اقلیم شناسان مطرح كردند؛
سیل، توفان و پرطنین شدن زنگ خطر دگرگونی اقلیمی در ایران
بارندگی های شدید و ویرانی های گسترده ناشی از سیل كه طی هفته های گذشته بسیاری از مناطق كشور را دربرگرفت نشان از تغییر اقلیمِ ایران دارد كه به گفته كارشناسان، مقابله با آن تنها در صورت مدیریت درست و اجرای طرح های بلندمدت توسعه ای و زیست محیطی امكان پذیر خواهد بود.
آفتاب‌‌نیوز : ویرانی های سیل و زیان های ناشی از بارش های اخیر در ایران به اندازه ای بود كه بسیاری آن را در چند دهه گذشته كم سابقه توصیف كردند. جاری شدن سیل و طغیان رودخانه ها در بخش های وسیعی از مناطق غربی، مركزی، جنوبی و جنوب شرقی كشور و همچنین خسارت های جانی و مالی قابل توجه در بخش های روستایی و شهری، باعث نگرانی هایی در زمینه وقوع دوباره سیل های ناگهانی شده است.
میزان بارش های اخیر در برخی نواحی به اندازه بارش یك سال منطقه اعلام شد. رودهایی چون كارون و دز طغیان كردند، 600 میلیارد تومان خسارت به زمین های كشاورزی به ویژه در استان خوزستان وارد و مسیر ارتباطی برخی روستاها قطع شد، روستاییانِ برخی منطقه ها مجبور به ترك خانه های خود شدند، سدها سرریز شدند، شماری از هموطنان جان خود را از دست دادند، خانه های هزاران تن را سیل ویران كرد و با گذشت بیش از یك هفته از وقوع سیل در برخی استان كشور همچنان امدادرسانی به سیل زدگان ادامه دارد.
اینكه سیل مخرب اخیر ناشی از چیست؟ چرا چنین ویرانی های گسترده ای به بار آورد؟ آیا می توان آن را مدیریت كرد یا خیر؟ و چه راهكارهایی برای رویارویی با چنین پدیده هایی می توان ارایه كرد؟ پرسش هایی است كه تلاش كرده ایم در این گزارش به آن ها پاسخ دهیم.
*** وقوع سیل های ناگهانی؛ زنگ خطر تغییر اقلیم
عده ای بر این باورند كه علت بارش های تند و سیل آسای چند روز گذشته پدیده «ال نینو» و گروهی دیگر نیز آن را ناشی از تغییر اقلیم ایران می دانند. شماری نیز نیز بارش های اخیر را با وجود ویرانی های به بارآمده، موجب رهایی از بحران كم آبی و برخی نیز زودگذر اما هشداردهنده عنوان می كنند.
در همین پیوند، «بهلول علیجانی» اقلیم شناس و مدرس دانشگاه خوارزمی با رد ارتباط میان سیل در ایران و پدیده «ال نینو»، به پژوهشگر ایرنا گفت: از یك طرف كشور به خشكسالی مبتلا است و از طرف دیگر باران های سیل آسا ویرانی های زیادی را در مناطق مختلف ایران به وجود آورده است. همه اینها یك علت دارد و آن تغییر اقلیم و گرمایش زمین است. گرمایش زمین پیامدهای زیادی دارد. از نشانه های بارز آن بی نظم شدن آب و هوا است. نمونه ای از بی نظمی آب و هوایی را در زمستان 1386 تجربه كردیم و پس از آن نیز گرمای طاقت فرسای تابستان ها را در سال های گذشته داشتیم، بارندگی های سیل آسا از نشانه های این بی نظمی آب و هوایی است.
بسیاری از دانشمندان بر این باورند كه گرم شدن زمین نه پدیده ای طبیعی بلكه نتیجه دخالت ها و بهره برداری های نادرست انسان از طبیعت است. افزایش گازهای گلخانه ای به واسطه استفاده از سوخت های فسیلی، گرمایش زمین را درپی داشته است؛ پدیده ای كه در نشست تغییرات اقلیمیِ سال 2016 در فرانسه به طور جدی مورد توجه قرار گرفت. در این نشست، كشورهای جهان بر سر همكاری برای كاهش گازهای گلخانه ای توافق كردند.
