آفتابنیوز : سرویس بینالملل- شش ماه آینده خطرناکترین و نامطمئنترین زمان برای روابط ایران و امریکاست. در ایران فصل انتخابات است و روشن است که پیشرفت اقتصادی و میزان آن و توافق هستهای و دستاوردهای آن که وعدههای روحانی بودهاند مسائل اصلی مطرح در رقابتها خواهند بود. در امریکا نیز بحث اصلی نه بر سر توافق هستهای که بر سر تحریمهای علیه ایران است.
به گزارش آفتابنیوز؛ «الن لیپسن» رییس سابق تیم مشاوران امنیتی باراک اوباما رییسجمهوری امریکا در کاخ سفید و پژوهشگر فعلی مرکز مطالعاتی استیمسونین در مقالهای در نشریه «ورلد پالتیکس ریویو» این پرسش را مطرح میکند که آیا ترامپ میتواند از شعارهای انتخاباتیاش درباره ایران گذر کرده و به مرحله سیاستگذاری عملی برسد؟
او اشاره میکند که همزمانی بررسی صلاحیت نامزدهای کابینه ترامپ با درگذشت آیتالله هاشمی در ایران جالب بود در حالی که آنان در کنگره شهادت میدادند، ایرانیان در حال بحث درباره پیامدهای خروج ناگهانی آیتالله هاشمی از صحنه سیاسی ایران برای سیاست خارجی آن کشور بودهاند.
او مینویسد: «در حالی که هنوز آثار و پیامدهای این موضوع روشن نیستند، نگرانیهایی وجود دارند که این فقدان امری فاجعهبار برای سیاست خارجی ایران خواهد بود.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه نامزدهای کابینه ترامپ طیف وسیعی از نظرات را درباره ایران دارند، مینویسد: «جیمز متیس نامزد وزارت دفاع علیرغم نگرانی از حضور ایران در خلیج فارس و تهدید متوجه از جانب نیروهای آن کشور برای نیروهای امریکایی، میگوید که اجرای برجام بهتر از لغو آن است. رکس تیلرسون نامزد وزارت خارجه امریکا دست خود را کاملا رو نکرد و گفت که باید موضوع ایران و برجام را مورد بررسی تازهای قرار داد. او گفت که اولویت دولت ترامپ نابودی داعش و تروریسم در منطقه است. این میتواند پیامی باز و آشکار باشد و نشان دهد که احتمال تغییر رویه ترامپ بر خلاف شعارهایش به سوی همکاری تاکتیکی با ایران و روسیه بر سر مبارزه علیه تروریسم در سوریه بوجود خواهد آمد».
وی اشاره میکند که هنوز واقعا مشخص نیست که در ذهن شخص ترامپ درباره ایران چه میگذرد. نویسنده این مقاله اشاره میکند که ایران بازار خوبی برای کالاهای امریکایی است و به معامله اخیر با بوئینگ اشاره میکند و معتقد است که معاملات اینچنینی میتوانند به نفع اشتغالزایی در امریکا تمام شوند. با این حال، او اشاره میکند که قطعا توافق هستهای مورد نگرانی دولت ترامپ خواهد بود.
مدیر سابق تیم مشاوران امنیتی اوباما اشاره میکند که در ایران این بحث مطرح است که امریکا قابل اعتماد نیست. او اشاره میکند که این پرسش در محافل داخلی ایران مطرح است که آیا درگذشت آیتالله هاشمی به تضعیف بیشتر اصلاحطلبان و میانهروها در صحنه سیاسی ایران میانجامد؟ او میافزاید: «بهترین تحلیلگران سیاسی در امریکا معتقدند که تاثیر این موضوع خیلی زیاد نیست. با این حال، نمیتوان کتمان کرد که آیتالله هاشمی یک نماد تاریخی بود. رابین رایت در نیویورکر اشاره کرده است که آیتالله هاشمی حاضر به گشایش روابط با امریکا بود چرا که استراتژی کلانی داشت و به دنبال بهبود وضعیت اقتصاد ایران بود. یک پژوهشگر در بنیاد کارنگی اشاره میکند که فقدان ایتالله هاشمی ضایعهای بزرگ برای روحانی و ظریف است. سوزان مالونی از بروکینگز میگوید که ایران یک سیاستمدار عملگرا را از دست داد.»
خانم لیپسن در پایان این مقاله نتیجهگیری میکند که نامحتمل است که دولت ترامپ در همان ماههای اول اقدام جسورانهای علیه ایران انجام دهد و به احتمال زیاد تلاش میکند تا ایران را از اقدامات منطقهایاش و مداخله در امور کشورهای عربی بهزعم این نویسنده دور کند.
در مقالهای دیگر «آریان طباطبایی»، پژوهشگر مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون در مطلبی در بولتن بینالمللی انرژی اتمی با انتشار مقالهای اشاره میکند که خوشبختانه لغو توافق هستهای ناممکن به نظر میرسد و بسیاری از منتقدان کنونی ترامپ که از مقامهای پیشین بودهاند او را تشویق به ادامه پایبندی به برجام کردهاند. او به اظهارات باب کورکر رییس کمیته روابط خارجی سنا اشاره میکند که زمانی مخالف برجام بود و اخیرا نسبت به خروج امریکا از آن هشدار داده بود.
او میگوید اگرچه هنوز سیاست ترامپ به طور کامل آشکار نشده است اما میتوان امیدوار بود که او به توصیههای جمهوریخواهانی چون کورکر گوش دهد. با این حال، او اشاره میکند که عدم خروج یکطرفه برای تضمین تداوم برجام کافی نیست. او اشاره میکند که هنوز هم برجام بهترین راه بهزعم او برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هستهای است.
طباطبایی در ادامه چندین توصیه به ترامپ برای کمک به حفظ برجام دارد:
نخست آن که امریکا از اقداماتی که نشان دهند ناقض برجام هستند دوری نماید و این اطمینان را ایجاد کند که کنگره قانونی را ناقض مفاد برجام تصویب نمیکند.
دوم آن که ترامپ باید موضع صریح امریکا در قبال برجام را بگوید و اشاره کند که امریکا در کنار متحدانش با قدرت در برابر هرگونه تخلف احتمالی ایران از مفاد برجام خواهند ایستاد. این موضوع میتواند نشان دهد که امریکا مذاکرهکننده و شریکی قابل اعتماد خواهد بود.
سوم آن که ترامپ میتواند کانالهای گفتوگو با تهران را باز نگه دارد؛ این موضوع میتواند به جلوگیری از گسترش بحران و محاسبات نادرست کمک کند. رکس تیلرسون وزیر امور خارجه انتخابی ترامپ که پیشتر مدیرعامل شرکت اکسون موبیل بود میتواند گزینهای خوب برای این مقام باشد و راه جان کری را ادامه دهد و کانالها برای مذاکره با ایران را باز نگه دارد.
نکته چهارم آن که ترامپ از مجموعهای مشاوران درباره مسائل ایران بهره میبرد که در بین خود تضاد نظری دارند؛ از تیلرسون تا متیس و فلین هیچ یک اتحادنظری درباره ایران ندارند. فلین ایدئولوژیکتر است و متیس واقعگراتر. در نتیجه باید اتحاد نظری در میان تیم مشاوران او ایجاد شود.
و نکته پایانی و پنجم آن که امریکا باید به همکاری با شرکای اروپایی بر سر مسائلی فراتر از موضوع هستهای ادامه دهد به خصوص موضوعاتی چون حقوق بشر و امنیت منطقهای. این موضوعات برای ارزشها و منافع امریکایی اهمیت دارند. امریکا میتواند از طریق اتحادیه اروپا باب گفتوگو با ایران را باز نگه دارد.
فارغ از دو مطلب امیدوارکننده و توصیهای قبلی «گلفنیوز» با انتشار مقالهای تحلیلی خوشبینی زیادی نسبت به چشمانداز بهبود روابط ایران و امریکا ندارد. «ماههایی طوفانی و پر سر و صدا برای روابط ایران و امریکا در پیش است» عنوان مطلب تحلیلی گلفنیوز است که در آن اشار میکند وضعیت روابط میان ایران و امریکا به احتمال زیاد با تنش بیشتر مواجه خواهد شد. اشاره میکند که تیلرسون به اشتباه گفته بود که توافق هستهای ایران را از ساخت بمب منع کرده اما اجازه میدهد تا ایران خود بمب هستهای راخریداری کند او بعدا این بیانات را اصلاح کرد اما از دید گلفنیوز واقعیت آن است که این اظهارات نشاندهنده عدم درک از یک توافق مهم بینالمللی است و این موضوع نگرانکننده است.
این نشریه اشاره میکند که شش ماه آینده خطرناکترین و نامطمئنترین زمان برای روابط ایران و امریکاست. در ایران فصل انتخابات است و روشن است که پیشرفت اقتصادی و میزان آن، توافق هستهای و دستاوردهای آن که وعدههای روحانی بودهاند مسائل اصلی مطرح در رقابتها خواهند بود. در امریکا نیز بحث اصلی نه بر سر توافق هستهای که بر سر اعمال تحریمهای جدید علیه ایران است. این موضوع از دید گلفنیوز میتواند به نفع مخالفان تندروی روحانی تمام شود. آنان خواهند گفت که تلاش او برای پایان دادن به انزوای بینالمللی ایران از ابتدا اشتباه بوده است.
نتیجه این رویداد خطرناک است و تندروها در هر دو طرف میتوانند کنترل مباحث را در دست گیرند. فراتر از تیلرسون که موضعی ملایم دارد، فلین مشاور امنیت ملی ترامپ بسیار ایدئولوژیک علیه ایران سخن میگوید. متیس نیز گرچه مخالف پارهکردن یکجانبه برجام است نسبت به آن بدبین است در نتیجه اطراف ترامپ را افرادی مخالف برجام پر کردهاند.
این نشریه اشاره میکند که واشنگتن اغلب فراموش میکند که این موضوع را مدنظر قرار دهد که آیا ایران مایل به صحبت با امریکا هست یا خیر. این نشریه مینویسد: «استدلال اصلی تندروها در ایران در برابر روحانی این است که او بیش از اندازه به منافع اقتصادی حاصل از برجام فکر کرده و به دنبال سازش با غرب بوده است.»
گلفنیوز اشاره میکند که نکته اصلی این است که رییسجمهوری در ایران قدرت اختیارات محدودتری در مقایسه با سایر نهادها دارد. این نشریه اشاره میکند نکته دیگر آن است که توافق هستهای هنوز هم در کشورهای عربی چندان محبوب نیست. گلفنیوز پیشبینی میکند که به احتمال زیاد شاید بازگشت ایدئولوگهایی در تهران و واشنگتن را شاهد باشیم که دو کشورها را به سوی رویارویی و تقابل سوق خواهند داد.