سرنوشت فرمانده مفقود شده سپاه پاسداران /چه کسانی پیشنهاد معاوضه دادند؟

منصور کوچک‌محسنی، از دستیاران متوسلیان در لبنان، می‌گوید که متوسلیان با توجه به نقش عمده‌اش در آزادسازی خرمشهر، تنها چند هفته پس از آزادسازی خرمشهر در رأس گروهی از سپاهیان به همراه گروهی از ارتش به سوریه اعزام شد. پس از آنکه متوسلیان گروه‌های مختلفی که بعدا حزب‌الله لبنان را تشکیل دادند هماهنگ کرد، قرار بر این شد که به ایران بازگردد. پس از پایان جلسه‌ای در ۱۳ تیر در بعلبک که در آن بازگشت متوسلیان به اطلاع گروه‌های لبنانی رسانده شد، سیدمحسن موسوی، کاردار سفارت ایران در بیروت، با توجه به اتمام مأموریت متوسلیان و تصمیم او به بازگشت در روز سه‌شنبه ۱۵ تیر 61 پیشنهاد کرد متوسلیان با او و با استفاده از خودروی سفارت تا بیروت برود و دوری بزند و در پایان هم گزارشی تهیه کند. در نهایت قرار شد متوسلیان هشت صبح ۱۴ تیر بعلبک را به مقصد بیروت ترک کند که حوالی ساعت دو بعدازظهر خبر دستگیری متوسلیان به گروه ایرانی رسید. ماجرا به این شکل بود که در چهاردهم تیر خودروی سفارت که حامل مسئولان سیاسی-نظامی ایران بود، هنگام ورود از سوی حزب فالانژ لبنان متوقف و سرنشینان آن توسط نیروهای اسرائیل گروگان گرفته شدند.

روایت هاشمی از ربایش متوسلیان
سمیر جعجع، یکی از رهبران فالانژها، پس از آزادی از زندان اعتراف کرد گروگان‌های ایرانی به نیروهای او تحویل داده شده بودند و سپس توسط آنان شهید شده‌اند ولی صحت این ادعا مشکوک به نظر می‌رسید. رونن برگمن در کتاب برخیز و اول او را بکش که در سال 96 منتشر شد، به نقل از رابرت حاتم، مسئول کشتار فالانژها، می‌گوید فالانژها با اجازه اسرائیلی‌ها چهار دیپلمات ایرانی را به قتل رساندند و اکبر هاشمی‌رفسنجانی هم در خاطرات سال 67 خود می‌نویسد: «فرستاده رئیس‌جمهور کنیا آمد. اطلاع داد که گروگان‌های ما در لبنان همان سال ۶۲ شهید شده‌اند و خواستار مبادله گروگان‌های انگلیسی و سه اسرائیلی با ۹۰ اسیر شیعه در اسرائیل شد. گفتم اسامی اسرای مورد نظر و آثار گروگان‌های ما را بیاورند». او در خاطرات سال 69 هم در جریان کمک به آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در لبنان به پیامی از جورج بوش پدر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا اشاره می‌کند و می‌نویسد: «اطلاعات آمریکا می‌گوید گروگان‌های ایرانی در دست مارونی‌ها در همان روزهای نخست شهید شده‌اند ولی باز هم آنها آمادگی دارند که پیگیری مسئله آن گروگان‌ها را ادامه دهند».

پیشنهاد معاوضه
این اظهارنظرها در حالی بود که از زمان ربایش متوسلیان هیچ‌گاه به طور رسمی شهیدشدن او تأیید نشد؛ چنان‌که حجت‌الاسلام موسی فخرروحانی که در زمان گروگان‌گیری مسئولیت سفارت ایران در لبنان را بر عهده داشت، در مصاحبه‌ای می‌گوید که عماد مغنیه و گروهش دیوید اس. دج، رئیس دانشگاه آمریکایی بیروت را به تلافی گروگان‌گیری چهار دیپلمات ایرانی در لبنان گروگان گرفته بودند. او همچنین دج را رئیس سیا در خاورمیانه معرفی می‌کند. منصور کوچک‌محسنی از پاسداران اعزامی به سوریه و لبنان نیز در مصاحبه‌ای اشاره کرده ‌است دو جوان که یکی از آنها شبیه عماد مغنیه بود، دج را که رئیس دانشگاهشان بود گروگان گرفتند تا با احمد متوسلیان مبادله شود. در آن زمان، قاسم میرزایی‌نیکو، عضو کمیته‌ای بود که مسئولیت آزادی متوسلیان را بر عهده داشت. قرار بر این بوده که دیوید دج، عضو بلندپایه سیا در خاورمیانه را با متوسلیان و سایر گروگان‌ها مبادله کنند: «اطلاعات بسیار عمیقی داشت که از او استخراج شد تا اینکه یک روز درست زمانی که به نتیجه نزدیک شده بودیم همه برنامه‌ها خراب شد». محسن رفیقدوست از طرف محسن رضایی مسئول گرفتن دیوید دج می‌شود و در نهایت او را می‌گیرند. میرزایی‌نیکو می‌گوید به محسن رضایی گفته‌ است «رفیقدوست در قبال این آدم به سمت گرفتن اسلحه می‌رود نه آزادی احمد و سایر گروگان‌ها!». محسن رضایی نیز گفت که ما هم‌اکنون تحت فشاریم و به اسلحه نیاز داریم و باید با سوری‌ها هماهنگ باشیم». در نهایت، بر پایه گفته‌های میرزایی‌نیکو، در روز مدنظر «محسن رفیقدوست و دیوید دُج به سمت یک میگ رفتند که هواپیما را هدایت می‌کردند و سوری‌ها نیز آمدند و آقای دُج را بردند و به جای آن، ۲۱ افسر سوری را آزاد کردند و یک مقدار سلاح نیز که ما می‌خواستیم به ما دادند و به این ترتیب دست ما کوتاه و خرما بر نخیل ماند».

زمزمه پیداشدن جسد
سال 99 بازهم بحث سرنوشت حاج احمد متوسلیان به میان آمد؛ به نحوی که گفته شد پس از ۳۸ سال از واقعه ربوده‌شدن متوسلیان و سه همراه او سیدمحسن موسوی، تقی رستگارمقدم و کاظم اخوان و سپری‌کردن ایام کوتاهی در اسارت نیروهای شبه‌نظامی فالانژ، در ساحل مدیترانه تیرباران شده‌اند و محل دفن آنها هم مشخص است. همین زمان بود که کانال اخبار نیمه‌محرمانه، متعلق به یکی از نمایندگان اصولگرا نوشت: «طبق خبرهای رسیده، بالاخره انتظارها به سر رسید و بعد از ۳۸ سال پیکر مطهر شهید والامقام حاج احمد متوسلیان و سه هم‌رزم او شهیدان سیدمحسن موسوی، تقی رستگارمقدم و کاظم اخوان، پیدا شده است و به‌زودی به ایران بازخواهند گشت».

ایستاده در غبار
متعاقب این خبر، محمدمهدی همت، فرزند شهید همت در توییتر خود نوشت: «خبر شهادت عموی عزیزم ‎حاج احمد متوسلیان و همراهان غریبش در همان ابتدای اسارت به گوش می‌رسد. گویا محل دقیق پیکرها هم اعلام شده است. می‌خواهید ‎مرد و ‎نامرد را بشناسید ببینید چه کسی پای کار می‌ایستد».

محمداحسان محمدحسنی، مدیرعامل مؤسسه اوج نیز در یادداشتی درباره این موضوع نوشت: «و حالا پس از ۳۸ سال از واقعه تلخ ربوده‌شدن چهار دیپلمات ایرانی، به جای تجسم و تصور و تخیل، خبر آورده‌اند که فاتح راستین خونین‌شهر، حاج احمد متوسلیان و سه هم‌رزم او سیدمحسن موسوی، تقی رستگارمقدم و کاظم اخوان پس از ربوده‌شدن و سپری‌کردن ایام کوتاهی در اسارت نیروهای مزدور شبه‌نظامی فالانژ وابسته به رژیم صهیونیستی، در ساحل مدیترانه تیرباران شده‌اند و محل دفن ایشان هم مشخص است. این خبر، یا واقعیت دارد یا صرفا یک ادعاست! هرچه هست سال‌های سال، اساتید، محققین، مستندسازان، نویسندگان و پژوهشگران توانا و بنام وادی ادبیات پایداری این دیار، بر مبنای اسناد و شواهد و قرائن متقن و شهادت شاهدان زنده و حاضر در اسارتگاه و محل تیرباران و دفن این چهار ایرانی مظلوم، گواهی می‌دهند که حاج احمد متوسلیان و همراهان غریبش به طرز وحشیانه‌ای به شهادت رسیده‌اند و پیکر نیمه‌جانشان نیز در نقطه‌ای مشخص در زیر خرواری از خاک و بتن قرار گرفته و تا امروز مدفون مانده‌اند.

صحت و سقم این مدعا موقعی روشن و عیان می‌شود که سلحشوران نیروی قدس سپاه با همکاری وزارت امور خارجه و دریادلان حزب‌الله لبنان، نقطه مورد نظر را با دقت و سرعت، تفحص و کاوش نموده و چنانچه بقایای پیکرهای مطهرشان کشف گردید، با آزمایش DNA، طی بیانیه‌ای حقیقت را با مردم، یاران و خانواده‌های چشم‌انتظارشان در میان بگذارند». البته وزارت خارجه در همان سال به مناسبت سی‌وهشتمین سالروز ربایش چهار دیپلمات کشورمان در لبنان بدون توجه به اخبار احتمال شناسایی محل دفن پیکرهای مطهر این شهدا در بیانیه‌ای با گرامیداشت یاد و خاطره دیپلمات‌های ربوده‌شده اعلام کرد: «شواهد و قرائن گویای آن است که دیپلمات‌های ربوده‌شده در لبنان، به نیروهای اشغالگر رژیم صهیونیستی تحویل داده شده و متعاقبا به سرزمین‌های اشغالی منتقل شده‌اند و اکنون در زندان‌های این رژیم نامشروع به سر می‌برند». پیش از آن هم مقامات ایرانی و لبنانی بارها درباره زنده‌بودن او گمانه‌زنی کرده بودند؛ برای مثال مرکز اسناد انقلاب اسلامی گفته بود: «اگرچه ابتدا گفته می‌شد که سیدمحسن موسوی کاردار جمهوری اسلامی ایران در بیروت و همراهانش کشته شده‌اند، اما شواهد و مدارک موجود، حاکی از آن است که آنها در اسارت اسرائیل هستند». یا سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، به مناسبت روز آزادی اسرا در بیروت گفت: «نشانه‌هایی وجود دارد که دیپلمات‌های ایرانی در زندان‌های اسرائیل به‌سر می‌برند. اسرائیل در گزارش خود ادعا می‌کند چهار دیپلمات ایرانی توسط نیروهای لبنانی (فالانژهای سابق) ربوده شده، به دست این نیروها کشته شدند و اجساد آنان دفن شده‌ است. اسرائیل دشمن ماست و ما نمی‌توانیم به گزارش‌های آن اعتماد کنیم».

حسین دهقان هم در سوم خرداد سال 95 خبر داد احمد متوسلیان و دیپلمات‌های ربوده‌شده ایرانی زنده‌اند و در اسارت اسرائیل هستند. یک زندانی یونانی آزادشده از زندان‌های اسرائیل با مراجعه به سفارت ایران در یونان ادعا کرده هر چهار ایرانی را در زندان‌های اسرائیل دیده ‌است.