فساد اقتصادی و نقش بورژوازی تجاری
روزنامه آرمان ملی در گزارشی به یادداشت اکبر ترکان مشاور سابق رئیس‌جمهور پرداخته است: در کشور ما اکثریت مردم کارمند و کارگرند و همواره مالیاتشان را سر وقت و به موقع پرداخت کرده‌اند، در نتیجه وقتی صحبت از فرار مالیاتی به میان می‌آید آن‌ها نیستند که باید پاسخگو باشند. باید شفاف‌سازی صورت گیرد تا جامعه بداند چه کسانی و به چه دلیل در مقابل مبارزه با فساد می‌ایستند و مانع ایجاد می‌کنند. معتقدم حتی شرکت‌ها و کارخانجات صنعتی نیز نمی‌توانند فرار مالیاتی داشته باشند؛ زیرا محل فعالیت و جزئیات تراکنش‌های مالی آن‌ها برای مسئولان امر روشن بوده و اساسا امکان فرار مالیاتی در این عرصه بسیار اندک است. با یک ارزیابی ساده می‌توان فهمید چقدر ماده اولیه توسط یک کارخانه خریداری شده، با این مقدار ماده اولیه چه میزان محصول تولید می‌شود و سرنوشت باقی پول‌ها و مواد اولیه در کارخانه چه می‌شود. همه این‌ها ثبت شده و توسط مسئولان مالیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. به نظر من نقش اصلی را در مبارزه با شفافیت و جلوگیری از فساد ستیزی بر عهده بورژوازی تجاری است؛ از برخی کسبه خرد گرفته تا برخی بازاری‌های دانه درشت در این موضوع سهم دارند. یعنی بورژوازی تجاری کشور مالیات نمی‌دهد.
باید اذعان کرد که قدرت سیاسی بورژوازی تجاری در ایران بسیار بیشتر از بورژوازی صنعتی است؛ چرا که با متنفذ مرتبط بوده و می‌توانند سریعا حرف‌های خود را به گوش مقامات حکومتی برسانند. آن‌ها با اطلاع‌رسانی غلط و فشار آوردن بر دولت‌ها در مقابل شفاف‌سازی می‌ایستند و به عقیده من همین موضوع سبب شده که شفافیت در ایران حاکم نباشد. جدای ازاین طبقه و رفتارهایشان باید گفت اغلب ضعفا و طبقه‌های ضعیف‌تر از نظر اقتصادی مالیات خود را می‌پردازند اما طبقه‌های قدرتمندتر خیر. برای نمونه شما برای خرید از حتی یک دستفروش می‌توانید مبلغ خرید را از طریق کارتخوان بپردازید اما شما نمی‌توانید در مطب بسیاری از پزشکان هزینه ویزیت را با کارتخوان پرداخت کنید. در اقتصاد کلان نیز باید تأکید کرد یکی از عوامل اصلی فساد اقتصادی در ایران ارز ارزان است. از ۱۳۵۱ به این سو کشور با این مشکل درگیر است و اراده‌ای برای حل آن وجود ندارد. ارز ارزان به معنی واردات ارزان است، وقتی ارز ارزان باشد، تولید تحت تأثیر واردات قرار می‌گیرد. صنعتگران ضعیف و تاجران و وارد کنندگان قدرتمند می‌شوند. دولت‌ها برای موفقیت در امر شفاف‌سازی باید اول تکلیف خود را با این طبقه و فشارهای وارده از سوی آن‌ها روشن کنند.
