تحقیقات جنایی درباره انفجار بیروت؛ چرا کشتی در بندر بیروت پهلو گرفت؟
به نقل از سایت ۱۸۰post لبنان، اهمال، سهل انگاری و فساد اداری-مالی به عنوان علت اولی و اصلی انبار کردن ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم تعیین شد که بر همین اساس نوزده تن از روز آغاز تحقیق بازداشت شدند تا روشن شود آیا دستگاه‌ها و افراد بازداشتی سهل انگاری، تخلف اداری و مالی انجام داده‌اند یا نه؟
دلیل دوم براساس، اقدام "عمدی" انبار کردن نیترات آمونیوم به منظور اهداف مجرمانه و جنایتکارانه بود که طی آن عوامل خارجی و داخلی دست به دست هم داده‌اند تا این مواد انفجاری در بندر بیروت قرار گرفته تا برای روز مناسب از آن استفاده کنند. در همین چهارچوب، لینا فخرالدین، نویسنده سایت ۱۸۰post معتقد است فرضیه توطئه در انفجار بزرگ بیروت هر روز واقعی تر می‌شود:
۱- گزارشات و سوابق دریانوردی کشتی روسوس ثابت می‌کند که این کشتی فاقد مجوز و صلاحیت‌های فنی برای دریانوردی بوده و هرگونه حمل کالا توسط این کشتی با ریسک بالای غرق شدن همراه بوده است. ناخدای این کشتی بوریس پروکوشف نیز تاکید کرده بود ک حفره‌ای در عقب این کشتی وجود داشت که می‌توانست منجر به غرق کشتی شود. اکنون این سوال مطرح است که بازرگان و مالک روسی این کشتی "ایگور گرتشوشکین" چرا کشتی‌ای را خریده است که در آستانه نابودی بوده و سپس این که چرا محموله‌ای به ارزش حدود یک میلیون دلار از نیترات آمونیوم می‌خرد تا با همین کشتی مستهلک از بندر باتومی در گرجستان به سوی بندر بیرا در موزامبیک در آفریقا حمل شود؟ با این فرضیه این بازرگان روسی راضی می‌شود بیش از یک و نیم میلیون دلارش را در معرض غرق شدن راهی هزاران کیلومتر راه دریایی کند. سوال این است که چگونه چنین فرضیه‌ای قابل قبول است و چند بازرگان دریایی در دنیا راضی می‌شوند که چنین ریسک بزرگ و خطرناکی را انجام دهند؟
۲- از زمانی که ایگور گرتشوشکین کشتی روسوس را خریداری می‌کند هیچ سفری با آن انجام نمی‌دهد مگر همین سفر دریایی که از بندر باتومی در گرجستان در سپتامبر ۲۰۱۳ آغاز می‌شود و قرار بوده تا با طی هزاران کیلومتر با یک کشتی بسیار فرسوده و در آستانه فروپاشی با عبور از دریای مدیترانه و کانال سوئز به بندر بیرا در موزامبیک برسد اما در میانه راه مسیر خود را کج کرده و در نهایت در بندر بیروت پهلو می‌گیرد. در این میان روایت‌های متعددی وجود دارد و برخی اوراق و مدارک دریایی حاکی از آن است که کشتی روسوس از اوکراین حرکت کرده است. اما از همه مهمتر هنوز معلوم نیست محموله ۲۷۵۰ تنی نیترات آمونیوم از کدام کارخانه در گرجستان خریداری شده و خریدار واقعی آن چه کسی بوده است؟ حتی مالکین جدید کارخانه تولید نیترات آمونیوم در گرجستان می‌گویند که آنها هیچ محموله‌ای را در سال ۲۰۱۳ به کسی نفروخته‌اند بلکه اولین محموله نیترات آمونیوم را در سال ۲۰۱۴ فروخته‌اند. براساس این روایت‌های متناقض و فریبنده، معلوم نیست که فروشندگان و خریداران اصلی این محموله چه کسانی بوده‌اند. بر همین اساس روایت پرداخت مبلغ یک میلیون دلار از سوی ایگور گرتشوشکین، مالک کشتی نیز زیر سوال می‌رود. شاید این روایت درست‌تر باشد که او مبلغ یک میلیون دلار گرفته است تا ۲۷۵۰ تن نیترات آمونیوم را به بهانه بندر بیرا در موزامبیک به بیروت برساند. مدارک کشتی آن قدر ناقص و متناقض است که در آنها نمی‌توان فهمید مشتری و فروشنده کیست؟
۳- بر اساس آن چه ناخدای کشتی روسس "بوریس پروکوشف" می‌گوید پس از آن که کشتی روسس به بندر بیروت می‌رسد و توقیف می‌گردد، مالک کشتی با دریافت مبلغ یک میلیون دلار به عنوان هزینه حمل بار، از مالکیت کشتی صرف نظر کرده تا به اصطلاح از پرداخت چند هزار دلار هزینه‌های گمرکی توقف در بندر بیروت فرار کند. این در حالی است که روسس در زمان توقف در بندر حدود ۳۵۰ هزار دلار قیمت گذاری شده بود و محموله آن براساس ارزشیابی سال ۲۰۱۳ در بیروت حدود ۷۰۰ هزار دلار بوده است. با این همه آیا این روایت درست است که مالک کشتی با تحمل چند صد هزار دلار خسارت از خیر کشتی روسوس گذشته است؟ این روایت در حالی است که ناخدای کشتی "بوریس پروکوشف" مدعی است فردی لبنانی به مالک کشتی پیشنهاد کرده بود تا در ازای غرق کشتی در بیروت و انبار کردن آن در بندر بیروت، نسبت به قاچاق نیترات آمونیوم اقدام کنند. این طرف لبنانی هنوز کشف نشده و می‌تواند این فرضیه را تقویت کند که در حقیقت این کشتی از اول حرکت در گرجستان به مقصد بیروت حرکت کرده بود. در هر حال پس از توقیف کشتی، مالک کشتی به مدت شش سال از انظار مخفی شده بود و حتی کادر فنی و اداری کشتی نیز به او دسترسی نداشتند.
۴- کلیه مدارک شرکت مالک کشتی "ایگور گرتشوشکین" که نشان دهنده طرفی است که مالکیت کشتی را داشته است، یکبار سر از جزایر مارشال در آورده است و یک بار سر از پاناما. روند تحقیقات نشان می‌دهد که ثبت اداری کشتی همراه با پیچ و خم‌هایی است تا بالاخره معلوم نشود مالک این کشتی کیست. تحقیقات نشان می‌دهد که سردرگمی مدارک کشتی نشان می‌دهد که عوامل آن در پولشویی و قاچاق دست داشته‌اند و به راستی اگر قرار بوده تا ۲۷۵۰ تن نیترات به بیروت برسد و در آنجا انبار شود چه کسانی بهتر از مالک همین کشتی می‌توانسته‌اند چنین نقشه‌ای را عملی کنند؟
۵- خط دریایی کشتی روسوس نشان می‌دهد که تغییرات مهمی در مسیر رخ داده است. ابتدا قرار بوده که پس از حرکت از بندر باتومی در گرجستان در یونان متوقف شود اما ابتدا در بندری در ترکیه متوقف می‌شود و ناخدای آن و برخی از کارکنان به بهانه مسائل مالی از کشتی جدا می‌شوند و هدایت آن را ناخدا بوریس پروکوشف به عهده می‌گیرد. سپس مجددا به بهانه سوخت و غذا در بندری در یونان پهلو می‌گیرد، این در حالی است که سوخت و غذا را می‌توانستند در ترکیه تامین کنند. از این مسیر به بعد قرار می‌شود تا برای بارگیری مواد کشاورزی عازم بیروت شده تا پس از عبور ار کانال سوئز آن را در بندری در اردن تخلیه کنند. این در حالی است که میزان حمل بار قانونی و رسمی کشتی روسس فقط ۱۹۰۰ تن بوده است، حال آن که ۲۷۵۰ تن بار نیترات آمونیوم داشته است. بنابراین از زمان اداره کشتی توسط بوریس پروکوشف او میدانسته است که ۸۵۰ تن بار اضافی داشته و قرار بوده مجددا بارهای سنگینی از بیروت به مقصد اردن حمل کنند. وقتی کشتی به بیروت می‌رسد مسئولین گمرک بندر بیروت به وزن اضافی آن پی برده و برای دریافت حقوق گمرکی، کشتی روسوس را توقیف می‌کنند و این جا ناخدا بوریس پروکوشف مدعی می‌شود که از وزن واقعی محموله مطلع نبوده است و در نهایت کشتی در بندر بیروت به دلیل بار اضافی و عدم پرداخت حقوق گمرکی توقیف می‌شود. کشتی توقیف شده و بار آن در انبار شماره ۱۲ بندر بیروت تخلیه می‌شود و در نهایت چهار سال بعد کشتی به دلیل نقایص فنی غرق می‌شود. ناخدا بوریس پروکوشف مدعی شده است که پس از بارگیری محموله کشاورزی به مقصد اردن تازه فهمیده است که وزن بار بیش از ظرفیت قانونی کشتی بوده در حالی که این ادعا از وی نمی‌تواند قابل قبول باشد. از نکات جالب توجه در تحقیقات بیروت این است که هنوز کسی نمی‌داند محموله کشاورزی به مقصد اردن از سوی کدام شرکت یا کدام فرد لبنانی تحویل داده شده است. و هنوز معلوم نیست ایا بالاخره پس از توقیف کشتی روسوس آیا این محموله به اردن رفته است یا آن هم در بندر بیروت در کنار نیترات آمونیوم انبار شده است؟ از نگاه بسیاری از محققان، این سناریوها حاکی از آن است که محموله نیترات آمونیوم از بندر باتومی حرکت کرده است تا در بندر بیروت پهلو گرفته و به بهانه بار اضافی توقیف و سپس مجبور به تخلیه بارنیترات آمونیوم شود.
۶- تناقضات موجود در روایت‌های ناخدا و مالک کشتی از جمله اموری است که نشان می‌دهد پشت خط سیر دریایی کشتی روسوس حقایقی پنهان است که تلاش زیادی صورت می گیرد که همچنان مخفی باقی بماند. از جمله این که این کشتی طرف‌های همکار لبنانی داشته است که تاکنون هویت آنان مخفی باقی مانده است.