وزش توفان های شدید نیز از پیامدهای گرم شدن زمین است؛ پدیده ای كه در چند سال گذشته در ایران شدت گرفته است. بسیاری مواقع پیش بینی این نوع توفان ها غیرممكن است و به صورت غیرمنتظره خرابی های زیادی به دنبال دارد. وقوع سیل و توفانِ تابستان پارسال در استان های شمالی، تهران و البرز از نمونه بی نظمی های آب و هوایی بود.
در همین پیوند، «پرویز كردوانی» اقلیم شناس و پدر كویرشناسی ایران نیز با تاكید بر اینكه مشكل كم آبی با این حجم بارش ها حل نخواهد شد، به پژوهشگر ایرنا گفت: از آنجا كه این باران ها و سیلاب ها موقتی است، نمی توان برای مشكل كم آبی كشور به آن ها امید داشت. بارندگی ها به دلیل گرم شده كره زمین بی نظم شده است. اكنون بارش ها مانند وقوع زلزله ناگهانی شده اند. در برابر سیل نیز باید همچون زلزله آماده باشیم.
كردوانی افزود: در ایران به هفت دلیل بارندگی های شدید به سیلاب تبدیل و كنترل آن دشوار می شود. نخست اینكه بارندگی ها در ایران به دلیل وضعیت خشك منطقه ای، تند و درشت است در حالی كه در مناطق و كشورهای مرطوب همچون آلمان، انگلیس و... باران ها ریز است،. در ایران حتی در مناطق مرطوب همچون گیلان و مازندران نیز بارندگی ها به صورت قطره های درشت است. باران ریز در خاك نفوذ می كند در حالی كه باران درشت اینگونه نیست.
شیب تند كوه ها در ایران دلیل دیگری برای وقوع سیل است. كردوانی در این باره اظهار كرد: شیب بسیاری از كوه ها در ایران عمودی است كه این شیب تند هم سود دارد و هم زیان. زیان آن این است كه به محض بارندگی های شدید، سیل راه می افتد. از طرفی كوهستان های ما از نظر پوشش گیاهی فقیر است. پوشش گیاهی موجب می شود كه باران در تماس با برگ ها و شاخ و برگ ها به صورت قطره های ریز درآید و پس از نفوذ در خاك به آب های زیرزمینی تبدیل شود. از آنجا كه بخش های وسیعی از ایران كوهستانی است، با آب شدن برف ها سیل های ویرانگر در دشت ها جاری می شود. همچنین خشك بودن بیشتر خاك ها و مرطوب بودنِ بیش از حدِ خاك در برخی نواحی همچون شمال ایران نیز دلیل دیگری برای وقوع سیل و سیلاب است چرا كه آب در خاك خشك و خاك اشباع شده از آب نفوذ نمی كند و به صورت سیل جاری می شود.
پدر كویرشناسی ایران در ادامه با اشاره به فاصله كوتاه آبخیز و آبریز و نبود سد در مناطق سیل خیز در كشور گفت: وجود سد باعث جمع شدن آب در مخزن و مانع راه افتادن سیل می شود اما خود سدها نیز به هنگام بارندگی های سیل آسا، ویرانگر و خطرناك می شوند. گاهی نبود كنترل كافی، سرریز شدن سدها را درپی دارد و اگر دریچه های بالا و پایین سدها باز نشود، رود طغیان می كند و ویرانی به بار می آورد.
با وجود هشدار كارشناسان و مسوولان در زمینه مساله كم آبی، همچنان بخش زیادی از بارش ها به دلیل نبود مدیریت هدر می رود. نبود نگاه آینده نگر، بی توجهی به توسعه پایدار، ناموزونی و بخشی نگری در توسعه، بهره برداری نامناسب از منابع طبیعی و سطحی نگری به مسایل زیست محیطی، كشور را با چالش های فراوانی روبه رو ساخته است تا جایی كه رویارویی با پدیده های طبیعی همچون سیل و زلزله دشوار شده است.
ساخت سد و سیل بند در مناطق سیل خیز تا اندازه ای از آسیب های این پدیده طبیعی می كاهد اما گاهی ساخت سدها به شكل غیراستاندارد خود باعث بروز ویرانی و خرابی می شود. در بارندگی های اخیر شاهد این موضوع بودیم. در حالی كه در استان ایلام نبود سد، زیان های جانی و مالی را برای آن منطقه به دنبال داشت، در استان خوزستان، آبِ پشت سد دز، به تهدیدی بزرگ برای ساكنان منطقه تبدیل شد.
در همین پیوند، كردوانی اظهار كرد: سدها، هم به مدیریت ساخت و هم به مدیریت پس از ساخت نیاز دارند. سدها نباید پر باشند بلكه همیشه 20 تا 30 متر از سطح مخزن، باید خالی باشد. این در حالی است كه در ایران، نگرانی از مساله كم آبی موجب می شود همیشه سدها پر نگه داشته شوند.
كردوانی افزود: برای سیل نیز همچون زلزله باید پیشبینی وآمادگی وجود داشته باشد. متاسفانه در كشور ما خانه ها را در مسیل و سدها را در بالادست می سازند. این كار بسیار نادرست است و باید برای آن چاره ای اندیشید.
بارندگی های چند روز اخیر باعث شد برخی گمان كنند، میزان بالای بارش ها می تواند مشكل كم آبی كشور را بر طرف سازد اما در وضعیت جغرافیایی كه ایران در آن قرار دارد، چنین بارش هایی نمی تواند گره گشای بحران خشكسالی باشد.
بارندگی های خارج از فصل، موقتی و نامنظم معیار مناسبی برای پیش بینی وضعیت آبی كشور نیست. به گفته علیجانی، در سال های آینده این بی نظمی ها ادامه خواهد یافت. برای نمونه، در منطقه ای كه در طول سال یك قطره باران هم نباریده، باران های سیل آسا رخ می دهد. چنین باران هایی مشكل كم آبی منطقه را حل نمی كنند.
*** چه باید كرد؟
سیل، زلزله و توفان پدیده هایی به شمار می روند كه مهار آن ها به آمادگی و زمینه سازی نیاز دارد. مدیریت دقیق و برنامه ریزی كارشناسی شده و همچنین تغییر رفتار با طبیعت، مهمترین راهكار مبارزه با بارش های ناگهانیِ ناشی از تغییر اقلیم در كشور و سیل های ویرانگر است. در همین پیوند، كردوانی بر این باور است كه مهمترین راهكار رویارویی با سیل، اجرای طرح های آبخیزداری، ایجاد سد و مدیریت آن است.
وی با انتقاد از وضعیت اجرای طرح های آبخیزداری در ایران گفت: باید با آبخیزداری عمر مفید سد را به منظور جلوگیری از جاری شدن آب از بالادست و روان شدن گل و لای، طولانی كرد. در كشور ما آبخیزداری به درستی صورت نمی گیرد در حالی كه در كشورهای پیشرفته پیش از ساخت سد، آبخیزداری آن انجام می شود.
این مدرس دانشگاه، ایجاد سد یا بندهای كوچك و تاسیسات تغذیه مصنوعی در مسیر ورودی دشت ها و سیلاب ها را راهكاری مهم در مهار سیل دانست و گفت: چنین اقدام هایی باعث می شود آب به راحتی در زمین نفوذ كند و خرابی هایی همچون سیلاب های اخیر را به دنبال نداشته باشد.
علیجانی نیز در زمینه راهكارهای رویارویی با بی نظمی های آب و هوایی اظهار كرد: چاره این مساله، كوتاه مدت نیست كه امروز تصمیم بگیریم و فردا انجام دهیم. این امر به سیستم ها و فعل و انفعالات سیاره ای مربوط می شود. تنها كاری كه از دست ما بر می آید این است كه تغییر اقلیم را تعدیل كنیم.
