راهکار مسئولان برای حل مشکل آلودگی هوا؛ "باید باران بیاید و باد بوزد!"

آلودگی هوا این روزها نای نفس کشیدن را از ساکنین کلانشهر تهران گرفته است، با این وجود اقدامات شهرداری برای مقابله با آلودگی هوا همچنان مبهم است. این در حالی است که انگشت اتهام در روزهای گذشته شهرداری تهران را هدف گرفته است و همه از اقداماتی که شهرداری هیچ گاه برای مقابله با آلودگی هوا انجام نداده است صحبت می‌کنند. سوال این است که به طور مشخص شهرداری تهران طی 2 سال گذشته که شورای شهر پنجم روی کار آمده اند، چه اقداماتی در جهت مقابله با آلودگی هوا انجام داده و نتیجه این اقدامات چه بوده است؟

اعضای شورای شهر بر این اعتقادند که شهرداری کمترین نقش را در مقابله با آلودگی هوا دارد و همان نقش کم را هم تا کنون انجام نداده است، وقتی هم از مسئولین شهرداری این سوال را می‌پرسیم می‌گویند در گوگل جست و جو کنید اقدامات شهرداری را می‌بینید! سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا باید اقدامات شهرداری تا این اندازه نا محسوس باشد که برای پی بردن به آن مجبور به جست و جو در مرور گر‌ها باشیم و در زندگی روزمره نتیجه این اقدامات را احساس نکنیم؟

شهرداری طی 2 سال گذشته چه کرده است؟

برای پی بردن به این موضوع با علی عالی مدیر روابط عمومی معاونت حمل و نقل عمومی تماس گرفتیم اما در کمال تعجب این مقام مسئول عنوان کرد در گوگل جست و جو کنید تا اقدامات شهرداری را ببینید. در مرورگر گوگل جستو جو می‌کنیم اما چیزی تحت عنوان اقدامات شهرداری برای مقابله با آلودگی هوا وجود نداردو رسانه‌ها نوشته‌اند شهردار حناچی گفته است باید باد بوزد یا باران ببارد تا از آلودگی هوا نجات پیدا کنیم.

یوسف حجت هم که به تازگی بر کرسی مدیرعاملی سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران نسشته است درباره آلودگی هوا در پایتخت گفته است:‌ «زمانی که وارونگی دما رخ می‌دهد قطعا هوا آلوده می‌شود و اگر بهترین سیستم حمل و نقل را داشته باشیم باز هم چنین وضعیتی به وقوع می‌پیوندد. تنها می‌توان با اجرای برخی تمهیدات آلودگی را در زمان وارونگی دما کاهش داده ولی اینکه انتظار داشته باشیم از این طریق هوا پاک شود و یا حتی سالم باشد علمی نیست.»

وی با تاکید بر اینکه باید از تردد خودروهای فرسوده جلوگیری کنیم، گفت: «ارائه نشدن کارت سوخت به این خودروها اقدام موثری در تحقق این مساله است. هرگونه اقدام جهت توسعه شخصی نادرست است و به نظرم باید داشتن خودرو را هرچه سخت‌تر کنیم چرا که برای رسیدن به هوای پاک نباید خرید خودروی شخصی سهل‌الوصول باشد. جهت ارائه تسهیلات برای خرید خودروهای نو موافق نیستم، این تسهیلات از بیت‌المال تامین می‌شود و به نظرم ارائه آن نوعی بی‌عدالتی است چرا که برخی از مردم سقفی برای زندگی ندارند و یا تهیه لباس و غذا برای آنها مشکل است که به نظرم اگر قرار باشد وامی ارائه شود باید جامع‌نگر بود و تسهیلات را به کسانی که اولویت دارند باید پرداخت کنیم.» بنابر این پر واضح است که تا کنون شهرداری تهران اقدامات قابل دفاعی در جهت مقابله با آلودگی هوا انجام نداده است.

