دورنمای هشت سال دیپلماسی خاتمی
آفتاب‌‌نیوز : 
بیان اینکه دوره خاتمی یک «شکست» بوده بسیار آسان است چنانکه اصلاح طلبان در انتخابات اخیر ریاست جمهوری و پیشتر از آن در انتخابات مجلس شکست خوردند و بخشی از آنرا رهبری ضعیف خاتمی در جنبش اصلاحات دانستند.
اکنون که ایران خود را برای حضور چهار ساله احمدی نژاد آماده می کند، به ارزیابی کلی دوران رئیس جمهور گذشته خود نیز می پردازد.
خاتمی اخیرا از کارنامه خود قویا دفاع کرده و به ویژه به اعمالی چون توقف قتل های زنجیره ای، آزادی بیان، عادی سازی روابط با کشورهای اروپایی، ایجاد شغل برای زنان، گسترش فرهنگ شکیبایی در داخل کشور و نیز کاهش تنش های جهانی از طریق مطرح کردن گفتگوی تمدن ها اشاره کرده است. سازمان ملل نیز بر طبق پیشنهاد خاتمی سال 2001 را آغازی برای این کار دانست و تمامی مقرهای سازمان و سازمان های فرهنگی، آموزشی و علمی آن برنامه های بسیاری برای گسترش این دیدگاه اجرا کردند.
یکی از مهم ترین افراد پیشرو در این برنامه فرستاده ارشد ایران در سازمان ملل و کارشناس سیاسی تحصیلکرده در آمریکا بود. محمد جواد ظریف، فرستاده ایران، را یکی از افرادی دانسته اند که در جریان گروگانگیری شرکت داشته است در حالی که در آنزمان ظریف در حال تکمیل تحصیلات خود در خارج از کشور بود. ظریف یکی از قابل ترین دیپلمات های ایرانی بوده دارای نقشی برجسته در مذاکرات هسته ای و امنیت منطقه ای و همچنین دیپلماسی جهان در جنبش غیرمتعهدها و سازمان کنفرانس اسلامی است. او در طول کنفرانس بازنگری پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای در نیویورک اقدامات موفقیت آمیزی برای مقابله با تلاش هایی که برای خلع سلاح و عدم دستیابی کشورهای در حال توسعه به فناوری صلح آمیز هسته ای صورت می گرفت، انجام داده است.
خاتمی و همراهان او از استانداردهای بالای اخلاقی و قاطعیت زیادی در دنبال کردن دیدگاه های خود در داخل و خارج کشور برخوردار هستند. آنها از هرگونه رنگی از فساد مبرا بوده و حتی گروه های مخالف ضد دولت هیچ گاه نتوانسته اند نمونه ای پیدا کنند که در آن خاتمی یا یکی از نزدیکان او متهم به فساد شده باشد.
خاتمی عادی سازی روابط با غرب را گزینه ای قابل اطمینان برای رفع مسائل اقتصادی ایران در زمینه تجارت و سرمایه گذاری خارجی می دانست. او برای نشان دادن حسن نیت خود هنگام سخنرانی سال 2000 کلینتون در سازمان ملل برخلاف عادت همیشگی ایران از سالن خارج نشد.
خاتمی ساعت ها در بحث های مختلف شرکت می کرد و بیشتر از آنکه برنده شود بازنده می بود ولی در مباحثی چون گسترش آزادی مطبوعات، و برطرف کردن بدرفتاری با زندانیان، تامین حقوق زنان و خصوصی سازی شرکت های دولتی بود که برنده خارج می شد.
بدون شک بخشی از مشروعیت خاتمی را نحوه عملکرد رئیس جمهوری جدید تعیین می کند که او آیا اصلاحات اجتماعی و میانه روی در سیاست خارجی را دنبال خواهد کرد و یا تغییر مشی سیاسی داده و دستاوردهای خاتمی را در نظر نخواهد گرفت.
به هر حال هنوز برای نتیجه گیری عملی زود است. احمدی نژاد قول داده که دیپلماسی گروه مذاکره کننده هسته ای ایران را تغییر ندهد که خود علامت مثبتی است. خوشبختانه در عرصه های مهم سیاست خارجی که سیاستگذاران ایران در طول سال ها با صرف وقت و انرژی زیاد به مقاصد قابل توجهی دست یافته اند، تنها تغییرات جزئی روی داده و بحرانی ایجاد نخواهد شد. به طور کل فضای استراتژیک ایران بی نقص بوده و عاقلانه نخواهد بود اگر به اعمال دیپلماسی جایگزینی، محاسبات ژئوپلتیکی منطقه بر هم زده شود.
بیان اینکه دوره خاتمی یک «شکست» بوده بسیار آسان است چنانکه اصلاح طلبان در انتخابات اخیر ریاست جمهوری و پیشتر از آن در انتخابات مجلس شکست خوردند و بخشی از آنرا رهبری ضعیف خاتمی در جنبش اصلاحات دانستند. اکنون که ایران خود را برای حضور چهار ساله احمدی نژاد آماده می کند، به ارزیابی کلی دوران رئیس جمهور گذشته خود نیز می پردازد.
خاتمی اخیرا از کارنامه خود قویا دفاع کرده و به ویژه به اعمالی چون توقف قتل های زنجیره ای، آزادی بیان، عادی سازی روابط با کشورهای اروپایی، ایجاد شغل برای زنان، گسترش فرهنگ شکیبایی در داخل کشور و نیز کاهش تنش های جهانی از طریق مطرح کردن گفتگوی تمدن ها اشاره کرده است. سازمان ملل نیز بر طبق پیشنهاد خاتمی سال 2001 را آغازی برای این کار دانست و تمامی مقرهای سازمان و سازمان های فرهنگی، آموزشی و علمی آن برنامه های بسیاری برای گسترش این دیدگاه اجرا کردند.
یکی از مهم ترین افراد پیشرو در این برنامه فرستاده ارشد ایران در سازمان ملل و کارشناس سیاسی تحصیلکرده در آمریکا بود. محمد جواد ظریف، فرستاده ایران، را یکی از افرادی دانسته اند که در جریان گروگانگیری شرکت داشته است در حالی که در آنزمان ظریف در حال تکمیل تحصیلات خود در خارج از کشور بود. ظریف یکی از قابل ترین دیپلمات های ایرانی بوده دارای نقشی برجسته در مذاکرات هسته ای و امنیت منطقه ای و همچنین دیپلماسی جهان در جنبش غیرمتعهدها و سازمان کنفرانس اسلامی است. او در طول کنفرانس بازنگری پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای در نیویورک اقدامات موفقیت آمیزی برای مقابله با تلاش هایی که برای خلع سلاح و عدم دستیابی کشورهای در حال توسعه به فناوری صلح آمیز هسته ای صورت می گرفت، انجام داده است.
خاتمی و همراهان او از استانداردهای بالای اخلاقی و قاطعیت زیادی در دنبال کردن دیدگاه های خود در داخل و خارج کشور برخوردار هستند. آنها از هرگونه رنگی از فساد مبرا بوده و حتی گروه های مخالف ضد دولت هیچ گاه نتوانسته اند نمونه ای پیدا کنند که در آن خاتمی یا یکی از نزدیکان او متهم به فساد شده باشد.
خاتمی عادی سازی روابط با غرب را گزینه ای قابل اطمینان برای رفع مسائل اقتصادی ایران در زمینه تجارت و سرمایه گذاری خارجی می دانست. او برای نشان دادن حسن نیت خود هنگام سخنرانی سال 2000 کلینتون در سازمان ملل برخلاف عادت همیشگی ایران از سالن خارج نشد.
خاتمی ساعت ها در بحث های مختلف شرکت می کرد و بیشتر از آنکه برنده شود بازنده می بود ولی در مباحثی چون گسترش آزادی مطبوعات، و برطرف کردن بدرفتاری با زندانیان، تامین حقوق زنان و خصوصی سازی شرکت های دولتی بود که برنده خارج می شد.
بدون شک بخشی از مشروعیت خاتمی را نحوه عملکرد رئیس جمهوری جدید تعیین می کند که او آیا اصلاحات اجتماعی و میانه روی در سیاست خارجی را دنبال خواهد کرد و یا تغییر مشی سیاسی داده و دستاوردهای خاتمی را در نظر نخواهد گرفت.
به هر حال هنوز برای نتیجه گیری عملی زود است. احمدی نژاد قول داده که دیپلماسی گروه مذاکره کننده هسته ای ایران را تغییر ندهد که خود علامت مثبتی است. خوشبختانه در عرصه های مهم سیاست خارجی که سیاستگذاران ایران در طول سال ها با صرف وقت و انرژی زیاد به مقاصد قابل توجهی دست یافته اند، تنها تغییرات جزئی روی داده و بحرانی ایجاد نخواهد شد. به طور کل فضای استراتژیک ایران بی نقص بوده و عاقلانه نخواهد بود اگر به اعمال دیپلماسی جایگزینی، محاسبات ژئوپلتیکی منطقه بر هم زده شود.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید