روزشماری از روابط ایران و انگلیس

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: مناقشه اخیر ایران و بریتانیا بر سر بازداشت 15 نظامی انگلیسی در آب‌های سرزمینی جمهوری اسلامی که روز چهارشنبه با تعلیق کلیه روابط انگلستان با ایران به اوج رسید؛ بار دیگر فراز و نشیب روابط تهران و لندن را در صدر توجه ناظران قرار داد. روابطی که مخصوصاً پس از پیروزی انقلاب غالباً با هیجان و تیرگی و انتقاد همراه بوده است. «آفتاب» برای ارایه شناختی مستند از فراز و نشیب روابط ایران و انگلستان، روزشماری از مهم‌ترین تحولات تاریخی روابط دو کشور از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون را منتشر می‌کند. این روزشمار برای دقت بیشتر از دو منبع مختلف یعنی «پرتسموث» و «بی بی سی» گردآوری شده است.

وقایع مهم تاریخ روابط ایران و انگلیس به نقل از پرتسموث
1951: مناقشه متعاقب ملی کردن شرکت نفت ایران و انگلیس توسط دولت ایران؛
1953: نخست وزیر ایران محمد مصدق، در جریان کودتای طراحی شده توسط انگلیس و آمریکا از کار بر کنار شد.
1979: به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، انگلیس سفارت خود در تهران را تعطیل و دیپلماتهای خود را به بخش حافظ منافع انگلیس در سفارت سوئد منتقل کرد.
1988: بازگشایی سفارت انگلیس در تهران؛
1989: در فوریه 1989 رهبر ایران با صدور فتوایی از مسلمانان می‌خواهد سلمان رشدی را به قتل برسانند. روابط دیپلماتیک با لندن قطع می‌‌شود.
سپتامبر 1990: از سر گیری روابط البته در سطح کاردار؛
مه 1997: محمد خاتمی رییس جمهور ایران می‌‌شود و تلاش برای از سر گیری کامل روابط بین دو کشور آغاز می‌‌گردد.
سپتامبر 1998: بعد از این که دولت خاتمی موافقت کرد مسلمانان را تشویق به اجرای حکم قتل سلمان رشدی نکند، روابط با انگلیس به سطح سفیر ارتقا یافت.
سپتامبر 2001: جک استراو اولین وزیر خارجه انگلیس از سال 1979 است که به ایران سفر می‌کند.
فوریه 2002: روابط بین دو کشور به دلیل امتناع ایران از پذیرش سفیر جدید انگلیس، دیوید رداوی (David Raddaway)، و جاسوس خواندن وی تیره می‌‌شود.
ژوئن 2003: انگلیس از ایران می‌خواهد با توجه به نگرانیهای بين‌المللی در رابطه با احتمال ساخت سلاح‌های هسته‌ای توسط تهران، بازرسی‌های دقیق‌تر از تأسیسات هسته‌ای خود را بپذیرد.
سپتامبر 2003: تهران سفیر خود در لندن را به منظور «برخی مشورت‌ها» فرا می‌خواند و چند گلوله نیز به ساختمان سفارت انگلیس در تهران شلیک می‌‌شود.
نوامبر 2003: به دنبال میانجیگری وزرای خارجه انگلیس، آلمان، و فرانسه، ایران اعلام کرد برنامه غنی سازی اورانیوم را به حالت تعلیق در آورده و به بازرسان سازمان ملل اجازه بازرسی دقیق‌تر از تأسیسات هسته‌ای خود را خواهد داد.
مه 2004: تظاهرات منظم در مقابل سفارت انگلیس در تهران انجام می‌شود و طی آن تظاهر کنندگان از جنگیدن نظامیان انگلیسی و آمریکایی در نزدیکی شهرهای مقدس عراق انتقاد می‌کنند.
21 ژوئن 2004: هشت ملوان انگلیسی ظاهراً بعد از این که شناور آنها وارد آبهای ایران می‌شود توسط نیروهای ایرانی دستگیر می‌شوند. تهران ادعا کرد که نظامیان انگلیسی را محاکمه خواهد کرد در حالی که لندن خواستار توضیح از جانب سفیر ایران شد.

وقایع مهم تاریخ روابط ایران و انگلیس به نقل از پایگاه خبری بی‌بی‌سی
1951: ملی شدن شرکت نفت ایران و انگلیس توسط دولت ایران که منجر به مناقشات بعدی با انگلیس شد.
1953: خلع نخست وزیر ایران، محمد مصدق، در جریان کودتای طراحی شده توسط انگلیس و آمریکا.
1979: به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، انگلیس سفارت خود در تهران را تعطیل و دیپلماتهای خود را به بخش حافظ منافع انگلیس در سفارت سوئد منتقل کرد.
30 آوریل تا 5 مه 1980: شش ایرانی مسلح سفارت ایران در لندن را اشغال و 22 نفر را گروگان می‌‌گیرند. گروگانگیری با یورش نیروهای ویژه انگلیس به ساختمان سفارت به پایان می‌‌رسد. پنج نفر از افراد مسلح کشته و یک نفر از آنها دستگیر می‌‌شود. نوزده گروگان آزاد می‌‌شوند ولی یک گروگان کشته و دو تن دیگر در جریان تبادل آتش زخمی می‌‌شوند.
1988: بازگشایی سفارت انگلیس در تهران؛
فوریه 1989: رهبر ایران با صدور فتوایی از مسلمانان می‌‌خواهد سلمان رشدی را به جرم ارتداد از اسلام به قتل برسانند. روابط دیپلماتیک با لندن قطع می‌‌شود.
سپتامبر 1990: از سر گیری روابط البته در سطح کاردار؛
مه 1997: محمد خاتمی، از شخصیتهای اصلاح طلب، رییس جمهور ایران می‌‌شود و تلاش برای از سر گیری کامل روابط بین دو کشور آغاز می‌‌گردد.
سپتامبر 1998: بعد از این که دولت خاتمی موافقت کرد که مسلمانان را تشویق به اجرای حکم قتل سلمان رشدی نکند، روابط با انگلیس به سطح سفیر ارتقا یافت.
ژانویه 2000: وزیر خارجه ایران، کمال خرازی، به لندن می‌‌رود.
سپتامبر 2001: جک استراو اولین وزیر خارجه انگلیس از سال 1979 است که به ایران سفر می‌‌کند. هدف از سفر وی ایجاد ائتلافی برای مقابله با طالبان در افغانستان عنوان شد.
فوریه 2002: روابط در حال بهبود بین دو کشور به دلیل امتناع ایران از پذیرش سفیر جدید انگلیس، دیوید رداوی، و جاسوس خواندن وی تیره می‌‌شود.
ژوئن 2003: انگلیس از ایران می‌‌خواهد با توجه به نگرانیهای بين المللي در رابطه با احتمال ساخت سلاحهای هسته ای توسط تهران، بازرسیهای دقیق تر از تأسیسات هسته ای خود را بپذیرد.
21 اوت 2003: دستگیری دیپلمات ایرانی هادی سلیمانپور، که به اتهام دخالت در اعمال تروریستی در آرژانتین تحت تعقیب قرار داشت، توسط مقامات انگلیسی منجر به بحرانی جدید بین دو کشور شد. تهران خواستار آزادی فوری سلیمانپور و عذرخواهی دولت انگلیس شد.
27 اوت 2003: علی آهنی، معاون وزیر خارجه انگلیس، برای مذاکره با جک استراو به لندن رفت ولی استراو به آهنی گفت که نمی تواند در کار قوه قضاییه دخالت کند. تهران اظهار امیدواری کرد مناقشه به وجود آمده منجر به احضار سفرای دو طرف نشود ولی افزود تمام گزینه های حقوقی و دیپلماتیک را مد نظر قرار خواهد داد.
سپتامبر 2003: تهران سفیر خود در لندن را به منظور «برخی مشورتها» فرامی خواند و چند گلوله نیز به ساختمان سفارت انگلیس در تهران شلیک می‌‌شود.
نوامبر 2003: به دنبال میانجیگری وزرای خارجه انگلیس، آلمان، و فرانسه، ایران اعلام کرد برنامه غنی سازی اورانیوم را به حالت تعلیق در آورده و به بازرسان سازمان ملل اجازه بازرسی دقیق تر از تأسیسات هسته ای خود را خواهد داد.
مه 2004: تظاهرات منظم در مقابل سفارت انگلیس در تهران انجام می‌‌شود و طی آن تظاهر کنندگان از جنگیدن نظامیان انگلیسی و آمریکایی در نزدیکی شهرهای مقدس عراق انتقاد می‌کنند.
18 ژوئن 2004: انگلیس، آلمان و فرانسه پیش نویس قطعنامه‌ای را برای تصویب توسط دیدبان هسته ای سازمان ملل، آژانس بين المللي انرژي هسته اي، آماده می‌‌کنند که طی آن از عدم همکاری ایران با بازرسان آژانس اظهار تأسف شده است.
21 ژوئن 2004: هشت ملوان انگلیسی ظاهراً بعد از این که شناور آنها وارد آبهای ایران می‌‌شود توسط نیروهای ایرانی دستگیر می‌‌شوند. آنها سه روز بعد به دنبال مذاکرات بین دیپلماتهای انگلیسی و مقامات ایرانی آزاد شدند.
28 سپتامبر 2005: دانشجویان ایرانی در اعتراض به رویکرد جهانی به برنامه هسته ای ایران با پرتاب سنگ و بمب های آتش زا به سفارت انگلیس در تهران حمله کردند.
15 اکتبر 2005: پنج تن از مردم اهواز، در جنوب غربی ایران، در جریان چند انفجار کشته شدند و مقامات ایرانی جاسوسان انگلیسی را عامل انفجارها اعلام کردند. لندن این اتهامات را رد کرد.
25 ژانویه 2006: ایران اعلام کرد بمب گذارانی که هشت نفر را در جریان بمب گذاری‌های شهر اهواز به قتل رساندند با دستگاه اطلاعاتی انگلیس ارتباط دارند.
13 نوامبر 2006: نخست وزیر انگلیس، تونی بلر، طی سخنانی تأکید کرد که هیچ نرمشی در رویکرد انگلیس به ایران صورت نگرفته است.
23 دسامبر 2006: شورای امنیت سازمان ملل با صدور قطعنامه ای تحریمهایی را در رابطه با برنامه هسته ای ایران بر علیه این کشور تصویب کرد. پیش نویس قطعنامه مزبور دو ماه قبل با همکاری انگلیس تهیه شده بود.
23 مارس 2007: به گفته مقامات وزارت دفاع انگلیس، پانزده پرسنل نیروی دریایی این کشور با زور اسلحه توسط نیروهای ایرانی در خليج فارس و در نزدیکی ساحل عراق به اسارت گرفته می‌شوند.