«شور حسینی» مقامات ایران در پرونده هسته ای
«نگاه ما به طرح روسیه مثبت است منتهی اشکالاتی که به این طرح وارد است، باید رفع بشود.» این یعنی این که اگر این اشکالات رفع شود، طرح روسیه از طرف ایران پذیرفته می شود.
این جمله چکیده نتایج مذاکرات علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در روسیه، با مقامات بلند پایه این کشور درباره طرحی بود که بر طبق آن فعالیت های مربوط به چرخه سوخت هسته ای تا مرحله تولید گاز هگزافلوراید اورانیوم در ایران انجام شود و از آن پس برای تبدیل این گاز به اورانیوم غنی شده، تمام مراحل آن در خاک روسیه انجام شود.
این طرح از هنگام ارائه آن به تهران با واکنش سرد مقامات کشورمان روبرو شد به شکلی که آصفی، سخنگوی وزارت امور خارجه تا چندین روز از عدم دریافت رسمی این طرح سخن می گفت و پس از دریافت رسمی هم برخی از مقامات بلند پایه ایران، نمایندگان مجلس و احزاب جریان اصولگرا خط قرمز ایران را غنی سازی اورانیوم در خاک ایران اعلام کردند.
بر پایه همین طرح بود که دیپلمات های اروپایی و آمریکایی که تا قبل از آن از ارجاع قطعی پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل در نشست دسامبر سال 2005 شورای حکام سازمان بین المللی انرژی اتمی خبر می دادند با عدول از مواضع قبلی خود این درخواست را حداقل تا نشست مارچ 2006 آژانس به تاخیر بیندازند.
این عقب نشینی موقت غرب بود که در داخل ایران با استقبال بسیار زیاد از جانب دولت، نمایندگان مجلس و احزاب حامی احمدی نژاد روبرو شد.
تا جایی که برخی از چهره های شاخص اصولگرا از این موضوع به عنوان بزرگترین پیروزی دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران از بدو تاسیس نام بردند و یکی از هفته نامه های نزدیک به دولت نیز ضمن انتقاد و تخطئه عملکرد دولت «سید محمد خاتمی» در جریان این پرونده با تیتر درشت نوشت: «دیپلماسی عزت مدار احمدی نژاد به شهرشت.»
مجموع این فعل و انفعالات بود که باعث آغاز زمزمه هایی در داخل شد که از فک پلمپ تاسیسات هسته ای نطنز خبر می دادند برخی از گروه ها و مطبوعات اصولگرایان با دعوت از دولت برای آغاز به کار سایت نطنز، درخواست نمودند تا تمام مراحل مربوط به غنی سازی اورانیوم در خاک ایران از سرگرفته شود.
در پی این « شورحسینی » بود که بالاخره مقامات ایران در نامه ای ضمن فراخواندن بازرسان تسلیحاتی آژانس انرژی اتمی به ایران خبر فک پلمپ و آغاز به کار سایت هسته ای نطنز را البته به منظور آن چیزی که ایران آن را « انجام تحقیقات هسته ای» و نه غنی سازی صنعتی اورانیوم می خواند، رسما به آژانس ارائه داند، به این ترتیب موضع ایران از قبول پروتکل پاریس که با تروئیکای اروپا در سال 82 منعقد کرده بود و طی آن تمام فعالیت های مربوط به چرخه سوخت هسته ای را به طور داوطلبانه معلق نموده بود به آغاز مجدد تمام این فعالیت ها در دی ماه 84 تغییر یافت.
در پی این نامه موجی از مخالفت های جهانی با اقدام ایران آغاز شد. در اولین اعتراض رسمی 5 کشور عضو دائم شورای امنیت به اضافه آلمان در بیانیه ای این اقدام ایران را محکوم کردند و آن را نقض توافقات تهران با اروپا و نادیده نگاشتن مصوبات آژانس بین المللی انرژی اتمی دانستند. در پی آن تروئیکای اروپا هم که شامل سه کشور قدرتمند آلمان، فرانسه و انگلیس می شود در کشور آلمان گردهم آمدند و به اتفاق مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی از عزم جدی خود برای ارسال پرونده ایران به شورای امنیت خبر دادند.
در حالی که تهران سعی می کرد با گسترش دیپلماسی هسته ای خود از فشار های جامعه جهانی بر علیه خود بکاهد، شرایط بحرانی منطقه خاورمیانه و متهم شدن مستقیم بشاراسد رئیس جمهور سوریه که بزرگترین متحد ایران در خاورمیانه است به دست داشتن در ترور رفیق حریری نخست وزیر سابق لبنان، مزید بر علت شد تا ایران و سوریه هر کدام از جهتی توسط غرب تحت فشار قرار بگیرند.
در این شرایط بود که ایران ضمن اینکه همچنان بر حق مسلم خود در دستیابی به فن آوری صلح آمیز هسته ای تاکید می کرد، مقداری هم از پافشاری اولیه خود کاست و طرح هسته ای روسیه را که مورد حمایت اتحادیه اروپا و به خصوص امریکا بود و غرب آن را به عنوان آخرین فرصت به تهران برای جلوگیری از اجماع جامعه جهانی جهت ارسال پرونده هسته ای این کشور به شورای امنیت می دانست، قابل بررسی دانست.
مجموع این دلایل بود که در اواسط این هفته در جلسه ای که با حضور مقامات بلند پایه نظام تشکیل شد ابعاد مختلف پرونده هسته ای بررسی شد و مقرر شد که ایران با طرح روسیه مثبت تر برخورد کند. گفتنی است که برخی اخبار حاکی از حضور سید محمد خاتمی و مهدی کروبی در این جلسه بوده است. از میزان اهمیت این جلسه همین بس که هاشمی رفسنجانی سفر خود به مشهد را ناتمام گذاشت و به تهران بازگشت و محمود احمدی نژاد هم سفر خود به خوزستان را برای شرکت در این جلسه لغو نمود.
برخی شنیده ها هم حکایت از آن دارد که کشور اروپایی آلمان هم نامه ای در زمینه مسائل اخیر پرونده هسته ای به جمهوری اسلامی ایران ارسال کرده است. هر چند که نمایندگان مجلس و مسئولین دولتی از تایید یا تکذیب وجود این نامه ابا می کنند.
شایان ذکر است که 30 ژانویه دو روز قبل از نشست فوق العاده شورای حکام آژانس نشستی در لندن و با حضور وزیران خارجه امریکا، چین، روسیه، فرانسه، آلمان و بریتانیا تشکیل می شود تا نظر نهایی این 6 کشور درباره ایران جمع بندی شود.
صبح روز پس از جسه فوق الذکر علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی با سفر به مسکو با مقامات بلند پایه روسیه وارد مذاکره شد و پس از اتمام این مذاکرات و قبل از راهی شدن به سمت چین دیگر عضو دست چپی شورای امنیت در سخنانی که در روسیه ایراد کرد نگاه ایران به طرح هسته ای روسیه را مثبت دانست.
منوچهر متکی وزیر امور خارجه هم در کنفرانس مطبوعاتی خود با وزیر امور خارجه اندونزی ضمن استقبال از طرح رروسیه آن را قابل بررسی دانست.
با تمام اینها موضع گیری امریکا و اروپا نسبت به « تعدیل مواضع» ایران مثبت نبود. سخنگوی وزارت امورخارجه امریکا در اظهاراتی ایران را محکوم به خرید وقت در آستانه اجلاس فوق العاده شورای حکام آژانس کرد. اروپا هم تلویحا نظر امریکا را تایید کرد.
این گونه که به نظر می آید امریکا و اروپا اعتقاد دارند که تهران ابتدا با پشت پا زدن به موافقت نامه های اولیه با غرب چرخه سوخت هسته ای را یک مرحله به پیش می برد و سپس که با خطر ارجاع پرونده هسته ای به شورای امنیت مواجه می شود با دادن قول مذاکره و همکاری با جامعه بین الملل سعی در تلطیف فضا به نفع خود دارد.
اما آن چیزی که حائز اهمیت است، این نکته است که اگر قرار بود بالاخره طرح روسیه از طرف ایران پذیرفته بشود چرا این امر باید تحت فشار جامعه جهانی و پس از نزدیک به یک ماه کش و قوس و پرداخت هزینه های فراوان بین المللی و اتلاف فوق العاده توان دیپلماتیک کشور صورت بگیرد.
بدون شک برخورداری از مواهب انرژی صلح آمیز هسته ای حق تمام کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران است. اما برخورداری از این حق در هنگامی که به واسطه برخی اظهار نظرات، کشورمان متهم به تهدید صلح و امنیت بین المللی می شود فقط و فقط با کیاست و هوشمندی و دقت در ریزترین مسائل قابل احقاق است.
آن هنگام که بسیاری از صاحبنظران دلسوز و کارشناسان مسائل سیاسی و بین المللی بر لزوم برخورد عقلایی در مهمترین مساله سیاست خارجی کشور در چند سال اخیر سخن می گفتند و خط قرمز هرگونه فعالیتی که به نحوی نظام بین الملل به آن حساسیت نشان می دهد را ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل می دانستند، تا هزینه های گزاف از جیب ملت، نظام و کشور پرداخت نشود، متهم به وطن فروشی و خیانت می شدند؟
فراموش نکرده ایم روزی که اصلاح طلبان، دستگاه دیپلماسی کشور را به همه جانبه نگری و بررسی منصفانه طرح هسته ای روسیه به عنوان آخرین مرجع برای عدم ارجاع پرونده هسته ای به شورای امنیت دعوت می کردند با چه اتهاماتی که مواجه نشدند؟
ولی اکنون پس از نزدیک به یک ماه درگیری طاقت فرسای دیپلماتیک، تمام شواهد نشان دهنده آن است که آنهایی که اصلاح طلبان را در بهترین حالت به نادانی و حماقت متهم می کردند اکنون از « قابل بررسی دانستن طرح »روسیه صحبت می کنند. همانگونه که در جریان پذیرش پروتکل الحاقی، توافقنامه تهران و تعلیق داوطلبانه غنی سازی اروانیوم عین همین اتفاق افتاد.
