چشم انداز جهاني انرژي صلح آميز هسته اي
آفتاب‌‌نیوز : 
در بسياري از كشورها بحث و مشاجره درخصوص انرژي هسته اي از شدت بيشتري نسبت به ساير مسائل در زمينه انرژي برخوردار است. طرفداران انرژي هسته اي معتقدند كه مطمئناً در آينده، انرژي هسته اي نقش چشمگير و طولاني مدتي در عرصه انرژي جهاني بازي خواهد كرد. در عين حال مخالفان مصرانه تأكيد مي كنند كه شمارش معكوس روزهاي پاياني بحث دراين زمينه فرا رسيده است و بحث استفاده سودمند از اين منبع تنها سرپوشي سياسي براي ادامه روند تهيه سلاح هاي هسته اي است. مخالفان و مدافعان انرژي هسته اي همواره يكديگر را احمق و متعصب خطاب مي كنند و اين در حالي است كه تاكنون هيچ گونه بحث و مشاجره سازنده اي بين طرفين انجام نگرفته است.
شدت گرفتن بحث هايي از قبيل با صرفه تر بودن و ضريب ايمني بالاتر اين منبع نسبت به ساير منابع، ايجاد ارتباط احتمالي ميان انرژي هسته اي و سلاح هاي هسته اي و البته ديدگاه عمومي نسبت به اين صنعت نوپا، تصميم گيري در خصوص استفاده از انرژي هسته اي را يا به طور كلي متوقف كرده و يا تحت تأثير تفكر شخصي افرادي كه صدايي رساتر از سايرين دارند قرار مي دهد. در نتيجه دولت، بخش هاي صنايع و مالي در سال هاي اخير با مشكلات عديده اي در خصوص اخذ يك سياست خاص در مورد انرژي هسته اي رو به رو بوده اند.
تصميم گيري در مورد توسعه انرژي هسته اي در آينده به اطلاعات هماهنگ و قابل اعتماد نيازمند است. اطلاعاتي مانند محيط هاي مرتبط با گزينه هاي متفاوت، امنيت نصب، جنبه هاي اقتصادي و قابليت دسترسي به منابع جديد. از آنجا كه انتظار مي رود مصرف جهاني انرژي در يك قرن آتي به خصوص در كشورهاي درحال توسعه به طرز چشمگيري افزايش يابد، كسب اطلاعات فوق از اهميت بسزايي برخوردار است. از سوي ديگر در همين مقطع زماني اخذ تدابير جدي جهت مهار انتشار جهاني گازهاي گل خانه اي به خصوص دي اكسيد كربن ضروري است. شايد دستيابي همزمان به اين اهداف نيازمند اعمال تغييرات در روند دستيابي به يك منبع پايدار از سوخت هاي فسيلي كربن دار باشد.
«مؤسسه سلطنتي روابط بين الملل» جهت روشن تر شدن جزئيات طرح، پروژه تحقيقاتي دو ساله اي را در اين زمينه آغاز كرد. اطلاعات اين پروژه از نقطه نظر سازمان معتبري كه هيچ گونه وابستگي به مخالفان يا موافقان انرژي هسته اي نداشته اما ارتباط نزديكي با آنها دارد به دستش آمد. هدف اين پروژه تنها آشكارتر كردن تفاوت ها بود نه قضاوت در خصوص عقايد طرفين.
نقش انرژي هسته اي در دنياي جديد، اساسي ترين پرسشي است كه در حال حاضر مطرح مي باشد. انرژي هسته اي مي تواند سريعاً گسترش يابد، به علاوه اين انرژي قابليت به كارگيري در متعادل كردن تغييرات جوي را نيز دارد. با اين وجود همان طور كه پيش از اين مطرح شد به كارگيري اين منبع جديد، مشاجرات بين المللي فراواني را به راه انداخته است. هدف از اين پروژه به هيچ وجه تعيين نقش اساسي انرژي هسته اي در ميان ساير منابع در آينده اي نه چندان دور نيست بلكه هدف تجزيه و تحليل بحث هاي ميان مخالفان و موافقان از نقطه نظري بي طرف است.
با اين وجود، مشخص كردن پاره اي موضوعات درحال حاضر ضروري به نظر مي رسد:
امكان استفاده از انرژي هسته اي همواره وجود دارد. سابقه اين انرژي حتي در صورتي كه هيچ گونه مركز جديدي ساخته نشده و مراكز فعلي نيز فعاليت خود را متوقف كنند همچنان حفظ خواهد شد. اما دوباره احيا كردن چنين صنعتي امري خطير و درازمدت خواهد بود. اين درحالي است كه ترديد و بلاتكليفي و همچنين مشاجره هاي مرتبط با اين قضيه در طول چند دهه آتي ادامه خواهد داشت و حتي شايد به سرعت نيز گسترش يابد. همين امروز بايد قدم هايي در اين خصوص برداشت تا بتوان مطمئن بود كه انرژي هسته اي در آينده به عنوان گزينه اي عملي قابل دسترس خواهد بود.
ميزان گستردگي فعاليت هاي انجام گرفته درخصوص استفاده از انرژي هسته اي به عواملي همچون استنباط از ميزان مشاجرات پيرامون اين منبع تازه، ميزان تكامل اين تكنولوژي، مسائل سياسي و اقتصادي آن بستگي دارد. با اين همه با توجه به مقوله زمان كه از اهميت بسزايي برخوردار است بايد تمامي فعاليت هايي كه به عنوان مقدمه استفاده از اين انرژي انجام خواهند گرفت مورد تحليل و بررسي دقيق قرار گيرند.
سابقه انرژي هسته اي تبديل به مقوله اي مشاجره انگيز ميان مدافعان و مخالفان آن شده است. به عقيده موافقان، انرژي هسته اي بسيار زودتر از آنچه كه تصور مي شد آرزوهاي بشريت را برآورده كرده است، انرژي هسته اي در حال حاضر يك ششم از كل انرژي مصرفي جهان را تأمين مي كند و بالاترين آمار رشد را در ميان ساير منابع انرژي در دهه هاي 1970، 80 و 90 به خود اختصاص داده است. براساس برخي تحقيقات انجام گرفته، انرژي هسته اي از بالاترين ضريب ايمني در ميان ساير منابع برخوردار است و به علاوه ميزان قابل توجهي از گازهاي گلخانه اي را نيز پخش نمي كند.
اما به باور مخالفان، انرژي هسته اي به هيچ كدام از آرزوهاي پيش بيني شده جامه عمل نپوشانده است. از نقطه نظر اقتصادي، ناكارآمدي اين انرژي در خصوص يافتن راهي جهت مهار ضايعات، قابليت بالا براي تصادفات سهمگين و حملات تروريستي و البته نحوه برخورد اين صنعت با جامعه را نبايد فراموش كرد. مخالفان اعتقاد دارند كه استفاده از انرژي هسته اي تنها در شرايط بسيار وخيم محيطي معقول است.
واقعيتي كه ما به آن اعتقاد داريم در حد فاصل در نهايت موافقان و مخالفان است.
با توجه به استفاده از انرژي هسته اي در آينده، ميزان به كارگيري آن به دو عامل بسيار مهم و حياتي بستگي دارد: محيطي كه انرژي در آن به كار گرفته خواهد شد و ويژگي هاي دروني اين منبع بسياري از عوامل محيطي خارج از كنترل انرژي هسته اي هستند. در آينده اي كه با كمبود انرژي، ترس از تغييرات جوي و همين طور شكست در احياي منابع رو به رو است قطعاً انرژي هسته اي و فوايد آن بسيار جذاب تر از آينده اي خواهد بود كه در آن تقاضاي محدودي براي انرژي وجود داشته و داراي صنايع پررونق و تغييرات جوي قابل كنترل است.
همان طور كه پيش از اين نيز مطرح شد به انرژي هسته اي به خودي خود مي تواند حضور خود در آينده را توجيه و جذاب تر كند. به عنوان مثال ما به كمك انرژي هسته اي مي توانيم راكتورهاي كوچك تر و ارزان تر داشته باشيم. البته در اين صورت با بن بست هاي پتانسيل زيادي رو به رو خواهيم شد. حتي اگر تصور كنيم كه مي توان راه حل هاي فني موجه با هزينه مناسب را براي حل مشكلات عمده به كار گيريم باز هم رسيدن به حد قابل توجهي از توسعه در اين زمينه بسيار مشكل است.
لازمه تهيه طرح هاي هسته اي با ضريب ايمني بالا و مقرون به صرفه، همكاري شركت ها در تحقيقات هسته اي و امور تبليغاتي آن است اما بسياري از اين شركت ها به دليل عدم اطمينان به بازار اين قبيل طرح ها از سرمايه گذاري در آن امتناع مي كنند. البته قطعاً بازار خوب زماني يافت مي شود كه طرح هاي خوبي ارائه شود.
توسعه روش هاي مهار ضايعات جديد مانند تجزيه و تبديل هسته اي تنها زماني ميسر خواهد بود كه صنعت هسته اي به خودي خود با تحول چشمگيري رو به رو شود. البته چنين تحولاتي بدون وجود راه هاي جديد مهار ضايعات غيرممكن است.
تنها راه حصول اطمينان از عملي بودن راه حل هاي موجود براي رفع مشكلات اساسي اين است كه دولت ها به تنهايي يا در يك اجماع بين المللي از همين لحظه اولين قدم را در خصوص استفاده از اين انرژي بردارند. قطعاً با به وجود آوردن انگيزه اي قوي براي پيشرفت، بشر قادر به از ميان برداشتن بن بست ها نيز خواهد بود.
شايد اساسي ترين مسأله در اين خصوص بحث تهيه تجهيزات اوليه باشد. در صورتي كه شركت هاي خصوصي تمايل چنداني براي سرمايه گذاري از خود نشان ندهند، درصد ريسك مالي اين طرح بسيار بالا خواهد بود. اينجاست كه دولت بايد وارد عرصه شده و محققان اين حوزه را به ساخت تجهيزات اميدوار كند. بدون وجود تجهيزات اجرايي، تلاش هاي محققان در اين زمينه تنها هدر رفتن وقت و هزينه خواهد بود.
دولت ها بايد شرايطي را مهيا كنند كه همواره نيروي انساني كارآمد و ماهر در اين زمينه جهت به كارگيري در حوزه هاي مختلف وجود داشته باشد. به علاوه وجود منابع مالي كافي جهت مصرف در طرح مهار ضايعات و از بهره گيري افتادن طرح در درازمدت نيز الزامي است.
بحث نهايي، مقوله مقبوليت انرژي هسته اي در ميان مردم و نقش آنها در تصميم گيري در خصوص اجراي اين طرح است. به همان نسبت كه از محبوبيت اين طرح در نزد دولت كاسته مي شود ابهت اين طرح نيز از بين خواهد رفت. بايد تلاش هاي فراواني انجام گيرد تا مردم مطمئن شوند كه نظرات آنها بر تصميم گيري در خصوص استفاده يا عدم استفاده از اين طرح تأثير مستقيم دارد. اين رويه بايد تا زمان حذف اين تفكر كه انرژي هسته اي امري تحميلي بر جامعه است ادامه يابد. مردم بايد انرژي هسته اي را به عنوان جزئي از جامعه بپذيرند.
به نظر مي رسد كه در آينده اي نه چندان دور مركز ثقل فعاليت هاي هسته اي از آمريكاي شمالي و اروپاي غربي به آسياي شرقي و جنوبي كشيده شود. به هر حال در جهان صنعتي امروز، خلق برداشت جديدي ميان مردم، دولت و صنايع هسته اي الزامي است. وجود چنين برداشتي مي تواند راه را براي ارزيابي بين المللي درخصوص اين كه در چه شرايطي انرژي هسته اي مي تواند نقش مثبتي در بحران انرژي كه جهان در قرن بيست و يكم با آن روبه رو خواهد شد بازي كند.
در بسياري از كشورها بحث و مشاجره درخصوص انرژي هسته اي از شدت بيشتري نسبت به ساير مسائل در زمينه انرژي برخوردار است. طرفداران انرژي هسته اي معتقدند كه مطمئناً در آينده، انرژي هسته اي نقش چشمگير و طولاني مدتي در عرصه انرژي جهاني بازي خواهد كرد. در عين حال مخالفان مصرانه تأكيد مي كنند كه شمارش معكوس روزهاي پاياني بحث دراين زمينه فرا رسيده است و بحث استفاده سودمند از اين منبع تنها سرپوشي سياسي براي ادامه روند تهيه سلاح هاي هسته اي است. مخالفان و مدافعان انرژي هسته اي همواره يكديگر را احمق و متعصب خطاب مي كنند و اين در حالي است كه تاكنون هيچ گونه بحث و مشاجره سازنده اي بين طرفين انجام نگرفته است.
شدت گرفتن بحث هايي از قبيل با صرفه تر بودن و ضريب ايمني بالاتر اين منبع نسبت به ساير منابع، ايجاد ارتباط احتمالي ميان انرژي هسته اي و سلاح هاي هسته اي و البته ديدگاه عمومي نسبت به اين صنعت نوپا، تصميم گيري در خصوص استفاده از انرژي هسته اي را يا به طور كلي متوقف كرده و يا تحت تأثير تفكر شخصي افرادي كه صدايي رساتر از سايرين دارند قرار مي دهد. در نتيجه دولت، بخش هاي صنايع و مالي در سال هاي اخير با مشكلات عديده اي در خصوص اخذ يك سياست خاص در مورد انرژي هسته اي رو به رو بوده اند.
تصميم گيري در مورد توسعه انرژي هسته اي در آينده به اطلاعات هماهنگ و قابل اعتماد نيازمند است. اطلاعاتي مانند محيط هاي مرتبط با گزينه هاي متفاوت، امنيت نصب، جنبه هاي اقتصادي و قابليت دسترسي به منابع جديد. از آنجا كه انتظار مي رود مصرف جهاني انرژي در يك قرن آتي به خصوص در كشورهاي درحال توسعه به طرز چشمگيري افزايش يابد، كسب اطلاعات فوق از اهميت بسزايي برخوردار است. از سوي ديگر در همين مقطع زماني اخذ تدابير جدي جهت مهار انتشار جهاني گازهاي گل خانه اي به خصوص دي اكسيد كربن ضروري است. شايد دستيابي همزمان به اين اهداف نيازمند اعمال تغييرات در روند دستيابي به يك منبع پايدار از سوخت هاي فسيلي كربن دار باشد.
«مؤسسه سلطنتي روابط بين الملل» جهت روشن تر شدن جزئيات طرح، پروژه تحقيقاتي دو ساله اي را در اين زمينه آغاز كرد. اطلاعات اين پروژه از نقطه نظر سازمان معتبري كه هيچ گونه وابستگي به مخالفان يا موافقان انرژي هسته اي نداشته اما ارتباط نزديكي با آنها دارد به دستش آمد. هدف اين پروژه تنها آشكارتر كردن تفاوت ها بود نه قضاوت در خصوص عقايد طرفين.
نقش انرژي هسته اي در دنياي جديد، اساسي ترين پرسشي است كه در حال حاضر مطرح مي باشد. انرژي هسته اي مي تواند سريعاً گسترش يابد، به علاوه اين انرژي قابليت به كارگيري در متعادل كردن تغييرات جوي را نيز دارد. با اين وجود همان طور كه پيش از اين مطرح شد به كارگيري اين منبع جديد، مشاجرات بين المللي فراواني را به راه انداخته است. هدف از اين پروژه به هيچ وجه تعيين نقش اساسي انرژي هسته اي در ميان ساير منابع در آينده اي نه چندان دور نيست بلكه هدف تجزيه و تحليل بحث هاي ميان مخالفان و موافقان از نقطه نظري بي طرف است.
با اين وجود، مشخص كردن پاره اي موضوعات درحال حاضر ضروري به نظر مي رسد:
امكان استفاده از انرژي هسته اي همواره وجود دارد. سابقه اين انرژي حتي در صورتي كه هيچ گونه مركز جديدي ساخته نشده و مراكز فعلي نيز فعاليت خود را متوقف كنند همچنان حفظ خواهد شد. اما دوباره احيا كردن چنين صنعتي امري خطير و درازمدت خواهد بود. اين درحالي است كه ترديد و بلاتكليفي و همچنين مشاجره هاي مرتبط با اين قضيه در طول چند دهه آتي ادامه خواهد داشت و حتي شايد به سرعت نيز گسترش يابد. همين امروز بايد قدم هايي در اين خصوص برداشت تا بتوان مطمئن بود كه انرژي هسته اي در آينده به عنوان گزينه اي عملي قابل دسترس خواهد بود.
ميزان گستردگي فعاليت هاي انجام گرفته درخصوص استفاده از انرژي هسته اي به عواملي همچون استنباط از ميزان مشاجرات پيرامون اين منبع تازه، ميزان تكامل اين تكنولوژي، مسائل سياسي و اقتصادي آن بستگي دارد. با اين همه با توجه به مقوله زمان كه از اهميت بسزايي برخوردار است بايد تمامي فعاليت هايي كه به عنوان مقدمه استفاده از اين انرژي انجام خواهند گرفت مورد تحليل و بررسي دقيق قرار گيرند.
سابقه انرژي هسته اي تبديل به مقوله اي مشاجره انگيز ميان مدافعان و مخالفان آن شده است. به عقيده موافقان، انرژي هسته اي بسيار زودتر از آنچه كه تصور مي شد آرزوهاي بشريت را برآورده كرده است، انرژي هسته اي در حال حاضر يك ششم از كل انرژي مصرفي جهان را تأمين مي كند و بالاترين آمار رشد را در ميان ساير منابع انرژي در دهه هاي 1970، 80 و 90 به خود اختصاص داده است. براساس برخي تحقيقات انجام گرفته، انرژي هسته اي از بالاترين ضريب ايمني در ميان ساير منابع برخوردار است و به علاوه ميزان قابل توجهي از گازهاي گلخانه اي را نيز پخش نمي كند.
اما به باور مخالفان، انرژي هسته اي به هيچ كدام از آرزوهاي پيش بيني شده جامه عمل نپوشانده است. از نقطه نظر اقتصادي، ناكارآمدي اين انرژي در خصوص يافتن راهي جهت مهار ضايعات، قابليت بالا براي تصادفات سهمگين و حملات تروريستي و البته نحوه برخورد اين صنعت با جامعه را نبايد فراموش كرد. مخالفان اعتقاد دارند كه استفاده از انرژي هسته اي تنها در شرايط بسيار وخيم محيطي معقول است.
واقعيتي كه ما به آن اعتقاد داريم در حد فاصل در نهايت موافقان و مخالفان است.
با توجه به استفاده از انرژي هسته اي در آينده، ميزان به كارگيري آن به دو عامل بسيار مهم و حياتي بستگي دارد: محيطي كه انرژي در آن به كار گرفته خواهد شد و ويژگي هاي دروني اين منبع بسياري از عوامل محيطي خارج از كنترل انرژي هسته اي هستند. در آينده اي كه با كمبود انرژي، ترس از تغييرات جوي و همين طور شكست در احياي منابع رو به رو است قطعاً انرژي هسته اي و فوايد آن بسيار جذاب تر از آينده اي خواهد بود كه در آن تقاضاي محدودي براي انرژي وجود داشته و داراي صنايع پررونق و تغييرات جوي قابل كنترل است.
همان طور كه پيش از اين نيز مطرح شد به انرژي هسته اي به خودي خود مي تواند حضور خود در آينده را توجيه و جذاب تر كند. به عنوان مثال ما به كمك انرژي هسته اي مي توانيم راكتورهاي كوچك تر و ارزان تر داشته باشيم. البته در اين صورت با بن بست هاي پتانسيل زيادي رو به رو خواهيم شد. حتي اگر تصور كنيم كه مي توان راه حل هاي فني موجه با هزينه مناسب را براي حل مشكلات عمده به كار گيريم باز هم رسيدن به حد قابل توجهي از توسعه در اين زمينه بسيار مشكل است.
لازمه تهيه طرح هاي هسته اي با ضريب ايمني بالا و مقرون به صرفه، همكاري شركت ها در تحقيقات هسته اي و امور تبليغاتي آن است اما بسياري از اين شركت ها به دليل عدم اطمينان به بازار اين قبيل طرح ها از سرمايه گذاري در آن امتناع مي كنند. البته قطعاً بازار خوب زماني يافت مي شود كه طرح هاي خوبي ارائه شود.
توسعه روش هاي مهار ضايعات جديد مانند تجزيه و تبديل هسته اي تنها زماني ميسر خواهد بود كه صنعت هسته اي به خودي خود با تحول چشمگيري رو به رو شود. البته چنين تحولاتي بدون وجود راه هاي جديد مهار ضايعات غيرممكن است.
تنها راه حصول اطمينان از عملي بودن راه حل هاي موجود براي رفع مشكلات اساسي اين است كه دولت ها به تنهايي يا در يك اجماع بين المللي از همين لحظه اولين قدم را در خصوص استفاده از اين انرژي بردارند. قطعاً با به وجود آوردن انگيزه اي قوي براي پيشرفت، بشر قادر به از ميان برداشتن بن بست ها نيز خواهد بود.
شايد اساسي ترين مسأله در اين خصوص بحث تهيه تجهيزات اوليه باشد. در صورتي كه شركت هاي خصوصي تمايل چنداني براي سرمايه گذاري از خود نشان ندهند، درصد ريسك مالي اين طرح بسيار بالا خواهد بود. اينجاست كه دولت بايد وارد عرصه شده و محققان اين حوزه را به ساخت تجهيزات اميدوار كند. بدون وجود تجهيزات اجرايي، تلاش هاي محققان در اين زمينه تنها هدر رفتن وقت و هزينه خواهد بود.
دولت ها بايد شرايطي را مهيا كنند كه همواره نيروي انساني كارآمد و ماهر در اين زمينه جهت به كارگيري در حوزه هاي مختلف وجود داشته باشد. به علاوه وجود منابع مالي كافي جهت مصرف در طرح مهار ضايعات و از بهره گيري افتادن طرح در درازمدت نيز الزامي است.
بحث نهايي، مقوله مقبوليت انرژي هسته اي در ميان مردم و نقش آنها در تصميم گيري در خصوص اجراي اين طرح است. به همان نسبت كه از محبوبيت اين طرح در نزد دولت كاسته مي شود ابهت اين طرح نيز از بين خواهد رفت. بايد تلاش هاي فراواني انجام گيرد تا مردم مطمئن شوند كه نظرات آنها بر تصميم گيري در خصوص استفاده يا عدم استفاده از اين طرح تأثير مستقيم دارد. اين رويه بايد تا زمان حذف اين تفكر كه انرژي هسته اي امري تحميلي بر جامعه است ادامه يابد. مردم بايد انرژي هسته اي را به عنوان جزئي از جامعه بپذيرند.
به نظر مي رسد كه در آينده اي نه چندان دور مركز ثقل فعاليت هاي هسته اي از آمريكاي شمالي و اروپاي غربي به آسياي شرقي و جنوبي كشيده شود. به هر حال در جهان صنعتي امروز، خلق برداشت جديدي ميان مردم، دولت و صنايع هسته اي الزامي است. وجود چنين برداشتي مي تواند راه را براي ارزيابي بين المللي درخصوص اين كه در چه شرايطي انرژي هسته اي مي تواند نقش مثبتي در بحران انرژي كه جهان در قرن بيست و يكم با آن روبه رو خواهد شد بازي كند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید