زندگی سیاسی ترامپ تمام شده است؟
دکتر احمد فاطمی‌نژاد با اشاره به تنش‌های هفته گذشته ایالات متحده، ضمن بی‌سابقه خواندن این اتفاق، اظهار کرد: تنش‌های هفته گذشته آمریکا یک ضربه بزرگ به اعتبار و توانایی‌های ترامپ برای مجادله با دموکرات‌ها وارد کرد. این اتفاق باعث شد جمهوری‌خواهان ترامپ را تنها بگذارند؛ چراکه آنها احساس کردند دموکراسی آمریکا در خطر افتاده است. حتی آن‌هایی هم که پیش‌تر از ادعاهای ترامپ مبنی بر وقوع تقلب حمایت می‌کردند، احساس خطر کردند.
وی این تنش‌ها را بهترین اتفاق ممکن برای دموکرات‌ها دانست و افزود: این اتفاقات باعث شد حتی بسیاری از سناتورهای جمهوری‌خواه نیز بحث تقلب در انتخابات را منتفی بدانند و این موفقیت بزرگی برای دموکرات‌ها بود که بالاخره توانستند بدون دردسر از این مرحله عبور کنند. هر چند در گذشته هم همیشه تایید انتخابات توسط کنگره یک مسئله تشریفاتی بود و فقط در این دور انتخابات این مسئله به خاطر ادعاهای ترامپ بسیار داغ شده بود.
عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی ادامه داد: همین همراهی جمهوری‌خواهان با دموکرات‌ها باعث شد تا دموکرات‌ها به فکر برکناری ترامپ در این روزهای باقی مانده از عمر دولتش بیافتند. در این خصوص دو طرح مطرح شد، طرح اول این بود که طبق تبصره ۲۵ قانون اساسی آمریکا، خود کابینه به همراه معاون ترامپ خواستار برکناری او شوند و بعد هم به تایید کنگره برسد که مایک پنس علی‌رغم همراهی که با دموکرات‌ها داشت، در این مورد با آنان مخالفت کرد.
بحث استیضاح ترامپ منتفی است
فاطمی‌نژاد اضافه کرد: در طرح دوم، دموکرات‌ها بحث استیضاح ترامپ در کنگره را مطرح کردند. هر چند در حال حاضر اکثریت هر دو مجلس سنا و نمایندگان متعلق به دموکرات‌ها است، اما من فکر می‌کنم بحث استیضاح ترامپ نیز منتفی است و در این چند روز باقی مانده اتفاق خاصی نخواهد افتاد و ترامپ این دوره را به پایان خواهد رساند.
وی ضمن بعید دانستن احتمال پایان یافتن زندگی سیاسی ترامپ، خاطرنشان کرد: ترامپ کماکان فرد پرطرفداری است، در انتخابات اخیر آمریکا حدود ۷۵ میلیون رای داشت. هرچند این روزها به دلیل اتفاقات اخیر و اشغال کنگره توسط طرفدارانش تا حدی جایگاه او متزلزل شده است، اما به سرعت می‌تواند این جایگاه را دوباره احیا کند و اینکه مطرح کرده که در سال ۲۰۲۴ باز هم نامزد انتخابات ریاست جمهوری خواهد شد، من فکر می‌کنم اگر اتفاق خاصی رخ ندهد و ترامپ زنده باشد، این اتفاق خواهد افتاد؛ چراکه هیچ مانع اساسی برای این کار بر سر راه او نیست.
این استاد دانشگاه بیان کرد: طبیعتا به خاطر این اتفاقاتی که در کنگره رخ داد، ترامپ پس از دوران ریاست جمهوری‌اش با مشکلاتی مواجه خواهد شد اما در آن حدی که گفته می‌شود به زندان می‌افتد و محکومیت‌های شدید برای او اعمال می‌شود، نخواهد بود. بالاخره هر رئیس جمهوری در دوران قدرتش تصمیمات مثبت و منفی زیادی می‌گیرد. ما باید این را هم در نظر داشته باشیم ترامپ از یک منظری اقدامات مثبت زیادی را در آمریکا انجام داده است و افکار عمومی مردم این کشور اقدامات او را فراموش نمی‌کنند.
زندگی سیاسی ترامپ چگونه احیا می‌شود؟
فاطمی‌نژاد ادامه داد: ترامپ از معدود روسای جمهور آمریکا بود که در دوران ریاست جمهوری‌اش شروع‌کننده هیچ جنگی نبوده است، در حالیکه از پس از جنگ سرد، همه روسای جمهور آمریکا سابقه شروع جنگ و به خطر انداختن جان آمریکایی‌ها را دارند. این یک امتیاز بزرگ برای ترامپ است و صلح‌طلبان حزب جمهوری‌خواه روی این امتیاز او دست می‌گذارند. این‌ها همه مواردی است که می‌تواند به احیای دوباره زندگی سیاسی ترامپ کمک کند.
این استاد دانشگاه در خصوص احتمال تشکیل دولت در سایه توسط ترامپ در آمریکا، عنوان کرد: این بستگی به حزب جمهوری‌خواه دارد که با ترامپ همراهی کند یا نه. در انتخابات اخیر آمریکا، جمهوری‌خواهان علاوه بر ریاست جمهوری، مجالس نمایندگان و سنا را هم به دموکرات‌ها واگذار کردند، این اتفاقی بی‌سابقه در ۷-۸ دهه اخیر برای جمهوری‌خواهان بود و آنان این اتفاق را شکستی بزرگ می‌دانند.
وی افزود: بنابراین اینکه ترامپ پس از اتمام دوران ریاست جمهوری‌اش چه کند و چه تصمیمی بگیرد، بستگی به نحوه برخورد جمهوری‌خواهان با او دارد. باید دید که آیا جمهوری‌خواهان همچنان مانند این چند روز اخیر ترامپ را بایکوت می‌کنند یا تصمیم می‌گیرند با او همکاری کنند و برنامه‌های حزب را به پیش ببرند. اگر جمهوری‌خواهان همچنان ترامپ را بایکوت کنند، احتمالا او با مشکلی اساسی در مسیر فعالیت‌های سیاسی خود مواجه شود.
دوقطبی شدن در جامعه آمریکا هر روز شدیدتر می‌شود
فاطمی‌نژاد با بیان اینکه دوقطبی شدن جامعه آمریکا مسئله‌ای بی‌سابقه در این کشور نیست، عنوان کرد: کمابیش در چند دوره اخیر انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، جامعه این کشور دوقطبی شده و یک شکاف بزرگ بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان شکل گرفته است. خواسته‌های دموکرات‌ها روز به روز به سمت خواسته‌های چپ‌گرایانه نزدیک‌تر شده است و جمهوری‌خواهان نیز روز به روز رویکردهای محافظه‌کارانه‌تر و مذهبی‌تر پیدا کرده‌اند. این باعث شده که دوقطبی شدن در جامعه آمریکا هر روز شدیدتر شود.
وی خاطرنشان کرد: نمونه بارز این مسئله را ما در دوره قبل انتخابات آمریکا نیز داشتیم و عملا می‌توان گفت که دموکرات‌ها خیلی نمی‌توانستند رویکرد جمهوری‌خواهان را بپذیرند و تا مدت‌ها به پیروزی ترامپ اعتراض داشتند و حتی جنبش نمادین جدایی کالیفرنیا (calexit) رخ داد و کالیفرنیا به عنوان یک ایالت طرفدار دموکرات‌ها، بحث جدایی این ایالت از آمریکا را مطرح کرد. اما با تمام این‌ها ترامپ توانست این مسائل را سر و سامان دهد. امروز هم می‌توان گفت تقریبا همین مشکلات این‌چنینی برای بایدن به وجود آمده و به محض اینکه آمریکا از این فضای انتخاباتی خارج شود، شرایط نرمالی را پیدا خواهد کرد و دموکرات‌ها خواهند توانست گروه‌های معترض به خود را مدیریت کنند.
عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی با اشاره به برتری جمهوری‌خواهان در سنا در دوره قبل این‌مجلس، گفت: به واسطه همین برتری، جمهوری‌خواهان تا حدی می‌توانستند خواسته‌های خود را دنبال کنند اما در حال حاضر کل کنگره و کاخ سفید در اختیار دموکرات‌ها قرار گرفته است و جمهوری‌خواهان فقط در دیوان عالی برتری دارند که این مسئله کار را برای آنان سخت می‌کند. هر چند این مسئله احتمالا پایدار نخواهد بود؛ چراکه دو سال دیگر دوباره انتخابات کنگره برگزار خواهد شد و احتمالا آن موقع این توازن نیروها تغییر کند. در مجموع من فکر می‌کنم بحث شکاف بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان خیلی پایدار نباشد و پس از اتمام فضای انتخاباتی به حالتی نرمال برگردد.
بازسازی روابط آمریکا با متحدانش اولین اولویت سیاست خارجی بایدن
فاطمی‌نژاد مهم‌ترین اولویت بایدن در سیاست خارجی را بازسازی روابط آمریکا با متحدان نزدیکش دانست و اظهار کرد: این روابط در دوران ترامپ به مشکل برخورده بود. به عنوان مثال به طور سنتی آمریکا با اتحادیه اروپا مشکلی نداشت اما در دوران ترامپ ایالات متحده حتی با این اتحادیه نیز به مشکل برخورد. حال بایدن این روابط را بازسازی خواهد کرد و در این بازسازی هم مسائل اقتصادی می‌تواند موثر باشد و هم نگاه‌های سیاسی و نوع نگاه بایدن به نهادهای بین‌المللی.
وی به بحث رابطه آمریکا با چین، به عنوان دومین اولویت بایدن در عرصه سیاست خارجه اشاره کرد و افزود: چین از بزرگ‌ترین شرکای تجاری آمریکا است و دوره ترامپ رابطه بین آمریکا و چین با چالش‌های اساسی مواجه شد. همچنین نوع نگاه آمریکا به سازمان‌ها و معاهده‌نامه‌های بین‌المللی و به خصوص شورای امنیت سازمان ملل، از دیگر مسائلی است که بایدن در اولویت خود قرار خواهد داد.
عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی ادامه داد: مسائل مربوط به خاور میانه و ایران، در رده‌های بعدی می‌تواند برای بایدن اهمیت داشته باشد. یعنی اولویت‌های اصلی سیاست خارجه آمریکا به صورت سنتی عبارت اند از قدرت‌های بزرگ، نهاد های بین‌المللی، رقبای بزرگ آمریکا مانند چین و سپس مسائل مربوط به خاور میانه که در این بین مسئله ایران هم می‌تواند اهمیت داشته باشد که در خصوص ایران مسائل مربوط به برجام و تحریم‌ها ممکن است موضوعیت پیدا کند.
دو تفاوت اصلی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌های آمریکا در نگاه به ایران
فاطمی‌نژاد با بیان اینکه به طور کلی در نوع نگاه جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها به سیستم سیاسی ایران، یک تفاوت اصلی وجود دارد، تصریح کرد: جمهوری‌خواهان خصوصا در این دهه‌های اخیر به این سمت رفته‌اند که اساسا سیستم سیاسی ایران، یک سیستم نامطلوب است و باید با آن برخورد کرد و هیچ تفاوتی هم بین گروه‌های مختلفی که در ایران دولت را به دست می‌گیرند وجود ندارد و تقسیم‌بندی اصلاح‌طلب و اصولگرا در ایران را خیلی قبول ندارند و برای آنان فرقی نمی‌کند که چه کسی در ایران سر کار باشد، ما نمونه این رفتار جمهوری‌خواهان را در دوره ترامپ دیدیم که چگونه با دولت میانه‌روی آقای روحانی رفتار کرد و عملا دولت او را پس زد.
وی ادامه داد: اما در این خصوص دموکرات‌ها تفاوت قائل می‌شوند و معتقدند بین گروه‌های مختلف سیاسی در ایران تفاوت وجود دارد و تا جایی که بتوانند به نحوی رفتار می‌کنند که باعث تقویت موضع میانه‌روها در ایران شوند. اینکه مسائل تکنیکی احیای برجام و رفع تحریم‌ها چه‌قدر طول می‌کشد و آیا تا پایان دوره ریاست جمهوری آقای روحانی به سرانجام می‌رسد یا نه، یک مسئله دیگری است. طبیعتا احیای برجام و رفع تحریم‌ها یک فرایند بروکراتیک و تکنیکی دارد و زمانبر خواهد بود.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: همچنین از این طرف نوع رفتار ایران نیز یک عامل موثر خواهد بود. اگر رفتار ایران بیشتر حالت مانع‌افکنی داشته باشد، طبیعتا بر سیاست‌های دولت بایدن در قبال ایران تاثیرگذار خواهد بود و می‌تواند در تصمیمات آنان نقش داشته باشد.
