فردو خواب اروپا را آشفته می‌کند؟
حجت‌الاسلام حسن روحانی روز سه‌شنبه 14 آبان به سازمان انرژی اتمی کشور دستور داد تا از 15 آبان، گام چهارم کاهش تعهدات برجامی که گازدهی به 1044 سانتریفیوژ فعال در سایت غنی‌سازی فردو است را آغاز کند.
طبق برجام قرار بود ۱۰۴۴ سانتریفیوژ در فردو فقط بچرخند و ایران به آن‌ها گاز تزریق نکند اما در راستای اجرای تصمیم کشور برای کاهش تعهدات برجامی و به دستور روحانی از چهارشنبه 15 ابان، گازدهی در فردو آغاز می‌شود.
حسن روحانی در سخنان خود با اشاره به حساسیت‌های طرف مقابل گفت: می‌دانیم که ممکن است آن‌ها سروصدا کنند اما هر وقت آن‌ها به تعهدات خود عمل کردند این گام ما قابل بازگشت خواهد بود.
وی هم‌چنین تاکید کرد که فعالیت ایران در گام چهارم نیز با نظارت آژانس انرژی اتمی انجام خواهد گرفت.
رییس جمهور خاطرنشان کرد: گام چهارم ایران مثل سه گام دیگر قابل بازگشت است و اگر آن‌ها به تعهدات خود در اول ژانویه ۲۰۱۷ بازگردند و ما هم بتوانیم نفت‌مان را بفروشیم و از سود بانک‌های خود استفاده کنیم ما هم به این تاریخ برمی‌گردیم.
بر اساس آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در شهریورماه سال جاری منتشر شد، در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو (FFEP) ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-۱ در یک بال (واحد ۲) قرار داده شده است (بند ۴۶).
در تاریخ ۲۴ اوت ۲۰۱۹ (2 شهریور) آژانس راستی آزمایی کرد که تعداد ۱۰۲۰ سانتریفیوژ IR-۱ در شش آبشار نصب هستند. در همان تاریخ آژانس راستی آزمایی کرد که 10 سانتریفیوژ IR-۱ در قالب طراحی موقعیت‌های ۱۶ سانتریفیوژ IR-۱ نصب شده بودند و یک سانتریفیوژ IR-۱ در یک موقعیت جداگانه نصب شده بود.
بر اساس این گزارش، در جریان تحقیق مقدماتی و فعالیت‌های تحقیق «به منظور انجام» توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپ‌های پایدار، ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی‌سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند ۴۵).
به گزارش ایسنا، سایت فردو با ظرفیت حدود سه هزار سانتریفیوژ در سال 1387 ساخته شد. این سایت به عنوان سایت آلترناتیو یا جایگزین برای سایت غنی‌سازی نطنز در شرایط تهدید و تحریم از سوی برخی کشورها بنا شد. در بین سال‌های 90 تا 91 تعداد سانتریفیوژهای نصب و فعال این سایت به بیش از 2000 ماشین رسید.
با اجرای برجام فعالیت در این سایت مثل سایر مراکز و فعالیت‌ها مشمول برخی محدودیت‌ها شد. قرار بود ایران بر اساس برنامه بلندمدت خود، برای 15 سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه تحت نظارت پادمانی خود را صرفا در تاسیسات غنی‌سازی نطنز انجام دهد، سطح غنی سازی اورانیوم خود را تا سقف 3.67 درصد نگه دارد و در فردو، از هرگونه غنی‌سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه غنی‌سازی اورانیوم و از نگاهداری هرگونه مواد شکافت‌پذیر خودداری کند.
بر اساس این توافق قرار بود 1044 ماشین IR-1 در قالب شش آبشار در یک بال در تاسیسات فردو باقی ماند. دو عدد از این آبشارها به همراه زیرساخت‌های مربوطه بدون اورانیوم به چرخش ادامه دهد و از جمله از طریق اصلاح مقتضی زیرساخت‌ها، برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار منتقل شود و قرار شد چهار آبشار دیگر به همراه کلیه زیرساخت‌های مربوطه به صورت ساکن باقی بماند. کلیه سانتریفیوژهای دیگر و زیرساخت‌های مرتبط با غنی‌سازی جمع‌آوری و تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشخص شده انبار شد.
