معمای مرگ گربه‌ماهیان در سواحل جاسک/ نفت، زلزله یا صیادان؛ مقصر کیست؟
روز ۱۳ فروردین، انتشار تصاویری از مرگ ده‌ها گربه ماهی در سواحل بندر جاسک، سوالات زیادی را به وجود آورد، که روز به روز پاسخ‌ها به آن‌ها متناقض و پیچیده‌تر شد.
آن روز شاهدان عینی این اتفاق را این طور توصیف کرده بودند؛ «از صبح تا کنون گربه ماهی‌های تلف شده در دریا و سواحل جاسک با آب و امواج بالا آمدن و تعداد زیادی نیز حتی در دریا موجود است.» بعد از آن هم احمد احمدی‌نیا معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری جاسک، با تایید این موضوع گفت که «همه ماهیان از گونه گربه ماهی بوده که در ساحل مقسا اتفاق افتاده است که ظاهرا زمان زیادی از مرگ آن‌ها به احتمال زیاد شب گذشته می‌گذرد.»
در ادامه کارشناسان و مسئولان برای دلایل مرگ این حیوانات سه سناریو مختلف را مطرح کردند؛ آلودگی‌های نفتی، صیادی و بیماری.
آلودگی‌های نفتی؛ سناریو شماره یک
در میان همه این سناریو‌ها مسئولان عامل اصلی را آلودگی‌های نفتی اعلام کردند، حبیب مسیحی، مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان، در این رابطه در روز ۱۳ فروردین به ایرانا گفت: بررسی میدانی ونمونه برداری از لاشه ماهیان برای ارسال به آزمایشگاه مرجع انجام شده وبیماری نیز به عنوان یک احتمال ضعیف مطرح است. به احتمال زیاد آلودگی نفتی دلیل این اتفاق است.
البته مدیرکل حفاظت از محیط زیست هرمزگان، این سناریو را به طور قطعی تایید نکرد و اعلام کرد که بررسی‌های بیشتری باید صورت بگیرند.
یک روز بعد هم او در گفتگو با ایسنا نظر خود را تغییر داد و گفت: احتمال آلودگی نفتی به علت ازدیاد قاچاق سوخت در آن منطقه نیز وجود دارد که البته به دلیل تک‌گونه بودن این تلفات، احتمال ضعیفی است و همچنین وجود بیماری در بین این تک‌گونه نیز احتمال ضعیف‌تری است که در دست بررسی قرار داده‌ایم. ما همه احتمالات را در نظر گرفته، نمونه‌برداری‌های لازم را انجام دادیم و برای آزمایش به آزمایشگاه مرجع ارسال کردیم.
رد سناریو قبلی و اعلام عامل اصلی
سرانجام روز ۱۶ فروردین پس از بررسی‌های صورت گرفته درباره این فاجعه زیست‌محیطی، اعلام شد که آلودگی زیست‌محیطی مثل آلودگی نفتی عامل مرگ گربه‌ماهیان در سواحل جاسک نبوده است.
براساس گزارشی از ایلنا طبق بررسی نهایی صورت گرفته، ظاهرا قایق یکی از صیادان غرق می‌شود و ماهی‌ها در ناحیه ساحلی پخش می‌شوند و این علت ماجرا بوده است.
مسیحی در این رابطه توضیح داد: آنچه واقعیت امر بود این است که چند تعداد از این قایق‌های صیادی، شب دوازدهم برای صیادی می‌روند و بعد از ظهر آن روز موقع برگشت به تلاطم امواج بر می‌خورند که یکی از آن قایق‌ها دچار سانحه می‌شود و متاسفانه محصولات از بین می‌رود و آلودگی نفتی علت این اتفاق نبوده است.
جالب این که دقیقا شش ماه پیش این ماجرا در همان منطقه تکرار شده بود.
تکرار ماجرا و مرگ دوباره گربه‌ماهی‌ها در ساحل.
اما ۸ روز بعد در روز ۲۴ فروردین دوباره تصاویر جدیدی از مرگ گربه‌ماهی‌ها در سواحل جاسک منتشر شد که دوباره منجر به ایجاد همان سوالات قبلی شد.
فرماندار جاسک، در این رابطه آن روز گفت: متاسفانه بار دیگر عصر دیروز در ساحل جاسک کهنه در غرب شهر جاسک شاهد تلف شدن گربه‌ماهی‌ها بودیم و شاهدان عینی آن را دردناک‌تر از قبل می‌دانند و طول این فاجعه را حدود ۸ تا ۱۰ کیلومتر تخمین زده‌اند.
محمد رادمهر اظهار داشت: برای دومین بار متوالی در فرودین امسال است که در ساحل جاسک شاهد تلف شدن گربه‌ماهی‌ها هستیم.
وی افزود: متأسفانه بار دیگر عصر دیروز در ساحل جاسک کهنه در غرب شهر جاسک شاهد این فاجعه بودیم و شاهدان عینی آن را دردناک‌تر از قبل می‌دانند و طول این فاجعه را حدود ۸ تا ۱۰ کیلومتر تخمین زده‌اند.
پافشاری بر دلایل قبلی
با این وجود مسئولان سازمان محیط زیست همچنان بر موضع قبلی خود پافشاری کردند و گفتند دلیل این اتفاق به همان بحث قبلی برمی‌گردد.
آن‌ها در گزارشی نوشتند: «در ۲۳ فروردین ۱۴۰۰ برای دومین بار گزارشی مبنی بر تلفات تعداد زیادی گربه ماهی در شهرستان جاسک رسید که بلافاصله کارشناسان در محل حاضر شده و به بررسی موضوع پرداختند. پیرو بررسی‌ها مشخص شد در ساحل جاسک کهنه واقع در شهرستان جاسک در طول تقریبی ۱۰ کیلومتر و عرض متوسط ۵ تا ۷ متر تعداد زیادی ماهی تلف شده و توسط دریا به ساحل آورده شده است.»
در بخش دیگری از این گزارش هم دوباره دلایلی مثل آلودگی‌های نفتی رد شدند: «بررسی‌های انجام شده حاکی از این است که هیچ گونه آلودگی در آب و خاک محل وجود نداشته و با توجه به فساد ماهیان مشخص شد، ماهیان ساعات متمادی روی آب شناور بوده و سپس توسط امواج به خشکی آورده شده اند که نشانگر این موضوع است که مرگ در فواصل دور از ساحل اتقاق افتاده است.»
زلزله و گربه‌ماهی‌ها
از سویی به جز سه سناریو اعلام شده، در چند روز اخیر سوالاتی درباره ارتباط زلزله با مرگ گربه‌ماهی‌ها هم به وجود آمده است، در روز ۱۶ فروردین مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، در یادداشتی در روزنامه شرق نوشته بود: «ربه‌ماهی به‌ویژه به تغییرات الکتریکی در مدت ۱۰ تا ۳۰ روز قبل از زلزله حساس است و این حساسیت، قبل از زلزله غیرفعال می‌شود. در ۱۲ سال تحقیق، در ۲۷ مورد از ۸۷ زلزله بزرگ‌تر از سه در مقیاس بزرگای ژاپنی یا تقریبا ۳۱ درصد مواردی که در توکیو اتفاق افتاده بود، گربه‌ماهی‌ها به‌طور غیرمعمولی پاسخ داده بودند.»
با وقوع زلزله در تاریخ ۲۹ فروردین در بوشهر، واقعی بودن این سناریو به شدت تقویت شد، اگرچه به نظر می‌رسد فاصله ۵۰۰کیلومتری این دو اتفاق این سناریو را هم رد می‌کند.
برهمین اساس به نظر می‌رسد هنوز سوالات زیادی درباره ماجرای مرگ گربه‌ماهی‌ها در سواحل جاسک وجود دارد که تکرار آن باعث شده است تا برخی نسبت به این که صیادی تنها دلیل این فاجعه بوده، قانع نشوند.
