دانستنی‌هایی درباره ترومبوز سرخرگی
به نقل از مدیکال نیوز تودی نوشت: برخی لخته‌های خون در سیاهرگ‌ها، اغلب در پاها یا لگن شکل می‌گیرند که به نام ترومبوز سیاهرگی عمقی شناخته می‌شود.
ترومبوز سرخرگی شبیه به ترومبوز سیاهرگی عمقی است اما همانگونه که مشخص است سرخرگ‌ها و نه سیاهرگ‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سرخرگ‌ها به طور معمول بزرگ‌ترند و خون بیشتری را انتقال می‌دهند.
ترومبوز سرخرگی می‌تواند موجب رویدادهای تهدیدکننده زندگی، مانند حمله قلبی یا سکته مغزی شود.
علائم
علائم ترومبوز سرخرگی به محل لخته خون بستگی دارد. از جمله علائم احتمالی این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در یک پا
- تورم در پا یا دست
- سینه‌درد
- بی‌حسی در یک سمت بدن
- ضعف در یک سمت بدن
- تغییرات روانی
با این وجود، افراد بسیاری هیچ علائمی را به واسطه وجود لخته خون در سرخرگ خود تجربه نمی‌کنند تا زمانی که به واسطه انسداد جریان خون به دیگر قسمت‌های بدن موجب عوارض بیشتر می‌شود.
عوارض
از جمله عوارض احتمالی ترومبوز سرخرگی و علائم آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
حمله قلبی: علائم حمله قلبی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سینه‌درد
- احساس درد در فک، پشت یا گردن
- تنگی نفس
- سبکی سر
سکته مغزی: علائم سکته مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- بی‌حسی
- دشواری در تنفس
- از دست دادن جزئی یا کامل بینایی در یک چشم
- دوبینی
- گفتار نامفهوم
- سردرگمی
دلایل
هر فردی می‌تواند به ترومبوز سرخرگی مبتلا شود اما برخی افراد در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
آسیب‌دیدگی سرخرگ به واسطه آترواسکلروز (تصلب شرایین) محتمل‌ترین دلیل ترومبوز سرخرگی است. آترواسکلروز زمانی رخ می‌دهد که یک پلاک در دیواره سرخرگ شکل بگیرد.
این شرایط موجب تنگ‌شدن مسیر سرخرگ و سخت‌شدن آن می‌شود که خطر ابتلا به ترومبوز سرخرگی را افزایش می‌دهد.
در کووید-۱۹
بنابر یک بررسی در سال ۲۰۲۱، ترومبوز سرخرگی می‌تواند در تقریبا ۴ درصد از افراد مبتلا به کووید-۱۹ شدید رخ دهد.
افراد مبتلا به ترومبوز سرخرگی و کووید-۱۹ به طور معمول دارای علائم هستند. همچنین، این شرایط می‌تواند همزمان بیش از یک سرخرگ را تحت تاثیر قرار دهد.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ اشاره داشت که این شرایط ممکن است به واسطه موارد زیر رخ دهد:
- کاهش جریان خون به پاها
- آسیب به میوکارد، عضله‌ای در قلب
- افزایش انعقادپذیری که به لخته‌شدن راحت‌تر خون گفته می‌شود
این مطالعه توصیه می‌کند که پزشکان برای کاهش خطر تشکیل لخته‌های خون در سیاهرگ‌ها و سرخرگ‌های افراد مبتلا به کووید-۱۹ شدید از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده کنند.
عوامل خطر
عادات رفتاری و شرایط سلامت فرد می‌تواند وی را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ترومبوز سرخرگی قرار دهد.
از عوامل خطر که ممکن است موجب تشکیل لخته خون در سرخرگ شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سیگارکشیدن
- دیابت
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- چاقی
- رژیم غذایی نامتعادل
- سابقه خانوادگی ترومبوز سرخرگی
- سن بالا
تشخیص
فرد باید سابقه پزشکی کامل خود را در اختیار پزشک قرار دهد. همچنین وی باید پزشک خود را از اینکه ممکن است دارای لخته خون یا عوامل خطر برای ابتلا به آن باشد، مطلع کند.
پزشک یک معاینه کامل بدنی از فرد خواهد داشت تا علائم وی را بررسی کند.
اگر پزشک به یک حمله قلبی مشکوک باشد، ممکن است یک آزمایش خون برای بررسی پروتئینی به نام تروپونین را تجویز کند.
برای تشخیص لخته خون، پزشکان به طور معمول آزمایش‌های تصویربرداری را برای بررسی شرایط سرخرگ ها تجویز می‌کنند. آنها ممکن است از سونوگرافی استفاده کنند زیرا یک لخته خون می‌تواند صدای سرخرگ‌ها را تغییر دهد.
الکتروکاردیوگرام که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری می‌کند، ممکن است انسداد جریان خون را نشان دهد.
در برخی موارد، پزشک ممکن است روش‌های تهاجمی‌تر مانند آنژیوگرام را برای تشخیص استفاده کند.
درمان
پزشکان ممکن است اقدامات زیر را برای درمان ترومبوز سرخرگی توصیه کنند:
- داروهای رقیق‌کننده خون
پزشک ممکن است داروهای رقیق‌کننده خون را برای کمک به حل‌شدن لخته خون تجویز کند. به طور خاص، پزشک ممکن است در مرحله نخست درمان داروهایی به نام ترومبولیتیک‌ها را تجویز کند.
ترومبولیتیک‌ها گروهی از داروهای رقیق‌کننده خون هستند که می‌توانند یک لخته خون را سریع‌تر حل کنند اما می‌توانند موجب خونریزی خطرناک نیز شوند.
برخی افراد ممکن است برای کاهش خطر تشکیل یک لخته خون دیگر نیازمند تداوم مصرف این داروها باشند.
افرادی که در شرف زایمان یا انجام یک عمل جراحی هستند، ممکن است قادر به استفاده از این داروها نباشند.
اگر فرد مبتلا به آترواسکلروز، سکته مغزی یا حمله قلبی باشد، ممکن است نیازمند درمان مادام‌العمر باشد.
- عمل جراحی
اگر ترومبوز سرخرگی یک سرخرگ منتهی به قلب را مسدود کرده باشد، عمل‌های جراحی برای درمان این شرایط شامل بای‌پس سرخرگ و اندارترکتومی کاروتید می‌شوند.
در عمل جراحی بای‌پس سرخرگ، جراح یک رگ خونی را از قسمت دیگر بدن برای دورزدن انسداد برمی‌دارد. در اندارترکتومی کاروتید، جراح رسوبات چربی در گردن سرخرگ‌ها که می‌تواند موجب یک سکته مغزی شود را از بین می‌برد.
پزشکان ممکن است یک روش دیگر به نام آنژیوپلاستی کرونری را توصیه کنند که شامل برش نمی‌شود. در این روش، جراح ممکن است یک استنت یا بالون را برای گشادکردن سرخرگ استفاده کند.
- رسیدگی به دلیل
رسیدگی به دلیل زمینه‌ای شکل‌گیری لخته‌های خون نیز اهمیت دارد.
به عنوان مثال، بنابر مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶، یک لخته خون ممکن است نشانه‌ای از سرطان در افرادی باشد که هیچ عامل خطری ندارند.
- تغییرات رفتاری
افراد دیگر ممکن است برای کاهش خطر تشکیل پلاک در سرخرگ‌های خود نیازمند ایجاد تغییرات رفتاری یا غذایی باشند.
زمانی که لخته خون موجب عوارض می‌شود، فرد ممکن است به درمان اضافی نیاز داشته باشد.
چشم‌انداز
ترومبوز سرخرگی شرایطی بسیار خطرناک است و می‌تواند موجب عوارضی مرگبار شود. با این وجود، چشم‌انداز شرایط با درمان بسیار بهتر است.
برای بهبود چشم‌انداز خود، فرد می‌تواند:
- هرگونه تغییر رفتاری که پزشک توصیه کرده است را اجرا کند
- دستورات پزشک را دنبال کرده و داروها را بر اساس تجویز وی مصرف کند
- در صورت تغییر در علائم لخته خون یا بدتر شدن آنها، پزشک خود را مطلع کند
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر فرد سابقه لخته‌های خون را دارد و با هر نوع علائم جدید بروز لخته خون مواجه شده است باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرد.
اگر فرد موارد زیر را تجربه می‌کند باید به بخش اورژانس مراجعه کند:
- سینه‌درد
- تنگی نفس
- علائم سکته مغزی مانند بی‌حسی در یک سمت بدن
شرایط مرتبط
برخی شرایط ممکن است با ترومبوز سرخرگی مرتبط باشند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کبودی: یک کبودی به واسطه آسیب‌دیدن رگ‌های خونی نزدیک به سطح پوست شکل می‌گیرد. کبودی زمانی رخ می‌دهد که چیزی موجب خونریزی زیر پوست شود. ضربه‌ای شدید به بدن ممکن است به رگ‌های خونی عمیق‌تر آسیب رسانده و خطر بروز لخته‌های خون را افزایش دهد.
هموروئید: هموروئید یک رگ خونی متورم و بیرون‌زده در ناحیه مقعد یا رکتوم است. این شرایط می‌تواند موجب خونریزی هنگام دفع مدفوع، درد و تورم شود. هموروئید ترومبوزشده زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های داخل مسیر مقعد بیرون زده و با لخته‌های خون پر می‌شوند.
ترومبوز سیاهرگی عمقی: ترومبوز سیاهرگی عمقی یک لخته خون در سیاهرگ به جای سرخرگ است. عوال خطر مشابهند و بیشتر افراد این شرایط را در پاهای خود تجربه می‌کنند. بدون درمان، لخته خون می‌تواند جدا شده و به ریه‌ها وارد شود که موجب شرایطی به نام آمبولی ریوی می‌شود.
سندرم نفروتیک: سندرم نفروتیک نوعی بیماری کلیوی است. این شرایط موجب می‌شود کلیه‌ها عملکرد درست خود را در تصفیه خون ارائه نکنند و پروتئین به ادرار راه یابد. در بیشتر موارد، آسیب به رگ‌های خونی در کلیه‌ها موجب این شرایط می‌شود. سندرم نفروتیک می‌تواند موجب بروز لخته‌های خون شود.
