آفتابنیوز : سرویس بینالملل- سیاست خارجی دونالد ترامپ در قبال ایران در هالهای از ابهام است. با نامزدی تیلرسون برای کسب مقام وزارت امور خارجه بسیاری امیدوار بودند که از شدت تنش در ایران و امریکا کاسته شود اما هنوز هم دشوار بتوان تصور کرد که دیپلماسی امریکا در دوران ترامپ چگونه خواهد بود. بسیاری کنجکاو هستند که بدانند سیاست او در قبال خاورمیانه چگونه خواهد بود.
به گزارش آفتابنیوز، سایت «المانیتور» در اینباره با انتشار گزارشی اشاره میکند که مقامهای ایرانی همواره نگاهی بدبینانه نسبت به روسیه داشتهاند. این سایت این پرسش را مطرح میکند که آیا تمایل ترامپ و وزیر امور خارجه پیشنهادیاش برای نزدیکی به پوتین به ضرر تهران تمام خواهد شد؟
المانیتور با اشاره به اینکه از رکس تیلرسون نامزد وزارت امور خارجه ترامپ و مدیرعامل شرکت اکسون موبیل به عنوان دوست پوتین، ریسجمهوری روسیه یاد میشود، مینویسد: «او مدیر قدیمی یکی از شرکتهای نفتی امریکایی و روسی در باهاماس بوده است. گمانهزنیها نشان میدهند که انتخاب او برای سمت وزیر امور خارجه امریکا به نفع مسکو خواهد بود. برخی حتی گمانهزنی را تا جایی پیش بردهاند که میگویند حضور او در مقام وزارت امور خارجه امریکا به معنای قویتر شدن پوتین خواهد بود.
این سایت در ادامه مینویسد: «سناتور جان مک کین گفته بود که رابطه نزدیک میان تیلرسون و پوتین مایه نگرانی است. نامزدی تیلرسون میتواند خبر خوبی برای ایران باشد. او در مقایسه با رودی جولیانی شهردار سابق نیویورک که طرفدار منافقین است و همچنین جان بولتون نماینده پیشین امریکا در سازمان ملل متحد که او نیز از آن گروهک حمایت میکند و خواستار بمباران ایران برای متوقفکردن برنامه هستهای آن کشور شده بود، موضع ملایمتری در قبال تهران دارد.»
تیلرسون در مورد ایران اظهارنظر زیادی نکرده است. او در مصاحبهای با سی ان بی سی در ماه مارس گذشته گفته بود که شرکتهای اروپایی بیش از شرکتهای امریکایی در حال بهرهمندی از شرایط لغو تحریمهای ضدایرانی هستند. او به چالشهای حضور شرکتهای امریکایی در ایران و حوزه انرژی آن کشور اشاره کرده بود. با این حال، المانیتور اشاره میکند که علیرغم افزایش همکاری روسیه و ایران در منطقه، ایرانیان تصویر مثبتی از روسیه در ذهن ندارند.
علی بیگدلی استاد علوم سیاسی در تهران میگوید که روسها نشان دادهاند نمیتوان بیش از اندازه به آنها اعتماد کرد و آنان حاضر به فدا کردن نزدیکترین دوستانشان برای رسیدن به اهداف خود هستند. این درکی بلندمدت در میان نخبگان سیاسی ایران است که شاید ترسیمکننده تصویر روسیه در ذهن تاریخی ایرانیان از دوران جنگ روسیه و ایران در دوره سلطنت قاجار باشد که در نهایت منجر به واگذاری بخش قابل توجهی از قلمروی ارضی ایران پس از امضای معاهده صلح شد.
المانیتور در ادامه به نقل از یک مقام ایرانی در سازمان ملل متحد در نیویورک اشاره میکند که در سال ۲۰۰۶ میلادی زمانی که شورای امنیت قطعنامه ۱۶۹۶ را علیه ایران به تصویب رساند -اولین قطعنامه علیه برنامه هستهای ایران بود- روسها به طرف ایرانی وعده داده بودند هر قعطنامهای را که شامل تحریم علیه ایران باشد در سازمان ملل وتو خواهند کرد. در عمل اما روسها از حق وتوی خود استفاده نکردند.
المانیتور در ادامه اشاره میکند که تحویل همراه با تعویق سامانه موشکی اس – ۳۰۰ از سوی روسیه به ایران که از سال ۲۰۰۷ میلادی آٰن کشور در ازای معاملهای ۸۰۰ میلیون دلاری نسبت به آن متعهد شده بود و در نهایت پس از شکایت ایران علیه روسیه در دادگاه داوری بینالمللی مجبور به ارسال آن شد نیز نشانه دیگری است که بر بدبینی ایران نسبت به روسیه افزوده است. این سایت اشاره میکند که علاه بر آن ساخت و ساز نیروگاه اتمی بوشهر نیز طبق توافقی بود که میان روسیه و ایران در اوایل دهه ۹۰ میلادی حاصل شد اما تقریبا روسها دو دهه برای اجرای تعهدات خود به تعویق انداختند.
بحران در سوریه سبب شده تا دو کشور به یکدیگر نزدیکتر شوند. این سایت مینویسد: «سفر پوتین به تهران در دسامبر ایران و روسیه بود. همچنین ایران اجازه استفاده جنگندههای روس از یکی از پایگاه هواییاش را در ماه آگوست داد؛ اقدامی که انتقادات زیادی را در تهران برانگیخت. در همین حال روسیه امیدوار است که نقش برجستهای در اقتصاد ایران ایفا کند. در ماه نوامبر سفیر روسیه در تهران اظهار کرد که ایران بهجای معامله با بوئینگ و ایرباس میتواند با شرکتهای روسی همکاری بیشتری داشته باشد.»
المانیتور اما این پرسش را مطرح میکند که آیا ممکن است نزدیکی تیلرسون به روسیه سبب شود تا روسها ایران را فدای منافع خود در بهبود رابطه با امریکا کنند. «سعید لیلاز» اقتصاددان میگوید اگر روسیه چنین کاری کند طبیعی است و ایران اصلا نباید انتظار دیگری از روسها داشته باشد. او میافزاید: «مسئله مهم دیگر اما به نظرم ارزش استراتژیک کاهش نقش امریکا در خاورمیانه است. نفت نیز عامل مهم دیگری است. ترامپ اگرچه غیرقابل پیشبینی است اما نشان داده اقتصاد برایش اولویت دارد و تا به امروز او حداقل ملاحظاتی درباره ایران یا برجام از خود نشان داده است.»
لیلاز در ادامه اشاره میکند که تمام این عوامل در کنار یکدیگر سبب میشوند که تا تمام بازیگران منطقه با یکدیگر همکاری کنند. او اشاره میکند که توافق اخیر اعضای اوپک بر سر تولید نفت شاخصی کلیدی است که نشان میدهد بازیگران سیاسی دریافتهاند که توازن منطقهای از طریق همکاری و نه تخاصم حاصل خواهد شد.
یک دیپلمات ایرانی به شرط ناشناس ماندن به المانیتور گفته است که به نظرش این بحث و نوع طرح پرسش از اساس اشتباه است چرا که ایران بازیگری مستقل است و پس از آغاز بحران سوریه این روسها بودند که به دنبال ایران کشیده شدند. او میافزاید: «پس از بهار عربی روسیه باور داشت که آینده سوریه میتواند شبیه مصر و لیبی شود این در حالی بود که ایران باور داشت که اعتراضات در سوریه منبع خارجی دارد و به همین دلیل بود که به بشار اسد رییسجمهوری سوریه کمک کردیم. در نهایت روسها متوجه شدند که باید حضوری جدیتر در این درگیری داشته باشند.»
این دیپلمات میافزاید: «ما تاکنون اتحادی استراتژیک با روسیه داشتهایم و در نتیجه هیچ دلیلی برای این مسئله وجود ندارد که درباره نزدیکی روسیه و امریکا نگران باشیم. ایران و روسیه بر پایه منافع مشترک در رابطه با سوریه عمل کردهاند. این مبتنی بر منافع ملی ماست نه رقابت و دوستی».