مفهوم مذاکره در سیاست خارجی روحانی

آفتاب‌‌نیوز : یادداشت یکی از خبرگزاری های کشور درباره رخداد و حاشیه های مجمع هفتاد و دوم سازمان ملل، یکشنبه هفتم آبان ماه خبرساز شد و حتی واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه را به دنبال داشت.

به گزارش ایرنا، بنابر داده های این یادداشت، دکتر «حسن روحانی» در جریان سفر اواخر شهریورماه امسال به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل، درخواستی را از «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا برای گفت وگو در حاشیه این اجلاس دریافت داشته و پس از رد این درخواست، ترامپ از طریق «امانوئل ماکرون» رییس جمهوری فرانسه کوشیده زمینه گفت وگو با روحانی را فراهم آورد.

در واکنش به انتشار این یادداشت، «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن تکذیب بخش های مربوط به میانجیگری رییس جمهوری فرانسه اظهار کرد: چنین تمایلی توسط طرف آمریکایی مطرح شد که مورد موافقت آقای دکتر روحانی قرار نگرفت.
علاوه بر این، رییس جمهوری در سخنان رای اعتماد وزرای پیشنهادی در بهارستان و در ادامه دفاع از گزینه های پیشنهادی برای وزارتخانه های علوم و نیرو، به موضوع مذاکره با آمریکا اشاره کرد و سوابق سوء واشنگتن در عهدشکنی و پشت پا زدن به تعهدات بین المللی را برشمرد.
روحانی تلاش رهبران کاخ سفید برای متزلزل ساختن و از میان بردن توافق هسته ای و دعوت برای مذاکره بعدی را مضحک خواند و افزود : آمریکایی ها در حالی برای حل و فصل اختلافات با ایران و نیز برخی کشورهای شرق آسیا پیغام مذاکره می دهند که با نقض عهدهای مکرر هرگونه اعتماد و امکان گفت وگو را از بین برده اند و در این شرایط نشستن پای میز مذاکره با واشنگتن دور از عقلانیت است.

سخنان دکتر روحانی ناظر بر حملاتی است ترامپ پس از راهیابی به کاخ سفید و حتی پیش از آن متوجه جمهوری اسلامی ساخت و به تلاش های فراوان وی برای تضعیف و نقض برجام اشاره دارد.
نکته قابل تامل این که دعوت ترامپ از روحانی برای گفت وگو یک روز پس از سخنرانی جنجالی و ضدایرانی وی در مجمع عمومی صورت گرفت.
رییس جمهوری آمریکا علاوه بر این سخنرانی جنجالی بارها با ادبیاتی ستیزه جویانه و به دور از ادب و عرف دیپلماتیک، مردم و نظام سیاسی ایران را آماج حملات خود قرار داده و با کاربرد عباراتی چون «ملت تروریست»، «عربی» خواندن خلیج فارس و ... خشم بسیاری را در ایران و جهان برانگیخته است.

صرف نظر از انگیزه های ترامپ از چنین رفتارهای متناقضی که نمود آن را در سیاست های اخیر آمریکا در قبال بحران کره نیز می توان دید، آشکار است که بازخورد و پیامدهای ستیزه جویی های اینچنینی هرگز به تعامل منتهی نخواهد شد. در همین ارتباط، ترامپ پس از حملات مکرر به رهبران کره شمالی و تهدید علنی به حمله نظامی به این کشور، دو هفته پیش برای گفت وگو با رهبران پیونگ یانگ اعلام آمادگی کرد.
از دید بسیاری تحلیلگران، ترامپ به دنبال پیگیری سیاست چماق و هویج در شکل و شیوه خاص خود است تا در فضای ارعاب و تهدید، طرف مقابل را پای میز مذاکره نشانده و بدون دادن امتیازی قابل توجه به خواسته های خود دست یابد.
به عبارتی، ترامپ اکنون در رویکردی متفاوت از دموکرات های دوره «باراک اوباما» چماقی بزرگ را در دست گرفته و با در دست گرفتن هویجی گندیده زبان به تهدید و همزمان دعوت به گفت وگو گشوده است.

در سوی مقابل، جمهوری اسلامی ایران با پافشاری بر مواضع اصولی خود از بازی در زمین بی خط کشی و موهوم آمریکایی ها پرهیز کرده است. این در حالی است که مخالفان و رقبای سیاسی، بارها روحانی و کارگزاران سیاست خارجی دولت وی را بارها به پیگیری مذاکره با آمریکا و دستیابی به توافق هسته ای به هر قیمت متهم ساخته بودند. یکی از نقاط اوج انتقادها از سیاست خارجی دولت یازدهم به گفت وگوی تلفنی روحانی و اوباما باز می گردد که در اوایل مهرماه سال 92 و در حاشیه اجلاس شصت و هشتم مجمع عمومی صورت گرفت.
نگاهی به عملکرد سیاست خارجی روحانی و دستگاه دیپلماسی دولت وی در سال های اخیر نشان می دهد، موضوعی چون گفت وگو با آمریکا بر سر برجام، تنها در چارچوب قواعد و مبتنی بر اصول تغییرناپذیر سیاست خارجی یعنی «عزت، حکمت و مصلحت» در دستور کار مذاکره کنندگان قرار گرفته و تداوم آن برای دستیابی به توافق هسته ای منوط به حفظ احترام متقابل، پرهیز از تهدید و پذیرش اصل برد- برد بوده است.

نتایج مذاکرات نمایندگان تهران و واشنگتن در دوره تسلط دموکرات ها بر کاخ سفید، علاوه بر استیفای حقوق هسته ای و اثبات حقانیت ایران، در هم شکستن فضاسازی های ضدایرانی در سطح بین الملل بود؛ مذاکراتی که با توجه به رفتارهای کنونی دولتمردان آمریکایی، تعامل جویی و حسن نیت جمهوری اسلامی ایران را برای جهانیان آشکار ساخت.
ابتدای هفته جاری بود که قطعنامه پیشنهادی ایران درباره خلع سلاح هسته ‌ای در چارچوب پیمان منع گسترش سلاح‌ های اتمی با رای مثبت 112 کشور به تصویب رسید و تصویری از همراهی جامعه جهانی با سیاست و ابتکارهای صلح طلبانه تهران را آشکار ساخت. این در حالی است که پیش از آغاز تنش زدایی در دولت یازدهم، رواج ایران هراسی در سطح جهانی موانع بسیاری را در روابط خارجی تهران پدید آورده بود.

نکته دیگری که در سیاست خارجی دولت روحانی برجسته است پرهیز از هیاهوگری و حرکت در مسیر عملگرایی است. آشکار شدن درخواست رییس جمهوری آمریکا برای دیدار با روحانی و دست رد روحانی بر سینه ترامپ در حالی صورت گرفت که پیش از این برخی چهره های سیاسی پس از سر دادن شعارهای ضد استکباری، نامه نگاری های متعددی را به مقصد واشنگتن صورت داده و برکنار از هنجارهای دیپلماتیک گشودن باب گفت وگو با آمریکایی ها را خواستار شده بودند.