چرا ظریف جواب تلفن پمپئو را نمی‌دهد؟

تماس‌های جان کری و محمدجواد ظریف و رایزنی‌های وزیر خارجه ایران موجب آزادی ملوانان در زمانی کوتاه شد؛ آزادی همراه با عذرخواهی نیروی دریایی آمریکا مبنی بر ورود غیرقانونی و مسیریابی اشتباه به آب‌های سرزمینی ایران. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در گفتگو با ایرنا، درباره اینکه آیا امکان دارد یک بحران مشابه با ورود ۱۰ ملوان آمریکایی به آب‌های سرزمینی ایران (۲۰۱۶) و آزادی آنها، به سرعت حل‌وفصل شود، اظهار کرد: نه. چگونه می‌توان آن را رفع کرد؟

آفتاب‌‌نیوز :

اختلاف‌نظر رفع شده؛ آن‌ها به منطقه نیرو می‌فرستند؛ نه ۱۲۰ هزار نیرویی که نیویورک‌تایمز یک هفته پیش خبرش را داد؛ نه ۱۰ هزار نفری که پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع گفت؛ بلکه هزارو ۵۰۰ نیروی نظامی. بالاخره جلسه تصمیم‌گیری در مورد اعزام نیرو برگزار شد. دونالد ترامپ که تا پیش از آن می‌گفت: نه، فکر نمی‌کنم نیاز به اعزام نیرو باشد، این‌بار اعزام هزارو ۵۰۰ نیروی نظامی به خاورمیانه را تأیید کرد.

۲۲ معامله سلاح

اما این تمام ماجرا نیست. آن‌ها به این بهانه بدون مجوز کنگره، صادرات میلیارد‌ها دلار اسلحه به عربستان را کلید زده‌اند. به نوشته بی‌بی‌سی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، اجازه فروش میلیارد‌ها دلار سلاح به عربستان‌سعودی را بدون کسب مجوز از کنگره و به دلیل «تهدید ایران» صادر کرده است. ترامپ به استناد یک قانون فدرال که تاکنون کمتر مورد استفاده قرار گرفته، مجوز این قرارداد هشت میلیارددلاری را بدون تأیید آن از سوی کنگره آمریکا صادر کرده است. ترامپ، تنش‌ها با ایران را یک وضعیت اضطراری اعلام کرده و با استناد به آن این قرارداد فروش سلاح را تأیید کرده است.

رویترز نوشته دولت ترامپ به کمیته‌های کنگره خبر داد که ۲۲ معامله فروش سلاح به این کشور‌ها را عملیاتی می‌کند. با اعلام وضعیت اضطراری، درواقع دولت ترامپ قادر است بدون نیاز به کسب رضایت کنگره طبق قانون «کنترل تسلیحات»، این سلاح‌ها را به عربستان و امارات تحویل دهد. کریس مورفی، سناتور دموکرات، روز چهارشنبه گفته بود: «شنیده‌ام ترامپ احتمالا از ابهامات قانون کنترل تسلیحات استفاده کرده و می‌خواهد فروش حجم چشمگیری از تسلیحات به عربستان را به‌گونه‌ای ترتیب دهد که با سد کنگره مواجه نشود، فروش بمب‌هایی که در یمن فرود می‌آیند».

پس از مورفی، روزنامه نیویورک‌تایمز نیز از قول منابعی درباره برنامه وزارت خارجه آمریکا برای دورزدن کنگره برای فروش سلاح به عربستان و امارات خبر داده بود. قبلا نمایندگان هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه با تصویب لایحه‌ای مشترک از ممنوعیت فروش تسلیحات به عربستان به خاطر احتمال استفاده از آن در جنگ یمن و همچنین قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی حمایت کرده بودند.

تقویت سنتکام علیه ایران

بااین‌حال، به گزارش ایرنا، پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع، روز جمعه در نامه‌ای به کنگره اعلام کرد با اعزام هزار و ۵۰۰ نیرو و توانایی‌های دفاعی به خاورمیانه به دنبال درخواست فرماندهی مرکزی غرب آسیا (سنتکام) برای افزایش آرایش نظامی نیرو‌ها موافقت کرده است.

وی اعلام کرده این اقدام برای پاسخ به تهدید‌های موثق از سوی ایران است. او مدعی شده اعزام نظامیان بیشتر آمریکایی برای تقویت نیرو‌ها «در مقابل تهدید مداوم نیرو‌های ایرانی، از جمله سپاه پاسداران و وابستگانش» انجام می‌شود. کیتی ویلبارگر دستیار سرپرست وزیر دفاع آمریکا، هم در این نشست درباره اعزام این نیرو‌ها گفت: این نیرو‌های اضافی به سوریه یا عراق اعزام نمی‌شوند، این‌ها برای تقویت نیرو‌های موجود ما در منطقه هستند.

بر اساس گزارش‌ها، پنتاگون قصد دارد در مرحله نخست، ۶۰۰ نیرو را به منطقه اعزام کند و ۹۰۰ نفر باقیمانده هم متعاقبا به آن‌ها ملحق خواهند شد. دونالد ترامپ نیز در جمع خبرنگاران گفته: «ما در خاورمیانه به حفاظت نیاز داریم. این نیرو‌ها عمدتا حفاظتی هستند». شمار نیرو‌های اعزامی «نسبتا کوچک» است. آمریکا بیش از ۵۰ هزار نیرو در منطقه دارد. بی‌بی‌سی به نقل از پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، نوشته که نیرو‌های اعزامی به خاورمیانه شامل گردان ۶۰۰ نفره موشک‌های پاتریوت می‌شود که ویژه دفاع ضدموشکی است. باقی نیرو‌های اعزامی شامل واحد‌های اطلاعاتی، مهندسی و شناسایی، همچنین یک اسکادران جنگنده می‌شود.

ادعا درباره فجیره

ماجرای اعزام نیروی جدید آمریکایی به منطقه خلیج‌فارس از آنجا کلید خورد که برخی مقامات آمریکایی مدعی شدند تصاویری ماهواره‌ای دریافت کرده‌اند که شناور‌های ایرانی را در حال بارگیری موشک رصد کرده‌اند. اگرچه نمایندگان دو مجلس آمریکا این اطلاعات را غیرقابل استناد خواندند و خواستار اطلاعات دقیق و طبقه‌بندی شدند، اما مقامات دولتی زیر بار نرفتند و اطلاعات ویژه‌ای برای این ادعای خود ارائه نکردند.

درحالی‌که برخی منتقدان این تصمیم گفتند که این اطلاعات ممکن است جعلی باشد. ایران هم این اطلاعات را نپذیرفت و نماینده ایران در سازمان ملل آن را غیرقابل استناد خواند. بااین‌حال دولت ترامپ همان اطلاعات غیرقابل استناد را ملاک اعزام نیرو کرد و خرابکاری بر سر چند نفت‌کش سعودی در بندر فجیره نیز ماجرا را به‌سوی آنچه آمریکا و عربستان می‌خواستند هدایت کرد.

درحالی‌که اتهام این عملیات خرابکارانه به ایران نسبت داده می‌شد، روز جمعه دریابان مایکل گیلدی، از مقام‌های ستاد مشترک نیرو‌های مسلح آمریکا مدعی شد: «ما مسئولیت حمله به کشتی‌ها در فجیره را به سپاه پاسداران نسبت می‌دهیم». او مدعی شده که «این حمله با مین‌های مغناطیسی انجام شده»، اما از اظهارنظر بیشتر درباره اینکه این مین‌ها به چه شیوه‌ای منتقل شده و عمل کرده‌اند خودداری کرد. گیلدی این ادعا‌ها را در جریان نشست خبری در پنتاگون که برای تشریح برنامه آمریکا به منظور اعزام یک هزار و ۵۰۰ نیروی نظامی برگزار شد، مطرح کرد.

این در حالی است که ایران هیچ‌گاه این اتهام را نپذیرفته است. نماینده ایران در سازمان ملل در پاسخ به این اتهامات گفته که باید تحقیق شود تا اطلاعات دقیقی در مورد این حادثه به دست آید. بالاگرفتن تنش میان ایران و آمریکا، صف‌آرایی نظامی و تلاش برای فروش نفت ایران نگرانی‌ها از اقدامات غیرقابل‌پیش‌بینی بین نیرو‌های دریایی دو کشور را افزایش می‌دهد. درحالی‌که خلیج‌فارس و دریای عمان، محل تردد روزانه کشتی‌ها و ناو‌های مختلف با پرچم کشور‌های متفاوتی است، اخلال در امنیت این آبراهه می‌تواند امنیت منطقه را تحت‌الشعاع قرار دهد. در هفته‌های گذشته آمریکا ناو‌های جنگی، سیستم پاتریوت و بمب‌افکن‌های بی-۵۲ به منطقه اعزام کرده است.

جان بولتون ابتدای این تنش‌ها گفت که ناو لینکلن را برای مواجهه با تحرکات ایران به منطقه اعزام کرده‌اند. ناوی که از یک ماه قبل از آن، راهی خلیج فارس شده بود. واکنش جواد ظریف به تحولات اخیر به طور واقعی نشان‌دهنده وضعیت موجود است. ظریف، افزایش نیرو‌های آمریکایی در خاورمیانه را برای صلح و امنیت «بسیار خطرناک» خوانده و گفته باید «با آن برخورد شود».

ظریف، پیش از ترک اسلام‌آباد و بازگشت به تهران در گفتگو با ایرنا افزود: آمریکایی‌ها برای توجیه سیاست‌های خصمانه خود و در راستای تنش‌آفرینی در خلیج فارس چنین ادعا‌هایی می‌کند. ادعای ساختگی برای توجیه تصمیم اخیر واشنگتن برای افزایش نیرو‌های آمریکایی در منطقه درست بعد از تصمیم آمریکایی‌ها برای افزایش حضور نظامی در منطقه، عنوان شد.

حوادث مشابه سال ۲۰۱۶

دستگیری ۱۰ ملوان آمریکایی در دی ۹۴ اگرچه در یک روز حل‌وفصل شد؛ اما هنوز از یاد نرفته است. ساعت ۱۶ سه‌شنبه ۲۲ دی ۱۳۹۴ (۱۳ ژانویه ۲۰۱۶) دو فروند قایق جنگی آمریکایی حامل ۱۰ ملوان آمریکایی از سوی نیرو‌های یگان دریایی سپاه پاسداران در محدوده آب‌های سرزمینی ایران در دریای سرزمینی جزیره فارسی خلیج فارس به دلیل ورود غیرقانونی به آب‌های سرزمینی ایران دستگیر شدند. آن ماجرا کمتر از یک هفته مانده به اجرائی‌شدن برجام رخ داد؛ زمانی که ایران و آمریکا در سطح وزیر خارجه با یکدیگر در تعامل بودند.

خبرگزاری رویترز نیز در گزارشی به خطر تشدید سریع تنش میان ایران و آمریکا پرداخته است. رویترز نوشته وقتی چهار سال پیش دو قایق نظامی آمریکایی وارد آب‌های ایران شدند و نیرو‌های ایرانی ملوانان آمریکایی را بازداشت کردند، جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا و محمدجواد ظریف، همتای ایرانی او، توانستند بلافاصله با گفت‌وگوی تلفنی زمینه آزادی آن‌ها را فراهم کنند؛ اما رویترز می‌گوید آقای ظریف در مصاحبه‌ای به آن‌ها گفته دیگر چنین امکانی وجود ندارد.

پاسخ تلفنش را نمی‌دهد

ظریف احتمال گفت‌وگوی تلفنی با وزیر خارجه آمریکا را نیز رد کرد و گفت: چرا باید تماس تلفنی‌اش را پاسخ بدهم؟ ظریف افزود: پمپئو هر بار که درباره ایران صحبت می‌کند، به من بی‌احترامی می‌کند. چرا باید به تماس او جواب بدهم؟ پیش‌از‌این هم ظریف در چند توییت خطاب به مقامات آمریکایی نوشته که برای ارتباط با ایران زبان احترام را آزمایش کنید. همان‌طور که روحانی به درخواست ملاقات ترامپ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در سال گذشته جواب منفی داد؛ چون او پیش‌تر در سخنرانی‌اش به ایران توهین کرده بود.

«مورگان اورتاگوس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، درباره اینکه در صورت بروز بحرانی مشابه آنچه سال ۲۰۱۶ رخ داد، واشنگتن چگونه با ایران ارتباط برقرار می‌کند، پاسخی نداد؛ اما گفت: وقتی زمان گفتگو فرا برسد، یقین داریم که هر ابزاری برای انجام آن خواهیم داشت.

پمپئو نیز هفته گذشته گفته بود: راه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانیم از طریق آن‌ها کانال ارتباطی داشته باشیم. رویترز نوشت: دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل اعلام کرده که ظریف و مایک پمپئو هرگز به طور مستقیم گفتگو نکرده‌اند. آنگوس کینگ، یکی از سناتور‌های آمریکایی، به رویترز گفته «خطر درگیری تصادفی» میان ایران و آمریکا در حال افزایش است. دونالد ترامپ گفته آماده گفت‌وگوی تلفنی با رهبران ایران است؛ اما مقام‌های ایرانی می‌گویند با سیاست فعلی دولت آمریکا با او گفتگو نخواهند کرد.

دورزدن کنگره برای فروش سلاح به عربستان

به نوشته بی‌بی‌سی، سناتور‌های آمریکایی می‌گویند دونالد ترامپ با اتکا به تهدید ادعایی از طرف ایران، برای انجام ۲۲ معامله اسلحه به ارزش هشت میلیارد دلار مجوز داده، بدون آنکه کنگره این معاملات را بررسی کند.

سناتور باب منندز، یکی از اعضای ارشد حزب دموکرات که بر چنان معاملاتی نظارت دارند، گفت: «مایه تأسف؛ اما نه شگفتی است که دولت ترامپ بار دیگر از پس حفظ اولویت دیرپای امنیت ملی و احترام به حقوق بشر برنیامده و به جای آن به کشور اقتدارگرایی مثل عربستان سعودی لطف می‌کند». چنین تصمیمی پیش‌تر از سوی جمهوری‌خواهان هم نقد شده بود. سناتور برنی سندرز، یکی از داوطلبان نامزدی ریاست‌جمهوری در حزب دموکرات، امروز گفته همان‌طور که با جنگ ویتنام و جنگ عراق مخالف بود؛ هرچه در توان دارد، انجام می‌دهد تا جلوی جنگ با ایران را بگیرد.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه، جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش و پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع آمریکا، روز سه‌شنبه دو جلسه غیرعلنی درباره ایران با اعضای کنگره برگزار کردند تا اعضای کنگره را درباره اطلاعات ادعایی خود توجیه کنند.

بلومبرگ در جمع‌بندی جلسه غیرعلنی مقام‌های دولت ترامپ با اعضای مجلس نمایندگان نوشت که اطلاعات پمپئو دموکرات‌ها را قانع نکرد. شاناهان بعد از این جلسه بار دیگر تأکید کرد که دولت آمریکا خواهان تشدید وضعیت در منطقه نیست؛ بلکه مسئله «بازدارندگی است، نه جنگ. ما قصد جنگ نداریم».

منبع: روزنامه شرق

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/002TyR