فعالیت‌های مربوط به تولید رادیوایزوتوپ پایدار با همکاری روسیه در این سایت در مدت زمان اجرای برجام تا کنون در حال انجام بوده است. این فعالیت‌ها به ویژه بعد از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، از این تحریم‌ها مستثنی شد از این رو این فعالیت‌ها بر اساس اعلام مسئولان سازمان انرژی اتمی و آژانس در حال انجام است.
ماشین‌های سانتریفیوژی که بعد از اجرایی شدن برجام از این سایت جمع‌آوری شدند با رعایت احتیاط‌های فنی و ایمنی در مکانی در جنب سالن اصلی در گود نگهداری شده تا اگر نیاز به برگشت‌پذیری در فردو بود ظرف چند روز یا حداکثر یک هفته این کار امکان‌پذیر باشد.
برخی در چند سال گذشته با توجه به خالی شدن یکی از سالن‌های فردو از ماشین‌های سانتریفیوژ همواره این انتقاد را مطرح می‌کردند که این سایت به زمین فوتبال تبدیل شده است؛ این در حالی است که مقامات سازمان انرژی اتمی بارها تاکید کرده‌اند که اگر روزی ایران بخواهد برگشت‌پذیری را در حوزه غنی‌سازی اجرایی کند دیگر با نسل‌های اول سانتریفیوژ این کار را انجام نخواهد داد بلکه با ماشین‌های نسل جدید کار را دوباره شروع می‌کند از این رو جمع‌آوری ماشین‌های نسل اول و زیرساخت‌های متناسب با آن در دوره اجرای برجام اساسا به کشور کمک کرد تا در زمان بازگشت‌پذیری سریع‌تر زیرساخت‌ها برای نصب ماشین های پیشرفته‌تر را ایجاد کند.
مساله حایز اهمیت درباره سایت فردو این است که این سایت با سایت غنی‌سازی نطنز متفاوت است. آمریکا و هم‌پیمانان او در مذاکرات هسته‌ای همواره به دنبال تعطیلی کامل این سایت بودند اما ایران توانست در مذاکرات فعالیت در خلاء حداقل 1044 سانتریفیوژ که قبلا غنی سازی 20 درصدی را انجام می‌دادند را حفظ کند.
علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی در اردیبهشت سال جاری در سخنانی اعلام کرده بود در صورت تصمیم کشور می‌توانیم 4 روزه به غنی‌سازی 20 درصدی بازگردیم.
او در آخرین اظهارات خود در این‌باره روز دوشنبه در سایت نطنز در نشستی خبری اعلام کرد که الان دیگر می‌توانیم 4 دقیقه‌ای این کار را انجام دهیم.
در عین حال با توجه به شرایط آماده در یکی از سالن‌های سایت فردو به نظر فقط کافی است مخزن گاز UF6 را از نطنز به فردو ببرند.
برای اولین بار غنی‌سازی تا غنای 20 درصد در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۹۰ (۹ ژانویه ۲۰۱۱ میلادی) در تأسیسات غنی‌سازی فردو آغاز شد. ایران به منظور تامین سوخت مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران به سوخت با غنای 20 درصد نیاز داشت اما کشورهای دارای این سوخت با تهدید آمریکا مانع از فروش آن به ایران شدند از این رو ایران با اتکا به توان داخلی به سراغ تولید این سوخت رفت.
آغاز فعالیت فردو در گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران می تواند زمینه‌ساز گام بعدی ایران برای غنی سازی 20 درصد باشد.
فعلا از شدت بدبختی و فلاکت ابتدا خواب ما مردم رو آشفته کرده 