این اقلیم شناس در ادامه گفت: كاهش سوخت های فسیلی، احترام به محیط زیست، پیشگیری از تخریب جنگل ها و بیایان زایی، پذیرش مساله كم آبی و محدودیت پوشش گیاهی در كشور و چاره اندیشی برای رهایی از آن ها، راهكارهایی است كه می تواند در تعدیل پدیده تغییر اقلیم موثر باشد.
«فرهنگ سازی مصرف منابع» موضوعی بود كه علیجانی در ادامه به آن پرداخت. به گفته وی، اگر محدودیت منابع به ویژه منابع آبی را بپذیریم و به اندازه نیاز از منابع استفاده كنیم، به تدریج مصرف و استفاده نادرست از منابع را كاهش خواهیم داد. این مساله ای است كه نه در كوتاه مدت، بلكه در بلندمدت و با برنامه ریزی های كارشناسی و آینده نگرانه امكانپذیر می شود.
وی همچنین با اشاره به مفهوم آب مجازی تصریح كرد: مقدار آب مورد نیاز در فرایند تولید یك كالا یا محصول ممكن است از قیمت آن محصول بیشتر باشد، به این دلیل پیشنهاد می شود در راستای كاهش فشار بر منابع آب در مناطقی كه درگیر مساله كم آبی هستند، به خرید چنین محصول و كالاهایی روی آوریم تا اینكه مقدار زیادی آب را برای تولید آن ها هزینه كنیم.
كوتاه سخن آنكه باید توفان و سیل هایی را كه در یكی 2 سال گذشته در كشور رخ داده، پاسخ زمین به رفتارهای ویرانگر انسان با محیط زیست دانست. توفان و سیل پدیده هایی هستند كه پیشگیری از آن ها به بازنگری طرح های توسعه ای، مدیریت استفاده و مصرف منابع، درونی سازی هدف های توسعه پایدار و مهم تر از همه به تعهد و مسوولیت در برابر محیط زیست نیازمند است.
نگاهی به رخدادهای طبیعی اخیر و سال های گذشته رخ داد نشان می دهد ما آمادگی رویارویی با پدیده های طبیعی و مدیریت بحران را آنگونه كه باید نداریم. حتی ساخت و سازهای مسكونی و غیرمسكونی، زیرساخت های جاده ای و... نیز مقاومت پایینی در برابر چنین رویدادهایی دارند و این چالشی است كه رهایی از آن، نیازمند بازنگری در برنامه ریزی ها و اجرای طرح های توسعه ای است.
میزان بارش های اخیر در برخی نواحی به اندازه بارش یك سال منطقه اعلام شد. رودهایی چون كارون و دز طغیان كردند، 600 میلیارد تومان خسارت به زمین های كشاورزی به ویژه در استان خوزستان وارد و مسیر ارتباطی برخی روستاها قطع شد، روستاییانِ برخی منطقه ها مجبور به ترك خانه های خود شدند، سدها سرریز شدند، شماری از هموطنان جان خود را از دست دادند، خانه های هزاران تن را سیل ویران كرد و با گذشت بیش از یك هفته از وقوع سیل در برخی استان كشور همچنان امدادرسانی به سیل زدگان ادامه دارد.
اینكه سیل مخرب اخیر ناشی از چیست؟ چرا چنین ویرانی های گسترده ای به بار آورد؟ آیا می توان آن را مدیریت كرد یا خیر؟ و چه راهكارهایی برای رویارویی با چنین پدیده هایی می توان ارایه كرد؟ پرسش هایی است كه تلاش كرده ایم در این گزارش به آن ها پاسخ دهیم.
*** وقوع سیل های ناگهانی؛ زنگ خطر تغییر اقلیم
عده ای بر این باورند كه علت بارش های تند و سیل آسای چند روز گذشته پدیده «ال نینو» و گروهی دیگر نیز آن را ناشی از تغییر اقلیم ایران می دانند. شماری نیز نیز بارش های اخیر را با وجود ویرانی های به بارآمده، موجب رهایی از بحران كم آبی و برخی نیز زودگذر اما هشداردهنده عنوان می كنند.
در همین پیوند، «بهلول علیجانی» اقلیم شناس و مدرس دانشگاه خوارزمی با رد ارتباط میان سیل در ایران و پدیده «ال نینو»، به پژوهشگر ایرنا گفت: از یك طرف كشور به خشكسالی مبتلا است و از طرف دیگر باران های سیل آسا ویرانی های زیادی را در مناطق مختلف ایران به وجود آورده است. همه اینها یك علت دارد و آن تغییر اقلیم و گرمایش زمین است. گرمایش زمین پیامدهای زیادی دارد. از نشانه های بارز آن بی نظم شدن آب و هوا است. نمونه ای از بی نظمی آب و هوایی را در زمستان 1386 تجربه كردیم و پس از آن نیز گرمای طاقت فرسای تابستان ها را در سال های گذشته داشتیم، بارندگی های سیل آسا از نشانه های این بی نظمی آب و هوایی است.
بسیاری از دانشمندان بر این باورند كه گرم شدن زمین نه پدیده ای طبیعی بلكه نتیجه دخالت ها و بهره برداری های نادرست انسان از طبیعت است. افزایش گازهای گلخانه ای به واسطه استفاده از سوخت های فسیلی، گرمایش زمین را درپی داشته است؛ پدیده ای كه در نشست تغییرات اقلیمیِ سال 2016 در فرانسه به طور جدی مورد توجه قرار گرفت. در این نشست، كشورهای جهان بر سر همكاری برای كاهش گازهای گلخانه ای توافق كردند.
وزش توفان های شدید نیز از پیامدهای گرم شدن زمین است؛ پدیده ای كه در چند سال گذشته در ایران شدت گرفته است. بسیاری مواقع پیش بینی این نوع توفان ها غیرممكن است و به صورت غیرمنتظره خرابی های زیادی به دنبال دارد. وقوع سیل و توفانِ تابستان پارسال در استان های شمالی، تهران و البرز از نمونه بی نظمی های آب و هوایی بود.
در همین پیوند، «پرویز كردوانی» اقلیم شناس و پدر كویرشناسی ایران نیز با تاكید بر اینكه مشكل كم آبی با این حجم بارش ها حل نخواهد شد، به پژوهشگر ایرنا گفت: از آنجا كه این باران ها و سیلاب ها موقتی است، نمی توان برای مشكل كم آبی كشور به آن ها امید داشت. بارندگی ها به دلیل گرم شده كره زمین بی نظم شده است. اكنون بارش ها مانند وقوع زلزله ناگهانی شده اند. در برابر سیل نیز باید همچون زلزله آماده باشیم.
كردوانی افزود: در ایران به هفت دلیل بارندگی های شدید به سیلاب تبدیل و كنترل آن دشوار می شود. نخست اینكه بارندگی ها در ایران به دلیل وضعیت خشك منطقه ای، تند و درشت است در حالی كه در مناطق و كشورهای مرطوب همچون آلمان، انگلیس و... باران ها ریز است،. در ایران حتی در مناطق مرطوب همچون گیلان و مازندران نیز بارندگی ها به صورت قطره های درشت است. باران ریز در خاك نفوذ می كند در حالی كه باران درشت اینگونه نیست.
شیب تند كوه ها در ایران دلیل دیگری برای وقوع سیل است. كردوانی در این باره اظهار كرد: شیب بسیاری از كوه ها در ایران عمودی است كه این شیب تند هم سود دارد و هم زیان. زیان آن این است كه به محض بارندگی های شدید، سیل راه می افتد. از طرفی كوهستان های ما از نظر پوشش گیاهی فقیر است. پوشش گیاهی موجب می شود كه باران در تماس با برگ ها و شاخ و برگ ها به صورت قطره های ریز درآید و پس از نفوذ در خاك به آب های زیرزمینی تبدیل شود. از آنجا كه بخش های وسیعی از ایران كوهستانی است، با آب شدن برف ها سیل های ویرانگر در دشت ها جاری می شود. همچنین خشك بودن بیشتر خاك ها و مرطوب بودنِ بیش از حدِ خاك در برخی نواحی همچون شمال ایران نیز دلیل دیگری برای وقوع سیل و سیلاب است چرا كه آب در خاك خشك و خاك اشباع شده از آب نفوذ نمی كند و به صورت سیل جاری می شود.
پدر كویرشناسی ایران در ادامه با اشاره به فاصله كوتاه آبخیز و آبریز و نبود سد در مناطق سیل خیز در كشور گفت: وجود سد باعث جمع شدن آب در مخزن و مانع راه افتادن سیل می شود اما خود سدها نیز به هنگام بارندگی های سیل آسا، ویرانگر و خطرناك می شوند. گاهی نبود كنترل كافی، سرریز شدن سدها را درپی دارد و اگر دریچه های بالا و پایین سدها باز نشود، رود طغیان می كند و ویرانی به بار می آورد.
با وجود هشدار كارشناسان و مسوولان در زمینه مساله كم آبی، همچنان بخش زیادی از بارش ها به دلیل نبود مدیریت هدر می رود. نبود نگاه آینده نگر، بی توجهی به توسعه پایدار، ناموزونی و بخشی نگری در توسعه، بهره برداری نامناسب از منابع طبیعی و سطحی نگری به مسایل زیست محیطی، كشور را با چالش های فراوانی روبه رو ساخته است تا جایی كه رویارویی با پدیده های طبیعی همچون سیل و زلزله دشوار شده است.
ساخت سد و سیل بند در مناطق سیل خیز تا اندازه ای از آسیب های این پدیده طبیعی می كاهد اما گاهی ساخت سدها به شكل غیراستاندارد خود باعث بروز ویرانی و خرابی می شود. در بارندگی های اخیر شاهد این موضوع بودیم. در حالی كه در استان ایلام نبود سد، زیان های جانی و مالی را برای آن منطقه به دنبال داشت، در استان خوزستان، آبِ پشت سد دز، به تهدیدی بزرگ برای ساكنان منطقه تبدیل شد.
در همین پیوند، كردوانی اظهار كرد: سدها، هم به مدیریت ساخت و هم به مدیریت پس از ساخت نیاز دارند. سدها نباید پر باشند بلكه همیشه 20 تا 30 متر از سطح مخزن، باید خالی باشد. این در حالی است كه در ایران، نگرانی از مساله كم آبی موجب می شود همیشه سدها پر نگه داشته شوند.
كردوانی افزود: برای سیل نیز همچون زلزله باید پیشبینی وآمادگی وجود داشته باشد. متاسفانه در كشور ما خانه ها را در مسیل و سدها را در بالادست می سازند. این كار بسیار نادرست است و باید برای آن چاره ای اندیشید.
بارندگی های چند روز اخیر باعث شد برخی گمان كنند، میزان بالای بارش ها می تواند مشكل كم آبی كشور را بر طرف سازد اما در وضعیت جغرافیایی كه ایران در آن قرار دارد، چنین بارش هایی نمی تواند گره گشای بحران خشكسالی باشد.
بارندگی های خارج از فصل، موقتی و نامنظم معیار مناسبی برای پیش بینی وضعیت آبی كشور نیست. به گفته علیجانی، در سال های آینده این بی نظمی ها ادامه خواهد یافت. برای نمونه، در منطقه ای كه در طول سال یك قطره باران هم نباریده، باران های سیل آسا رخ می دهد. چنین باران هایی مشكل كم آبی منطقه را حل نمی كنند.
*** چه باید كرد؟
سیل، زلزله و توفان پدیده هایی به شمار می روند كه مهار آن ها به آمادگی و زمینه سازی نیاز دارد. مدیریت دقیق و برنامه ریزی كارشناسی شده و همچنین تغییر رفتار با طبیعت، مهمترین راهكار مبارزه با بارش های ناگهانیِ ناشی از تغییر اقلیم در كشور و سیل های ویرانگر است. در همین پیوند، كردوانی بر این باور است كه مهمترین راهكار رویارویی با سیل، اجرای طرح های آبخیزداری، ایجاد سد و مدیریت آن است.
وی با انتقاد از وضعیت اجرای طرح های آبخیزداری در ایران گفت: باید با آبخیزداری عمر مفید سد را به منظور جلوگیری از جاری شدن آب از بالادست و روان شدن گل و لای، طولانی كرد. در كشور ما آبخیزداری به درستی صورت نمی گیرد در حالی كه در كشورهای پیشرفته پیش از ساخت سد، آبخیزداری آن انجام می شود.
این مدرس دانشگاه، ایجاد سد یا بندهای كوچك و تاسیسات تغذیه مصنوعی در مسیر ورودی دشت ها و سیلاب ها را راهكاری مهم در مهار سیل دانست و گفت: چنین اقدام هایی باعث می شود آب به راحتی در زمین نفوذ كند و خرابی هایی همچون سیلاب های اخیر را به دنبال نداشته باشد.
علیجانی نیز در زمینه راهكارهای رویارویی با بی نظمی های آب و هوایی اظهار كرد: چاره این مساله، كوتاه مدت نیست كه امروز تصمیم بگیریم و فردا انجام دهیم. این امر به سیستم ها و فعل و انفعالات سیاره ای مربوط می شود. تنها كاری كه از دست ما بر می آید این است كه تغییر اقلیم را تعدیل كنیم.
این اقلیم شناس در ادامه گفت: كاهش سوخت های فسیلی، احترام به محیط زیست، پیشگیری از تخریب جنگل ها و بیایان زایی، پذیرش مساله كم آبی و محدودیت پوشش گیاهی در كشور و چاره اندیشی برای رهایی از آن ها، راهكارهایی است كه می تواند در تعدیل پدیده تغییر اقلیم موثر باشد.
«فرهنگ سازی مصرف منابع» موضوعی بود كه علیجانی در ادامه به آن پرداخت. به گفته وی، اگر محدودیت منابع به ویژه منابع آبی را بپذیریم و به اندازه نیاز از منابع استفاده كنیم، به تدریج مصرف و استفاده نادرست از منابع را كاهش خواهیم داد. این مساله ای است كه نه در كوتاه مدت، بلكه در بلندمدت و با برنامه ریزی های كارشناسی و آینده نگرانه امكانپذیر می شود.
وی همچنین با اشاره به مفهوم آب مجازی تصریح كرد: مقدار آب مورد نیاز در فرایند تولید یك كالا یا محصول ممكن است از قیمت آن محصول بیشتر باشد، به این دلیل پیشنهاد می شود در راستای كاهش فشار بر منابع آب در مناطقی كه درگیر مساله كم آبی هستند، به خرید چنین محصول و كالاهایی روی آوریم تا اینكه مقدار زیادی آب را برای تولید آن ها هزینه كنیم.
كوتاه سخن آنكه باید توفان و سیل هایی را كه در یكی 2 سال گذشته در كشور رخ داده، پاسخ زمین به رفتارهای ویرانگر انسان با محیط زیست دانست. توفان و سیل پدیده هایی هستند كه پیشگیری از آن ها به بازنگری طرح های توسعه ای، مدیریت استفاده و مصرف منابع، درونی سازی هدف های توسعه پایدار و مهم تر از همه به تعهد و مسوولیت در برابر محیط زیست نیازمند است.
نگاهی به رخدادهای طبیعی اخیر و سال های گذشته رخ داد نشان می دهد ما آمادگی رویارویی با پدیده های طبیعی و مدیریت بحران را آنگونه كه باید نداریم. حتی ساخت و سازهای مسكونی و غیرمسكونی، زیرساخت های جاده ای و... نیز مقاومت پایینی در برابر چنین رویدادهایی دارند و این چالشی است كه رهایی از آن، نیازمند بازنگری در برنامه ریزی ها و اجرای طرح های توسعه ای است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید