صف طولانیِ میانجیگران بحران دیپلماتیک در حاشیه خلیج فارس
سفر مقام های سیاسی منطقه و جهان به پایتخت های عربی حاشیه خلیج فارس پرشمار شده و تلاش های میانجیگرانه با هدف پایان دادن به بحران دیپلماتیک بین ائتلاف سعودی و قطر گسترش می یابد؛ تلاش هایی که تاکنون تحت تاثیر شدت اختلافات دو طرف نتیجه ای مطلوب در پی نداشته است.
آفتاب‌‌نیوز :
موج دوم تلاش های منطقه ای و بین المللی برای تسریع و تسهیل مذاکرات دیپلماتیک بین قطر و چهار کشور عضو ائتلاف ضددوحه از اوایل هفته جاری با سفر «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه به سه کشور عربی و رایزنی های «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کویت به راه افتاد.
پیش از این، مقام های سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان کوشیدند نقش تکمیل کننده مانور دیپلماتیک دولت «دونالد ترامپ» در حاشیه جنوبی خلیج فارس را برعهده گیرند. نتیجه تلاش غربی ها در این زمینه اما از مرز تشویق گفت وگوهای مستقیم میان ائتلاف سعودی و قطر، فعالتر شدن کویت برای میانجیگری و نیز صدور فرمانی در دوحه برای بازنگری در قانون مبارزه با تروریسم فراتر نرفت.
در تازه ترین تحولات بحران در روابط قطر با کشورهای عربستان، امارات متحده عربی، مصر و بحرین، چهار کشور کوشیدند با تقلیل مطالبات سیزده گانه خود برای رفع تحریم دوحه، گامی در جهت خروج از بن بست دیپلماتیک بردارند. پاسخ منفی قطر به این ابتکار و انتشار اطلاعاتی درباره دست داشتن امارات در هک خبرگزاری رسمی قطر که جرقه آغاز تنش ها در اواسط خردادماه بود وضعیت را پیچیده تر و رفع بحران ایجاد شده را دشوارتر ساخت.
از دید برخی ناظران، مقاومت موفق قطری ها در برابر تحریم چهار کشور عربی، مواضع ضد و نقیض این کشورها و فاصله سیاست های اعلانی و اعمالی واشنگتن در حمایت از موضع سعودی عاملی است که سبب شده دوحه بر موضع مذاکره بدون پیش شرط پافشاری کند.
در چنین شرایطی، موگرینی روز یکشنبه نخستین روز مردادماه راهی کویت شد تا از طریق برجسته سازی و فعالتر کردن ظرفیت این کشور برای هموار کردن مسیر و بستر گفت وگوها، نقش میانجیگرانه خود را به انجام برساند. همزمان با این سفر، اردوغان به جده عربستان رفت و با رهبران سعودی به رایزنی پرداخت. اردوغان پس از ترک خاک سعودی در کویت با امیر این کشور دیدار کرد و سفر خود را در قطر به پایان رساند؛ سفری که بنا بر اعلان رسانه ها و بر اساس اظهارات رییس جمهوری ترکیه و مقامات عربی درباره موضوع های مربوط به بحران دیپلماتیک حاشیه خلیج فارس، ثمری دربرنداشت.
در تحلیل تازه ترین مساعی بازیگران منطقه ای و بین المللی برای فروکش اختلافات میان دوحه و چهار کشور عربی، بسیاری بی نتیجه بودن تلاش های آنکارا را از پیش از این سفر پیش بینی و آن را تنها در چارچوب تداوم پویایی سیاست خاورمیانه ای ترکیه مورد توجه قرار دادند.
از این منظر، مواضع و منافع ترکیه در بحران پدیدآمده سبب شد تا قرار گرفتن آنکارا در جایگاه میانجی از ابتدا با پرسش های بسیاری روبرو شود. در شرایطی که سعودی و کشورهای همسو با ریاض حمایت قطر از تشکیلات «اخوان المسلمین» را یکی از محورهای هجمه بر دوحه قرار داده و خواستار توقف این حمایت شدند، ترکیه خود به خود در جبهه ای مشترک با قطر قرار گرفت. نکته مهمتر اینکه ائتلاف سعودی یکی از پیش شرط های رفع تحریم دوحه را پایان فعالیت پایگاه نظامی ترکیه در قطر و خروج نظامیان ترک از این کشور قرار داد.
با توجه به نقاط اصطکاک عربی- ترکی در تنش های اخیر، رهبران ترکیه در عمل در جبهه حامی قطر قرار گرفتند. همچنین ترکیه کوشید در کنار جمهوری اسلامی ایران گذرگاه هایی برای برونرفت قطر از تنگنای تحریم های ائتلاف سعودی بگشاید. همچنین، اصرار سعودی ها برای خروج نظامیان ترکیه از قطر بارها با واکنش مقامات آنکارا روبرو شد. از جمله معاون نخست وزیر ترکیه اعلام کرد تنها به درخواست دوحه نظامیان این کشور از قطر خارج خواهند شد. اردوغان نیز با بیان اینکه در وضعیت حضور نیروهای آمریکایی و فرانسوی در قطر، درخواست خروج نیروهای ترکیه غیرقابل پذیرش است، علنا شروط سعودی ها برای رفع بحران را زیر سوال برد.
اردوغان در نشست خبری سفر اخیر خود به سه کشور عربی خطاب به مقامات سعودی اعلام کرد خراب کردن آسان و ساختن همیشه سخت است؛ سخنانی که نشان می دهد رییس جمهوری ترکیه مسوولیت بحران پدیدآمده را متوجه ریاض ساخته و انتظار دارد سعودی ها با عقب نشینی از مواضع خود به تنش با قطر پایان دهند.
در مقایسه با ترکیه، سیاست های دولت آمریکا در قبال این بحران تقویت موضع جناح سعودی و رایزنی های پشت پرده با دو طرف بحران با انگیزه های مختلف سیاسی- اقتصادی بوده است. البته رویکردهای آمریکا در قبال این بحران نیز همانند بسیاری از مسائل سیاست خارجی این کشور تحت تاثیر ناهمگونی دیدگاه ها در کاخ سفید یا به عبارتی میان ترامپ و وزارتخانه های دولت وی قرار گرفته است.
به این ترتیب، بسیاری از تحلیلگران معتقدند شاید ایجاد و تقویت یک محور دیپلماتیک میان اروپا و کشورهایی چون کویت و عمان با توجه به اثبات پذیرتر بودن بی طرفی آنان بتواند فرایند میانجیگری را به شکلی ثمربخش تر به پیش برد هرچند کلید پایان این بحران را باید در رسیدن دو طرف به نقطه ای مشترک برای مذاکرات بدون پیش شرط و با رعایت احترام متقابل و نیز درک خطوط قرمز دو طرف جست وجو کرد.
منبع: ایرنا
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید