نگاهی به سیارک بنو؛ آیا رازهای منظومه شمسی با نمونه‌برداری از آن فاش میشود؟
فضاپیمای اسیریس-رکس (OSIRIS-Rex) ناسا پس از گذشت چهار سال از ماموریت هفت ساله‌اش سرانجام قرار است یک فرود سریع را بر روی سطح یک سیارک تجربه کند که احتمالا در ده میلیون سال اول تاریخ منظومه شمسی شکل گرفته است.
این فضاپیما در تاریخ سه‌شنبه ۲۰ سپتامبر (۲۹ مهر) تلاش می‌کند برای نخستین بار روی سطح سیارک «بنو ۱۰۱۹۵۵» معروف به سیارک بنو [یا بن‌نو] قرار گیرد و از آن نمونه‌گیری کند. قرار است این نمونه با پایان ماموریت فضاپیمای ناسا در سال ۲۰۲۳ به دست محققان در زمین برسد.
درصورتیکه فضاپیمای اسیریس-رکس با موفقیت روی سطح سیارک بنو قرار گیرد می‌تواند دست کم ۶۰ گرم ماده از سطح سیارک جمع‌آوری کند.
جیسون دورکین یکی از محققان ناسا در این پروژه می‌گوید: «این نمونه شاهدی بر تشکیل منظومه شمسی [حدود ۴.۵۶ میلیارد سال پیش] است و با تجزیه و تحلیل آن باید درک ما از فرآیندهای موجود در ایجاد منظومه شمسی، سیاره‌ها و زندگی افزایش پیدا کند.»
۲۱ سال از کشف سیارک بنو می‌گذرد اما تاکنون از سیارک چه چیزهایی می‌دانیم؟ سایت ناسا ۱۰ مورد از این یافته‌ها را فهرست کرده است که در این گزارش به آن‌ها اشاره میشود.
یک: بسیار بسیار تاریک است…
بنو به‌عنوان یک سیارک نوع بی B، طبقه‌بندی میشود، به این معنی که حاوی کربن بسیار در کنار مواد معدنی مختلف است. محتوای کربنی بنو باعث ایجاد سطحی روی سیارک میشود که حدود چهار درصد از نوری برخوردی را منعکس می‌کند و این بسیار اندک است. در مقابل، زهره به عنوان درخشان ترین سیاره منظومه شمسی، حدود ۶۵ درصد از نور ورودی خورشید را منعکس می‌کند و این رقم در زمین حدود ۳۰ درصد است. بنو یک سیارک کربنی است که دستخوش تغییرات شدید و یا تغییر در ترکیباتش نشده است به این معنی که در عمق سطح سیاه آن، مواد شیمیایی و سنگ‌ها از بدو تولد منظومه شمسی وجود دارد.
دو- و بسیار بسیار قدیمی است
بنو میلیاردها سال است که بدون تغییر مانده و دچار دگرگونی نشده است. این سیارک نه تنها نزدیک به زمین و کربنی است بلکه بسیار قدیمی است به‌طوریکه دانشمندان محاسبه کرده‌اند که بیش از ۴.۵ میلیارد سال پیش یعنی در ۱۰ میلیون سال اول تاریخ منظومه شمسی شکل گرفته است. به لطف اثر یارکوفسکی [فرایندی که در نتیجه آن، نور خورشید یک طرف از یک سیارک کوچک و تاریک را گرم می‌کند، سپس بازتابش گرمای جذب‌شده از سطح سیارک به چرخش سیارک منجر میشود] و کشش‌های گرانشی از سایر اجرام آسمانی سیارک بنو از محل احتمالی تولد خود یعنی کمربندی بین مریخ و مشتری دور و هرچه بیشتر به زمین نزدیک میشود.
سه- بنو سیارکی با توده‌های قلوه‌سنگی اما نامش نباید شما را فریب دهد
آیا بنو یک زباله فضایی است یا یک گنج علمی؟ توده‌های قلوه‌سنگی و نه زباله‌های فضایی، در واقع بخشی از طبقه‌بندی نجومی است. سیارک‌هایی با توده‌های قلوه‌سنگی مانند بنو نوعی اجرام آسمانی هستند که از تعداد زیادی بقایای سنگی ساخته شده‌اند که گرانش، آن‌ها را به هم فشرده می‌کند. این نوع توده سنگ ریزه زمانی تولید میشود که ضربه‌ای شدید سطح بسیار بزرگتری را خرد کند [برای بنو، سیارک اصلی آن پهنای ۱۰۰ کیلومتر داشته است]. در مقابل بنو تقریبا به بلندی ساختمان امپایر استیت [یک بُرج ۱۰۲ طبقه تجاری در محله منهتن در شهر نیویورک] است. مدت کمی طول کشید تا خرده بقایای فضایی با توده‌های قلوه‌سنگی که بنو را شکل داده‌اند، یکی شوند. داخل سیارک بنو پر از سوراخ است به‌طوریکه ۲۰ تا ۴۰ درصد حجم آن فضای خالی است. اگر سیارک خیلی سریعتر شروع به چرخش کند یا تعامل بسیار نزدیک با یک سیاره داشته باشد، در واقع در معرض خطر گسستن قرار می‌گیرد.
چهار- سیارک‌ها ممکن است نکاتی را در مورد منشا زندگی در زمین داشته باشند...
بنو یک ماده اولیه است که در خلا فضایی حفظ شده است و در میان سیاره‌ها، قمرها، سیارک‌ها و ستاره‌های دنباله‌دار می‌چرخد. بنو از آنجاییکه بسیار قدیمی است، می‌تواند از موادی که حاوی مولکول‌هایی هستند که برای نخستین بار هنگام تشکیل حیات در زمین وجود داشته است، ساخته شده باشد. تمام اشکال حیات در زمین طبق زنجیره‌های اتم‌های کربن است که با اکسیژن، هیدروژن، نیتروژن و سایر عناصر پیوند خورده‌اند. با این حال مواد آلی که دانشمندان امیدوارند از نمونه‌های بنو پیدا کنند لزوما همیشه از بیولوژی [علم حیات] نشات نمی‌گیرد. با این حال، تحقیقات بیشتر دانشمندان برای کشف نقش سیارک‌های غنی از مواد آلی در کاتالیز [فروکافتن] حیات بر روی زمین نقش دارد.
پنج- … همچنین پلاتین و طلا
جواهرات فرازمینی عالی به‌نظر می‌رسند و بنو در مقایسه با پوسته متوسط زمین احتمالا غنی از پلاتین و طلا خواهد بود. گرچه اکثر آن‌ها به‌طور کامل از فلز جامد ساخته نشده است اما بسیاری از سیارک‌های حاوی عناصری هستند که می‌توانند به‌جای منابع محدود زمین از آن‌ها به‌صورت صنعتی استفاده شود. با مطالعه دقیق این سیارک می‌توان به سوال‌هایی درباره اینکه آیا استخراج این فلزات در هنگام اکتشاف در اعماق فضا و سفر امکان‌‌پذیر است پاسخ داد. گرچه فلزات نادر بیشترین توجه را به خود جلب می‌کنند اما آب مهمترین منبع در سیارک بنو است. از آب [دو اتم هیدروژن متصل به اتم اکسیژن] می‌توان برای نوشیدن استفاده کرد یا با استخراج هیدروژن و اکسیژن حبس شده در مواد معدنی سیارک می‌توان به تولید سوخت موشک یا هوای قابل تنفس نیز رسید. با توجه به هزینه بالای حمل و نقل مواد به فضا، اگر فضانوردان بتوانند آب را از سیارکی برای تامین حیات یا سوخت استخراج کنند، جهان کیهانی بیش از هر زمان دیگر برای انسان قابل دسترس‌تر خواهد بود.
شش- نور خورشید می‌تواند گذرگاه کامل سیارک را تغییر دهد
جاذبه تنها عاملی نیست که در سرنوشت بنو نقش دارد. بخشی از سیارک بنو رو به خورشید است و با نور خورشید گرم میشود اما یک روز در سیارک بنو تنها چهار ساعت و ۱۷.۸ دقیقه طول می‌کشد بنابراین بخشی از سطح بنو که رو به خورشید است به‌طور مداوم تغییر مکان می‌دهد. همچنان که بنو به چرخش خود ادامه می‌دهد، این گرما را دفع می‌کند که باعث میشود سیارک هر سال تقریبا ۰.۲۹ کیلومتر با تغییر مدار خود به سمت خورشید فشار بیاورد.
هفت- بررسی احتمال برخورد بنو به زمین
پروژه بررسی سیارک‌های نزدیک به زمین لینکلن معروف به لینیر با کمک بودجه ناسا، بنو را در سال ۱۹۹۹ کشف کرد. دفتر هماهنگی حفاظت از سیاره مادری وابسته به ناسا که اقدام به بررسی و ردیابی اجسام نزدیک به زمین می‌کند درباره بنو که در حدود ۷.۵ میلیون کیلومتری نسبت به مدار زمین قرار دارد و به‌عنوان اجسام بالقوه خطرناک طبقه‌بندی می‌شوند تحقیق کرده است. بین سالهای ۲۱۷۵ و ۲۱۹۹ احتمال برخورد بنو با زمین تنها یک در ۲۷۰۰ ارزیابی شده است اما دانشمندان هنوز نمی‌خواهند از این سیارک رو برگردانند. بنو در مسیری که دانشمندان با اطمینان پیش‌بینی کرده‌اند، از منظومه شمسی عبور می‌کند اما آن‌ها با اندازه‌گیری اثر یارکوفسکی توسط فضاپیمای اسیریس-رکس و مشاهدات آینده منجمان پیش‌بنی‌های خود را اصلاح و دقیق‌تر می‌کنند.
هشت- نمونه‌برداری از بنو از آنچه که فکر میشود سخت‌تر است
مشاهدات اولیه این سیارک از زمین حاکی از آن بود که سطح سیارک بنو صاف و از لایه‌های سنگی پوشیده شده است. اما فضاپیمای اسیریس-رکس که قادر به عکسبرداری با وضوح بالا است مشخص کرد که نمونه‌برداری از بنو بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی که قبلا بررسی شده بود. تصاویر جدید از سطح بنو نشان می‌دهد که این سیارک بیشتر از تخته سنگ‌های عظیم پوشیده شده است و نه سنگ‌های کوچک. فضاپیمای اسیریس-رکس به‌گونه‌ای طراحی شده است که در منطقه‌ای در بنو نزدیک به دو هزار یارد [متر] مربع حرکت می‌کند که این مقدار تقریبا به اندازه یک پارکینگ مجهز به ۱۰۰ مکان برای پارک است. اکنون این فضاپیما باید در یک مکان امن در سطح صخره‌ای بنو در محدوده‌ای کمتر از ۱۰۰ متر مربع مکانی با پنج جای پارک مانور دهد.
آسوشیتدپرس
فضاپیمای اسیریس-رکسآسوشیتدپرس
۹-نامگذاری بنو چگونه بود
پسر ۹ سالهای از کارولینای شمالی در سال ۲۰۱۳ نام این سیارک را انتخاب کرد. او در رقابتی برنده انتخاب نام برای این سیارک شد.
رقابت از سوی انجمن سیاره‌ای و پروژه بررسی سیارک‌های نزدیک به زمین معروف به لینیر که بنو را کشف کرده بود، تدارک دیده شد. مایکل پوزیرو که در آن زمان ۹ ساله بود با توجه به بازوهای وصل شده به فضاپیما و همچنین صفحه‌های خورشیدی روی فضاپیمای اسیریس-رکس که مانند گردن و بال به‌نظر می‌رسد، نام بنو را به آن داد. بنو در اساطیر مصر تجسم خورشید به هنگام طلوع و تابیدن پرتوهای خورشید روی ستون خورشید بود. حواصیل خاکستری مظهر این خدا بود و این پرنده در بین مصریان مقدس محسوب می‌شد.
۱۰- بنو هنوز ما را متعجب می‌کند
دوربین‌های جهت‌یابی فضاپیما مشاهده کرده است که سیارک بنو هر هفته چند بار ذرات ریزی را به خارج از سطح خود پرتاب می‌کند. بنو ظاهرا نه تنها یک سیارک نادر فعال است (تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها تاکنون شناسایی شده‌اند) بلکه احتمالا همراه با سیارک سرس که با فضاپیمای دان ناسا مورد کاوش قرار گرفت، از جمله نخستین نمونه‌هایی است که انسان از طریق یک فضاپیما آن را مشاهده کرده است.
اخیرا گروهی که برای تحقیق درباره این سیارک ماموریت دارد، کشف کرده است که نور خورشید می‌تواند سنگ‌ها را در بنو شکاف دهد. با پیشرفت ماموریت معماهای بیشتری درباره بنو حل میشود که هر یک از آن‌ها تاریخ تکامل منظومه شمسی را واضح‌تر می‌کند.
