بر اساس گمانه زنیهای انجام شده، تا کنون از سه نفر به عنوان نامزدهای احتمالی ریاست این قوه نام برده میشود. این سه نفر شامل آیت الله علیرضا اعرافی، حجت الاسلام والمسلمین سید احمد مرتضوی مقدم و حجت الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژهای هستند.
آیت الله اعرافی، ۶۲ ساله است. او هماکنون عضو شورای نگهبان، نماینده مجلس خبرگان رهبری و مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور است. او عضو هیئت امنای دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم است. در مقاطعی امام جمعه دو شهر میبد و قم بوده و از ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ ریاست جامعة المصطفی را برعهده داشت، اعرافی همچنین از سال ۱۳۹۰ عضو حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی است. در سوابق او البته سابقه قضایی برجستهای دیده نمیشود.
حجت الاسلام والمسلمین سید احمد مرتضوی مقدم دیگر گزینه احتمالی ریاست قوه قضاییه، ۶۴ ساله است. او در حال حاضر رئیس دیوان عالی کشور است. او علاوه بر تحصیلات حوزوی، از دانشگاه قم یا همان مدرسه عالی تربیتی سابق لیسانس حقوق قضایی گرفته و در گرایش حقوق جزا و جرم شناسی، درجه کارشناسی ارشد از جامعه المصطفی اخذ کرده است.
مرتضوی مقدم در سال ۱۳۶۴، به عنوان رئیس دادگاه کیفری دو شهرستان اردکان وارد دستگاه قضا شد. او در مقاطعی رییس کل دادگستری استانهای هرمزگان، همدان و کرمان بود. در شهریور ۱۳۸۵ معاون اول دادستان کل کشور و در سال ۱۳۹۸ به سمت ریاست دیوان عالی کشور منصوب شد.
حجت الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژهای دیگر گزینه احتمالی ریاست قوه قضاییه، ۶۵ ساله است. محسنی اژهای علاوه بر تحصیلات حوزوی مدرک دکترای حقوق بینالملل خصوصی نیز دارد.
اژهای در دولت نهم وزیر اطلاعات نیز شد، اما سوابق قضایی او از دهه ۶۰ تاکنون بسیار برجستهتر از سایر مسئولیت هایش بوده. او از دهه ۱۳۶۰ وارد حوزه قضایی شد و از همان زمان مهمترین پروندههای قضایی کشور از جمله پرونده مهدی هاشمی، برادر داماد آیت الله منتظری به وی سپرده شده است.
او از نیمه دوم سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۷ نماینده قوه قضائیه در وزارت اطلاعات بود و در فضای سیاسی پرتلاطم آن سال ها، مسئولیت پروندههای امنیتی مهم دیگری را هم عهده دار شد. اژهای در مقطعی سالهای ۶۸ تا ۶۹ مسئول دادسرای امور اقتصادی تهران نیز بوده است.
به جز این، او سمتهایی، چون دادستان دادگاه ویژه روحانیت، و دادستان کل کشور را در اختیار داشته و هماکنون معاون اول قوه قضائیه و از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
از جمله پرونده مهم دیگری که اژهای ریاست دادگاهش را بر عهده داشت، پرونده دادگاه محاکمه غلامحسین کرباسچی در سال ۱۳۷۷ بود.
اژهای به عنوان معاون اول قوه قضاییه، نقش پررنگی در اقدامات دو سال اخیر این قوه از زمان ریاست حجت الاسلام و المسلمین رئیسی داشته است. در این دوران، قوه قضاییه، با تغییر آشکار رویه سابق خود، مبارزه با فساد به ویژه در درون این قوه را در دستور کار قرار داد که حاصل آن رو شدن و به نتیجه رسیدن پروندههایی مانند پرونده اکبر طبری بود.
رییسی از درون قوه
کارکنان قوه قضاییه عمدتا از رویه دو سال اخیر این قوه رضایت دارند. به اعتقاد آنها، مهمترین دلیل تغییرات مثبت در این قوه، انتخاب فردی به ریاست این قوه بود که از دروه دستگاه قضایی انتخاب شده و از مشکلات آن از نزدیک آگاه بود.
عمده این کارکنان اکنون خواهان ادامه رویه فعلی قوه قضاییه و نیز انتخاب فردی از درون همین قوه برای جانشینی رئیسی هستند. بنابر اخبار موثق، جمعی از کارکنان این قوه، در همین راستا نامهای را امضا کرده اند و در آن خواستار انتخاب حجت الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژهای به ریاست این قوه شده اند. دلیل آنها برای این درخواست، سابقه قضایی اژهای و نیز نقش او در رویه فعلی این قوه در دو سال اخیر است.
کارکنان قوه قضاییه معتقدند انتخاب فردی خارج از قوه قضاییه و یا فردی که سابقه قضایی قابل توجهی ندارد، باعث تغییر رویه مثبت فعلی خواهد شد.
باید منتظر ماند و دید در نهایت چه کسی به ریاست قوه قضاییه انتخاب خواهد شد.