، اما به اتفاق¬، اشتغال كامل را مهمترين آنها مي دانند.
مسأله نيروي انساني و سرمايه انساني مقوله اي است كه با عوامل بسياري در ارتباط مي باشد. ¬از يك سو عرضه نيروي انساني با متغيرهايي همچون رشد جمعيت، توزيع سني و جنسيتي جمعيت، مهاجرت، نرخ مشاركت زنان و ... در ارتباط است و از سوي ديگر تقاضاي نيروي انساني با متغيرهايي چون حجم سرمايه گذاري، توزيع سرمايه گذاري، تكنولوژي، رشد اقتصادي و ... ارتباط پيدا مي كند. در ايران نيز از برنامة عمراني سوم (1342- 46) براي نخستين بار نيروي انساني و اشتغال يكي از فصول برنامه را تشكيل داده و توجه جدي به اين مقوله آغاز شد.
بيشتر كشورهاي دنيا با مسأله اشتغال درگيرند، اما تعدد عوامل مشكل آفرين در مسير يافتن شغل و ناشناخته بودن اين عوامل موجب پيچيده تر شدن اين موضوع، به ويژه در كشورهاي در حال توسعه اي چون ايران شده است. اشتغال دانش آموختگان يكي از مسائلي است كه همواره مورد توجه برنامه ريزان و سياستگذاران كشورهاي مختلف بوده است. اين توجه، هم به لحاظ اهميت بازار كار به عنوان مركز ثقل اقتصادي و اجتماعي و هم به لحاظ نقش هاي اجتماعي است كه به افراد دانش آموخته براي نيل به اهداف توسعه كشور محول مي شود.
بيكاري دانش آموختگان دانشگاهي يكي از بزرگ ترين معضلات اقتصادي در كشور ما و موضوع مهم توسعه و پيشرفت اقتصادي جامعه است. کم توجهی و هم سو نبودن نظام آموزش عالی به نیازهای جامعه يكي از دلایل بروز بحران و بيكاري فارغ التحصيلان است، درصورتی که نیاز اساسی يك فارغ التحصيل دانشگاهی برای رسیدن به شغل و پذیرش مسئولیت های تخصصی جامعه، مهارت است، یعنی فرد علاوه بر داشتن توانایی های ذهنی، فیزيكي و سطح تحصیلات و همچنین ویژگی های رفتاری چون شخصیت، نوع نگرش، انگیزش و ارزش های فردی باید مهارت های فنی، انسانی و ادراکی نیز در طول دوران تحصیل کسب کند.
اما این گونه که مشخص است بین دوره ها و مواد آموزشی دانشگاه با آنچه بازارکار از بعد مهارت فنی و علمی می طلبد تناسب منطقی برقرار نشده است و از طرف دیگر قبل از فارغ التحصيلي دانشجویان معیارهای مناسبی برای ارزیابی آنها از حیث حداقل توانمندی علمی و عملی وجود ندارد. همچنین سيستم آموزشي نیز نتوانسته به خوبی روحیه علمی دانشجویان را برای پیدا کردن کار مفید خود و جامعه تقویت کند.
الگوهای شایستگی
در این بخش، براساس الگوهای علمی پذیرفته شده در مبحث شايستگي از جمله مدل شایستگی ETA و الگوی شایستگی علوم زیستی، می‌توان آموزش هاي تخصصي را در دانشگاه ها با نياز موجود در بازار کار به يكديگر تطبیق داد تا فاصله بين مباني علمي آموزش دیده شده با حوزه تخصصی اشتغال کاهش داده و فرآيند چرخه علم، فناوري و توليد را تكميل نمود.
الگوي شايستگي ETA
الگوی شایستگی اداره استخدام و آموزش کارکنان ايالات متحده (2013) موسوم به ETA با تمرکز بر کسب مهارت‌ها و ارزیابی فرآیند الگوی شایستگی برای تعیین نیازهای کسب و کار در بازار کار، اقدام به تدوین الگوی شایستگی‌های حرفه‌ای در حوزه‌های مختلف کرده است. در نمودار زیر ساختار کلی این الگو آمده است:
الگوی شایستگی علوم زیستی
این مدل در جدولی شامل 9 سطح به تصویر کشیده است. ترتیب ردیف‌ها در شکل هرمی به این مفهوم نیست که شایستگی در سطوح اول در بالاترین سطح مهارتی قرار دارد. شکل مدل نشان دهنده افزایش تخصصی‌سازی و خاص گرایی در بهره گیری از مهارت ها، وقتی به سمت ردیف های بالای جدول حرکت می‌کنید، می‌باشد:
با توجه به مطالب ارائه شده و نیز برخی الگوهای پذیرفته شده که در این مطلب به آنها اشاره شد به نظر می‌رسد طراحی الگوی مناسب در بطن دانشگاه‌های کشور با هدف اشتغال دانش آموختگان بخصوص در حوزه‌های تخصصی منطبق با رشته تحصیلی، ضروری بوده و این طراحی باید به صورتی باشد که به تمام ابعاد مساله اعم از نیازسنجی، تهیه و تدوین استانداردها و بسته‌های آموزشی مرتبط، ارزیابی و در نهایت رهگیری اشتغال توجه داشته باشد.
راهکارها
تجديد نظر در برنامه ريزي آموزشي، شيوه هاي سياستگذاري در نظام آموزشي و توسعه آموزش های عالی مهارتی منطبق با نیاز بازار کار، تحليل و تبيين تعامل بين حوزه صنعت و دانش، تجديد نظر در نظام پذيرش دانشجو، يافتن شيوه هاي نو در تحقيقات به منظور توليد دانش، بررسي روش هاي بهبود كيفيت آموزش و نيز تبيين رابطه ميان آموزش عالي با فرهنگ جامعه و مسائل اجتماعي، پاسخگويي نظام آموزش عالي به نيازهاي اقتصادي و اجتماعي جامعه به ويژه بازار كار از جمله موضوعات مهمي است كه با توجه به نيازهاي متغير و متنوع جهان امروز براي نيل به توسعه، ضرورتي گريز ناپذير مي نمايد، بنابراين تامل و تعمق در اين عوامل لزوم تحول بنياني در نظام آموزش عالي را به خوبي روشن مي سازد.
در هزاره جديد، برخي از صاحبنظران آموزش عالي براين باورند كه كميت و كيفيت آموزش ديدگان فني- حرفه اي و مهارتی و نيز تخصصي علمي بايد با تقاضاي بازار كار متناسب باشد تا پديده هاي توسعه در جامعه شكل گيرد. بنابراين چگونگي سرمايه گذاري براي ارتقاي دانش نيروي كار متخصص و به كار گيري مناسب آن و نيز مديريت صحيح و مبتني بر نيازهاي جامعه از طرف دانشگاه ها كه عهده دار اين مهم هستند، از جمله مواردي است كه نيازمند مطالعه، بازنگري همه جانبه و نيز برنامه¬ريزي¬هاي آموزشي مناسب است.
شناسايي چالش ها، فرصت ها، نقاط قوت و ضعف آموزش هاي مهارتي؛ راهبردها و راهكارهاي توسعه مهارت آموزي و اشتغال؛ فرهنگ سازي براي گسترش توجه به آموزش هاي مهارتي؛ فراهم كردن زمينه مشاركت صاحبنظران داخلي و بين المللي در نظام آموزش مهارتي؛ بهبود اثربخشي وكارآيي آموزش هاي مهارتي؛ تقويت جايگاه آموزش هاي مهارتي در بخش هاي صنعتي، كشاورزي و خدماتي و ... از جمله مولفه های مهمي هستند كه در راستای اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی براساس مهارت های آموخته شده در دانشگاه‌ها، می‌بایست مورد مطالعه و بررسی قرار گیرند.
1. دهقان، فتح‌الله (1380). نقش اشتغال در كاهش مهاجرتهاي روستايي (مطالعه موردي دهستان مشايخ شهرستان ممسني)، پايان‌نامه كارشناسي ارشد دانشگاه تربيت مدرس.
2. زاهدي مازندراني، محمد جواد (1383). ضرورت هاي كاركردي توسعه اشتغال در بخش كشاورزي، مجله اقتصاد كشاورزي و توسعه سال دوازده. شماره 45.
3. مهدوي عادلي، محمد حسين (1380). راهبردهاي توسعه اشتغال در استان خراسان، مجله دانش و توسعه، شماره 14
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
انتشار یافته: ۳
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید
امیدوارم از این نوع مطالب با موضوعات مختلف، بیشتر. منتشر کنید