ارز دیجیتال چیست و چه کاربرد‌هایی دارد؟
واژه ارز دیجیتال به گوش همه ما آشناست؛ عنوانی که بار‌ها و بار‌ها از زبان این و آن شنیده‌ایم، اما ممکن است هنوز خیلی‌هایمان از معنا و مفهوم دقیق آن سر درنیاورده باشیم. برای زندگی در دنیایی که غالب معاملات آنِ در فضای مجازی و از طریق اینترنت صورت می‌پذیرد، لازم است که با سیر پیشرفت جوامع، دانش خود را بروز نگه داشته باشیم. از آنجایی که ارز دیجیتال در داد و ستد‌های اینترنتی از جایگاه به خصوصی برخوردار است، سعی کرده‌ایم در ادامه بحث به شرح دقیق و روشن این موضوع بپردازیم.
ارز دیجیتال چیست؟
ارز دیجیتال، رمز ارز یا کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) نوعی واحد پول مجازی است؛ پولی که وجود خارجی و حالت فیزیکی ندارند. ارز‌های دیجیتال پول‌هایی هستند که جایگزین ارز‌های رایج می‌شوند و بر پایه علوم رمزنگاری ابداع شده‌اند. هدف از تولید پول‌های دیجیتالی، به حداقل رساندن میزان کلاه‌برداری‌هاست. رمز ارز‌ها انواع و اقسام مختلفی دارند و هر یک از ویژگی‌های متفاوت و خاص خود برخوردار هستند؛ به همین علت ارز دیجیتال تا به امروز، مورد استقبال افراد فراوانی قرار گرفته است. ارز دیجیتال ابتدا با این هدف ساخته شده بود که بتوان با استفاده از آن به خرید‌های اینترنتی سهولت بخشید، اما به مرور زمان و با هویدا شدن جنبه‌های مثبت زیادی که در این واحد پولی وجود داشت، به زمینه‌های دیگر و معاملات عظیم راه پیدا کرد. به همین روی، امروزه اغلب سهام بزرگ و معاملات مهم به کمک ارز دیجیتال مورد داد و ستد قرار می‌گیرند.
ویژگی و مزیت‌های ارز دیجیتال
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ارز دیجیتال غیر متمرکز بودن آن هاست. غیر متمرکز به این معناست که هیچ گروه، نهاد یا سازمانی نمی‌تواند این واحد پولی را تحت اختیار و به کنترل خود درآورد. برای استفاده از ویژگی غیرمتمرکز بودن ارز دیجیتال و همچنین شفافیت و تغییرناپذیری، از بلاک چین استفاده می‌کنند. با توجه به این که رمز ارز‌ها با پروتکل‌های رمز گذاری شده بسیار قوی و پیچیده‌ای طراحی می‌شوند، در کاهش آمار جعل، تقلب و کلاه‌برداری، اثر بسزایی گذاشته‌اند.
در نتیجه ارز دیجیتال توانسته امنیت بیشتری را برای معامله‌گران به وجود بیاورد. رمز ارز‌ها اطلاعات زیادی را در خود گنجانده‌اند، به همین دلیل اگر کسی قصد سواستفاده و کپی کردن آن‌ها را داشته باشد، این امر برای او به سادگی موثر واقع نخواهد شد. در کپی کردن اطلاعات اگر حتی حرف یا علامت اشتباه وارد شود، کل ساختار رمز تغییر خواهد کرد.
برای استفاده از این واحد پولی دیگری نیازی به کارت‌های معتبر بانکی نخواهید داشت، چرا که ارز دیجیتال یک واحد پول بین‌المللی است و می‌شود با بهره‌مندی از آن به راحتی و بدون هیچ دغدغه‌ای، اقدام به خرید و فروش کرد. ارز دیجیتال با حذف واسطه‌ها، انجام مبادلات را ساده‌تر کرده است. معاملاتی که با واحد پولی ارز دیجیتال انجام می‌شوند، مشمول هیچ گونه مالیاتی نمی‌شوند؛ با این حساب رمز ارز‌ها برای معاملات با حجم بالا، بسیار به صرفه هستند.
ارز دیجیتال هویت شخص خریدار و فروشنده را نامشخص نگه می‌دارد، به همین علت امکان پیگیری این گونه تراکنش‌ها در هیچ کجای دنیا امکان پذیر نخواهد بود. این نکته را در خاطر داشته باشید که هر واحد ارز دیجیتال چند برابر واحد‌های پولی رایج ارزش دارد، اما انتقال آن بسیار آسان است و می‌شود در هر نقطه از دنیا، از آن استفاده کرد. هر کسی، در هر نقطه از این کره خاکی می‌تواند از ارز دیجیتال بهره‌مند شود، اگر و فقط اگر به اینترنت دسترسی داشته باشد. ارز دیجیتال در تمام دنیا معتبر و قابل استفاده است.
معایب ارز دیجیتال
با وجود تمام مزایایی که برای انواع ارز دیجیتال نام بردیم، هنوز هم معایبی در استفاده از این نوع ارز‌ها وجود دارد؛ معایبی که نمی‌توان به سادگی از آن‌ها چشم پوشی کرد. از جمله این معایب، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- ترسناک‌ترین ایراد استفاده از ارز‌های دیجیتال، رمز کیف پول آن‌هاست. رمز این کیف پول‌ها همان‌طور که کاملا امنیتی و پیچیده طراحی شده‌اند، قابل بازیابی نخواهند بود؛ به همین علت فراموشی رمز مساوی با از دست دادن کل سرمایه شما خواهد بود.
۲- همان‌طور که گفتیم ارز‌های دیجیتال با رمز‌هایی طولانی، دشوار و امن مورد محافظت قرار می‌گیرند؛ اما در هر حال، باید امکان دستبرد و دسترسی برخی افراد را به پسورد کیف پول در نظر داشته باشید. از همین بابت سعی کنید در حفظ و نگه‌داری رمز‌ها دقت کافی را به کار بگیرید.
۳- ارز دیجیتال دارای نوسان قیمتی زیادی است و ارزش آن مدام در حال بالا و پایین رفتن است؛ پس اگر به اطلاعات کافی و به روز دسترسی ندارید، دور سرمایه گذاری بر ارز‌های دیجیتال را خط قرمز بکشید.
۴- با آن که استفاده از ارز‌های دیجیتال به سادگی صورت پذیرفته و در تمام مناطق دنیا قابل استفاده است؛ اما برخی از کشور‌ها استفاده از آن را ممنوع اعلام کرده‌اند.
۵- در معاملات معمولی اگر به اشتباه پول خود را به حساب شخص دیگری واریز کنید، امکان بازگرداندن پول و پیگیری‌های قانونی وجود دارد، اما زمانی که استفاده از رمز ارز‌ها را انتخاب کرده‌اید، این امکان برای شما وجود نخواهد داشت؛ بنابراین اگر به اشتباه پول خود را به حساب فرد اشتباهی بریزید، دیگر هرگز دستتان به پولتان نخواهد رسید.
انواع ارز دیجیتال
ارز‌های دیجیتالی از تنوع بالایی برخوردار هستند و انواع مختلفی دارند. بیت کوین مهم‌ترین ارز دیجیتال است و پس از آن ریپل، اتریوم، لایت کوین، ترون، استلار و صد‌ها عنوان دیگر قرار می‌گیرند. بیت کوین که مشهورترین و رایج‌ترین ارز دیجیتال است، به عنوان رهبر ارز‌های دیجیتالی شناخته می‌شود. به غیر از بیت کوین، بقیه رمز ارز‌ها در دو دسته کلی آلت کوین و توکن قرار می‌گیرند.
آلت کوین‌ها که به اختصار به آن‌ها کوین هم گفته می‌شود، دارای بلاک چین خاص خودشان هستند. قسمتی از این کوین‌ها، با استفاده از کد‌های اولیه بیت کوین ساخته شده‌اند و اصطلاحا فورکی از بیت کوین هستند؛ برخی دیگر هم بدون بهره‌مندی از کد‌های بیت کوین به وجود آمده‌اند، بلاک چین‌هایی که بیشتر برای کاربرد‌هایی فراتر از پول دیجیتال ایجاد شده‌اند. این رمز ارز‌ها در بستر یک پلتفرم خاص مثل اتریوم، ویوز یا ایاس ساخته می‌شوند. توکن‌ها بلاک چین مجزا ندارند و برای انجام تراکنش‌ها، به بلاک چین اصلی وابسته هستند. توکن‌ها از دو بخش اوراق بهادار و توکن‌های کاربردی به وجود آمده‌اند.
بیت کوین
همان‌طور که گفتیم بیت کوین مشهورترین ارز دیجیتال موجود در بازار است؛ رمز ارزی که سن و سال بیشتری نسبت به دیگر ارز‌های دیجیتال داشته و به دست «ساتوشی ناکاموتو» طراحی شده است. با این که بیشتر از ۱۰ سال، از زمان تولید بیت کویت گذشته، هنوز این ارز دیجیتال جایگاه برتر خود را نسبت به دیگر رمز ارز‌ها از دست نداده و همچنان در صدر قرار دارد. بیت کوین در سال ۲۰۱۸، به قیمتی معادل با ۱۳ هزار دلار رسید و توجه و حیرت همگان را برانگیخت.
ارز دیجیتالی که استفاده از آن برای هیچ کس در هیچ کجای دنیا محدود و ممنوع نیست و با عبور از موانع قانونی و کنار گذاشتن واسطه ها، امورات مالی و بانکی را به سطح ممتازتری ارتقا داد.
اتریوم
اتریوم از سری دومین نسل ارز‌های دیجیتالی است و اولین بار ایده آن توسط شخصی به نام «ویتالیک بوترین» در سال ۲۰۱۳ مطرح شد. جوانی که در زمان طراحی و ارائه ایده اتریوم، تنها ۲۳ سال سن داشت. اتریوم با هدف هوشمند سازی فرایند‌ها و ایجاد فضایی برای اجرای برنامه‌های غیر متمرکز و خودکار تولید شده است. عرضه اولیه این سکه در سال ۲۰۱۴ صورت گرفت و شبکه آن یک سال بعد راه اندازی شد. ارز دیجیتال این پلتفرم، اتر نام دارد و از آن برای تولید توکن استفاده می‌شود.
ریپل
ریپل برخلاف بیت کوین مبتنی بر بلاک چین نیست و جهت انجام تراکنش‌های ارزان و سریع ساخته شده است. سیستم پرداختی ریپل در سال ۲۰۱۲ عرضه شد. کوین اختصاصی این ارز دیجیتال اکس آر پی نامیده می‌شود. ریپل بر روی همکاری با بانک‌ها و توسعه سیستم‌های پرداختی خود تمرکز دارد. ریپل به جای استفاده از سیستم ماینینگ بلاک چین، از مکانیزم اجماع و گروهی از سرور‌ها برای تایید معامله‌ها بهره می‌برد. پلتفرم ریپل این امکان را در اختیار همه قرار داده تا بتوانند از طریق آن، ارز دیجیتال خود را در RippleNet ایجاد کنند.
لایت کوین
لایت کوین هم مثل بیت کوین از قدیمی‌ترین ارز‌های دیجیتالی است و با هدف تسریع پرداختها به وجود آمده است. این ارز دیجیتال با نام نقره دیجیتال هم شناخته می‌شود و زمان تایید شدن هر بلاک را از ۱۰ به ۲.۵ دقیقه کاهش داده است. لایت کوین در سال ۲۰۱۱ به وسیله «چارلی لی» طراحی شد و با اعمال تغییراتی بر روی کد‌های بیت کوین به نسخه نهایی خود رسید.
ترون
ترون یکی دیگر از مهم‌ترین ارز‌های دیجیتال است که با حروف اختصاری TRX نمایش داده می‌شود. ترون یک پلتفرم غیر متمرکز مبتنی بر بلاک چین است. ارز دیجیتال ترون، با عنوان ترونیکس شناخته می‌شود و هدف از ایجاد آن، محیا کردن یک بستر و شبکه جهانی برای اشتراک گذاری رایگان مطالب در حوزه سرگرمی است. ترون از بلاک چین جهت بستری برای گسترش بازار‌های جهانی که شامل انواع رسانه و تولید محتوا می‌شوند استفاده می‌کند. سازندگان محتوا با وجود ترون می‌توانند مستقیما با کاربران خود در ارتباط باشند و بدون حضور هیچ واسطه‌ای سود کنند.
استلار
ارز دیجیتال استلار از یک شبکه همتا به همتا تشکیل شده که درست مثل بیت کوین، حالتی غیرمتمرکز دارد. استلار هم از تکنولوژی بلاک چین استفاده کرده و در شبکه آن هیچ نهاد مرکزی و تصمیم‌گیرنده‌ای وجود ندارد. جزئیات تراکنش‌های استلار بر روی بلاک چین، به عنوان یک دفتر کل عمومی ذخیره می‌شود. همه می‌توانند به محتوای این دفتر کل دسترسی داشته باشند.
