آیا خط فارسی باید تغییر کند؟
نشستی با موضوع «نقد و بررسی مشکلات خط فارسی و راهکارها» برگزار شد.
آفتاب‌‌نیوز :
در گزارش رسیده از این برنامه آمده است: خط فارسی با داشتن زوایای مبهم و ایهام‌آور از سویی زمینه‌ای برای مشکلات زبانی مانند بدخوانی و در نتیجه انتقال نادرست مفاهیم می‌شود و از سوی دیگر زیبایی ادبیات توسط آرایه‌هایی چون ایهام و جناس از همین چندپهلویی کلمات خط نشات می‌گیرد.
در همین راستا برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» رادیو گفت‌وگو با موضوع «نقد و بررسی مشکلات خط فارسی و راهکارها» با حضور دکتر امیررضا اصنافی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و متخصص در علم دانش‌شناسی، دکتر سپیده عبدالکریمی زبان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و دکتر حسین علی قلی‌زاده عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیر و متخصص در زمینه زبان‌شناسی روانه آنتن شد.
اصنافی با بیان مقدمه‌ای از خط گفت: انسان به عنوان یک موجود اجتماعی برای ارتباط از خط استفاده می‌کند و سیر تحولی از زمان آشنایی با خط تاکنون دچار تغییرات اساسی شده چرا که نوع تعاملات، نیازها، نوع ارتباطات و دامنه واژگان استفاده‌شده در هر دوره نیز متفاوت است.
یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر با ورود تکنولوژی به خط فارسی نفوذ کرده تغییر خط فارسی از عربی به رومیایی است که استادان دانشگاه در این‌باره نیز توضیح می‌دهند.
عبدالکریمی با اشاره به استفاده کاربران از خط فینگلیش، عنوان کرد: مجرای ارتباطی جدید مانند پیامک‌ها سبب استفاده از این نوع خط شود که دور از انتظار نیست.
او در ادامه افزود: در یک جامعه که زبان اصلی فارسی است با رشد وسایل تکنولوژیک و برای برقراری ارتباط اجتماعی از طریق ابزارهای روزآمد نمی‌توان از خط عربی که نوع رایج است بهره برد بنابراین از خط رومیایی که به خط لاتین نیز معروف است استفاده می‌شود که به آن پینگلیش یا فینگلیش نیز گفته می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت : ما چاره‌ای نداشتیم جز اینکه از این خط استفاده کنیم. با وجود اینکه فناوری‌های وارداتی به مرور زمان به امکانات جدیدتر مانند خط عربی مجهز شدند اما استفاده از خط رومیایی به مرور در بین افراد نهادینه شده است نه فقط به دلیل اینکه به این نوع از نگارش عادت کرده‌ایم بلکه امکان نشان دادن واکه‌ها یا مصوت‌ها با استفاده از این خط از ویژگی‌های مطلوب آن بوده است.
عبدالکریمی در توضیح این مطلب گفت: واکه‌های بلند در خط فارسی نشان داده شده اما واکه‌های کوتاه نشان داده نمی‌شوند و در خواندن واژه‌هایی که مانند یکدیگر نوشته می‌شود دچار ضعف است.
او گفت: استفاده از خط عربی برای نوشتن به زبان فارسی جای بیشتری نسبت به خط رومیایی اشغال می‌کند و در ترغیب کاربران به استفاده از خط رومیایی موثر است.
دکتر محرم اسلامی عضو هیات علمی زبان‌شناسی دانشگاه زنجان نیز در گفت‌وگوی تلفنی در همین راستا گفت: هر چه چهره نوشتاری یک زبان به چهره گفتاری زبان نزدیکتر باشد آن نظام نوشتاری کاملتر است و انعکاس این زبان توانمندتر است.
او اظهار کرد: نظام نوشتاری زبان صامتی است و مصوت‌ها نقش زیادی در این نوشتار ندارند به این معنی که ممکن است از یک نوشته چند قرائت صورت گیرد بنابراین نظام نوشتاری وضوح لازم را ندارد و متون دارای ابهام هستند.