شورای شهر چه می‌گوید؟

محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل شورای شهر تهران در رابطه با اقدامات شهرداری برای مقابله با آلودگی هوا گفت:« اول باید ببینیم قانون چه می‌گوید چون برای ما ملاک قانون است و باید دید در قانون هوای پاک چه دستگاه‌هایی چه وظایفی بر عهده دارند. مثلا طرح ترافیک جدید را همه از چشم شهرداری می‌بینند در حالی که این قانون مصوبه شورای ترافیک شهر تهران است که در وزارت کشور مستقر است و شورای شهر اصلا عضویتی ندارد و شهرداری کمترین نقش را در آن دارد.متاسفانه بیش از 70درصد از اختیاراتی که قانون اساسی برای شورا در نظر گرفته است تا کنون عملی نشده و به شورا داده نشده است. بنابر این شورا هر روز محدود‌تر از گذشته می‌شود. از طرف دیگر ما مدیریت واحد شهری هم نداریم در صورتی که این مدیریت در تمام کشور‌های پیشرفته واحد است. وقتی مدیریت واحد وجود داشته باشد می‌تواند مثلا به شهرداری مسئولیت بدهد و از آن پاسخ بخواهد.»

9 دستگاه برای مقابله با آلودگی هوا اعم از وزارت کشور مسئولیت دارند

او در ادامه افزود: « طبق قانون هوای پاک 9 دستگاه برای مقابله با آلودگی هوا اعم از وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت راه و شهر سازی، وزارت نیرو، سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت صمت، وزارت بهداشت و درمان، سازمان ملی استاندارد و پلیس راهور ناجا مسئولیت دارند، همه این ارگان‌ها برای مقابله با آلودگی هوا مسئولیت دارند و اصلا نامی از شهرداری در قانون هوای پاک نیست. اما همین که هوا آلوده می‌شود همه مطالبات به شهرداری بر می‌گردد. همین طرح کاهش آلودگی هوا از همان ابتدا اسمش غلط بود و من بارها این موضوع را تذکر داده بودم اما متاسفانه برخی از دوستان در شورا آن را پیشنهاد دادند و متاسفانه تصویب هم شد. تنها نقش شورا این بود که عوارض این طرح را تصویب کند ما در کلیات این طرح هیچ نقشی نداشتیم. بعد از آن هم زمانی که هوا خوب بود و به پائیز نرسیده بودیم معاونت وقت حمل و نقل عمومی آمار‌های اغراق آمیزی ارائه داد که با اجرا شدن این طرح ترافیک و آلودگی هوا کاهش پیدا کرده است و هر چه ما گفتیم نتیجه این طرح را باید در پائیز ماه دید کسی گوش نکرد. امروز هم ثابت شده است که طرح ترافیک جدید آن طور که ادعا شده بود تاثیری نداشته است و اصلا یک طرح به تنهایی نمی‌تواند مشکل آلودگی هوا را حل کند چون خیلی از اختیارات بر عهده شهرداری و شورای شهر نیست.»

حدودا 3 درصد آلودگی هوا به خودرو‌های شخصی بر می‌گردد

این عضو شورای شهر در ادامه تاکید کرد:« اختیار استاندارد بودن یا نبودن بنزین، استاندار بودن یا نبودن خودرو‌های سواری، اعمال قانون و متوقف‌کردن خودرو‌ها و موتور سیکلت‌های دود‌زا با شهرداری نیست و شهرداری کمترین نقش را در این بین بر عهده دارد. طبق بررسی‌های کارشناسی که صورت گرفته حدودا 3 درصد آلودگی هوا به خودرو‌های شخصی بر می‌گردد اما همه موارد مربوط به آلودگی هوا را همه رها کرده‌اند و تنها به خودرو‌های شخصی چسبیده‌اند. آلاینده‌های صنعتی خیلی بیشتر از خودرو است. ما در حوزه‌هایی مشکل داریم که شهرداری اجازه ورود به آن‌ها را ندارد. شهرداری نمی‌تواند تصمیم بگیرد چون اختیار ندارد و مصوبات شورا هم اصلا انجام نمی‌شود. ما در این خصوص قانون کم نداریم اما کسی به قوانین عمل نمی‌کند. هیچ کس از وزارتخانه‌ها نمی‌پرسد که چرا به وظایف خود عمل نکرده‌اند تا هوا آلوده می‌شود همه می‌گویند شهرداری! شهرداری کمترین مسئولیت را دارد که به معاونت سابق حمل و نقل عمومی همان وظایف را هم انجام نمی‌داد! البته دولت هم باید برای خرید خودرو‌های حمل و نقل عمومی و واگن مترو کمک می‌کرد که تا کنون این کار را انجام نداده است. یکسری مسئله سلسله وار به هم مربوط هستند و ما نمی‌توانیم امروز یقه یک دستگاه را بگیریم.»

از شهرداری که بپرسیم چه کرده اید می‌گویند دوچرخه‌سوار راه انداختیم!

او در ادامه تاکید کرد: «شهرداری هم تاکنون به وظایف خود عمل نکرده است. از شهرداری که بپرسیم چه کرده‌اید می‌گویند دوچرخه سوار راه‌انداختیم! مگر می‌شود مشکلات آلودگی هوا را با دوچرخه سواری برطرف کرد! اصلا مگر می‌شود در این هوای آلوده دوچرخه سواری کرد؟ باید به جای کارهای جانبی مثل خرید فیلتر از دلال و دوچرخه سواری به کار‌های اصلی پرداخت آن وقت حتما مشکلات حل می‌شوند. مسئولان حاضرند بروند دانه‌ای صد میلیون فیلتر برای اتوبوس‌ها بخرند اما یک اتوبوس نو نخرند! البته هزینه خرید هم افزایش پیدا کرده است. یک واگن مترو تا پیش از این 5میلیارد تومان بوده است اما الان بین 15تا 17میلیارد تومان است و ما 2 هزار واگن مترو کم داریم. خرید این واگن‌ها 30 هزار میلیارد اعتبار می‌خواهد، مگر اعتبار شهرداری تهران چقدر است؟ ما چیزی حدود 3هزار و پانصد اتوبوس کم داریم. تعداد اتوبوس‌های ما 5900 تا است که 500 تای آن‌ها به دلیل فرسودگی مخازن گاز از رده خارج شده‌اند. دولت باید از محل افزایش نرخ CNG هزینه تعویض مخازن اتوبوس‌های شهرداری را بدهد و این قانون است اما دولت این اعتبار را پرداخت نمی‌کند بنابر این 500 اتوبوس خوابیده است.»

اقدامات انجام شده اما کم است

علیخانی افزود:« از همان ابتدا سیاست شورا این بود که حمل و نقل عمومی توسعه پیدا کند تا آلودگی هوا و ترافیک شهری کاهش یابد. این اصلی ترین خواسته مردم تهران بوده است اما متاسفانه ما در معاونت حمل و نقل یک مشکلی داشتیم که حاضر نبود این سیاست‌ها را دنبال کند و هر چه خودش تشخیص می‌داد به دنبال آن می‌رفت و به اعتراض‌های ما هم اعتنا نمی‌کرد. حالا با تعویض این مدیریت امیدواریم هماهنگ‌تر با کمیسیون تخصصی در شورا عمل شود. ما گفتیم تا جایی که شهرداری می‌تواند خودش ناوگان حمل و نقل عمومی را گسترش دهد و آن مقدار اعتباری هم که قرار است دولت بپردازد پیگیری شود. در کنار این مسئله ما پیگیری کردیم که آن چه قانون مشخص کرده است از دولت بگیریم و خوشبختانه تا جایی هم موفق بودیم. برای مثال در بخش مترو قرار داد خرید 630 واگن مترو امضا شد که پولش را دولت باید بپردازد. الان چون تحریم هستیم کمی برای پرداخت پول به مشکل بر خورده‌ایم که به محض پرداخت بخشی از پول ساخت واگن‌ها شروع می‌شود. از طرف دیگر در بخش اتوبوس با پیگیری‌هایی که انجام شده توانستیم 6 هزار میلیارد تومان اعتبار از دولت بگیریم که 3 هزار میلیارد تومان از این اعتبار صرف خرید اتوبوس در تهران می‌شود و 3 هزار میلیارد دیگر هم صرف خرید اتوبوس برای سایر شهر‌ها می‌شود. قرار است 1500اتوبوس با این اعتبار برای تهران و 1500اتوبوس هم به سایر شهرستان‌ها خریداری شود. این کار‌ها انجام شده اما زمان می‌برد تا ساخته شده و تحویل شوند. با این اوصاف این اقدامات باز هم غنیمت به رو است. اگر مسئولین پیش از این وظایفشان را به خوبی انجام می‌دادند ما امروز با یک فاصله به این بزرگی مواجه نبودیم. شورا در این 2 سال اقدامات زیادی انجام داده است البته اگر همکاری بیشتری از سوی سازمان حمل و نقل بود کارها زودتر به نتیجه می‌رسید.»

به نظر می‌رسد خیلی از ارگان‌های دولتی و غیردولتی در این ماجرا مسئولیت دارند که مسولیت خود را انجام نمی‌دهند و شهرداری هم به عنوان یکی از ارگان‌ها مسئولیت‌هایی را که بر عهده دارد به خوبی انجام نمیدهد. همه این عوامل سبب شده تا امروز نفس کشیدن برای ساکنان شهر تهران تا این اندازه سخت باشد.