عضو هیات علمی زبان‌شناسی دانشگاه زنجان گفت: به هر میزانی که زبان تغییر می‌کند گفتار نیز دچار دگرگونی می‌شود. اگر قرار باشد زبان خود را با نوشتار و خط نشان دهد باید پا به پای زبان تغییر دهد و باید به یکدیگر نزدیک شوند.
اسلامی یکی از علل رویگردانی ایرانیان از کتابخوانی را مشکلات خط دانست و عنوان کرد: مدت زمان زیادی از مخاطب به دلیل نبود وضوح کلمات گرفته می‌شود و لذتی از مطالعه به دست نمی‌آید. اطلاعات‌دهندگی خط فارسی کامل نیست و این یک تهدید است چرا که هدف اصلی و اولیه نادیده گرفته شده و ویژگی ثانویه به آن داده شده است.
اما در این میان برخی از کارشناسان ننوشتن مصوت‌ها و ابهامات زبان را نه تنها یک نقص نمی‌دانند بلکه از آن به عنوان یک ویژگی منحصر به فرد زبان فارسی نسبت به دیگر زبان‌های دنیا یاد می‌کنند.
علی‌قلی‌زاده در این باره بیان کرد: ننوشتن واکه‌های کوتاه در زبان فارسی شاید نوعی ایراد به نظر برسد اما سرعت نوشتن و انتقال پیام را افزایش می‌دهد.
او ابهامات را ویژگی اصلی ادبیات دانست و با بیان اینکه همه این ابهامات در نوشتار زبان نقص به حساب نمی‌آید ، تاکید کرد: همین ابهامات و ایهامات سبب خلق بسیاری از آثار در ادبیات غنی ما شده است.
علی‌قلی‌زاده نخبه‌پروری را از دیگر ویژگی‌های ابهامات نوشتار دانست و گفت: طنزهای نغز و چندلایه در زبان فارسی قابل قیاس با زبان‌های دیگر نیست و این موضوع از همین ایهامات نشات می‌گیرد.
او با پذیرفتن مشکلات موجود گفت: این مشکلات چندان جدی نیست و نمی‌تواند موضوع انتقال پیام را دچار اختلال کند.
عبدالکریمی با تایید خلق آرایه‌ها در ادبیات به واسطه ابهامات و ایهامات، گفت: در یک اجتماع آنچه اهمیت دارد برقراری ارتباط میان افراد از طریق نوشتار یک زبان است و زبان نقش زیبایی ادبیات خاص خود را فقط در قشر خاصی ایفا می‌کند.
وی در ادامه افزود: ایجاد ارتباط اجتماعی برای رفع نیازهای اجتماعی وظیفه اصلی زبان است بنابراین اگر بتوان با برطرف کردن ابهامات موجود، انتقال مفاهیم و ایجاد ارتباط را آسان‌تر کرد نباید به بهانه زیبایی‌آفرینی این ابهامات، این اصل را به تعویق بیاندازیم.
عبدالکریمی گفت: ما نباید برای افراد تعیین تکلیف کنیم که زبان را چگونه استفاده کنند بنابراین نمی‌توان به بهانه نادرست بودن یک نوشتار آن را حذف کرد.
همچنین اصنافی با بیان اینکه زبان رام‌شدنی نیست و راه خود را خواهد یافت، عنوان کرد: هر قشر و طبقه از کلمات خود استفاده خواهد کرد.
وی با تاکید بر اینکه حل مشکل خط فارسی در انحصار یک نهاد نیست، گفت: باید حلقه‌ای از نهادها با هم‌اندیشی و تعامل و با درک نوع ارتباطات تشکیل شود تا نیازهای هر عصر مرتفع شود.
برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» از شنبه تا چهارشنبه ساعت 20 از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند برای دریافت فایل صوتی برنامه به سایت رادیو گفت‌وگو مراجعه کنند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
انتشار یافته: ۴
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید
1 - همانی که نوشته می شود خوانده می شود. مثل خط سیریلیک.
2 - از همان 26 حرفِ استاندارد بین المللی، که برای آی دی، و پَسوُرد می نویسند، استفاده می کند.
و این دو صفتِ توأماً مخلوط، آن را به درجه ی انحصاری رسانده است.