نحوه ارتباط موثر با نوجوانان

 دوره نوجوانی دوره هیجانات، حساس و مهمی است که اگر این دوره نسبت به فرزندانمان بی اهمیت باشیم و از خواسته های آنها خبر دار نشویم می تواند عواقب بدی در پی داشته باشد. گاهی اوقات پیش می‌آید که فرزندانمان تحت تأثیر خواسته‌های اطرافیانشان، رفتارشان عوض می‌شود و توقعات جدیدی را مطرح می کنند.

سر به سر نوجوان ها می شود گذاشت و با آن ها به بحث و دعوا پرداخت اما این روش ها گره از کار باز نمی کند، بماند که گره رابطه را هم کور تر می کند. نوجوانی، دنیای خش دار شدن صداها، بی قواره شده لباس ها، دنیای جور نشدن با هرچیز و همه چیز و دنیای پر از هیجان و نیاز به تغییرات است.

از پدر و مادر محمد عرفان که یک نوجوان 14 ساله و از والدین ریحانه که یک نوجوان 16 ساله و پدر و مادر سهیلا که نوجوان 15 ساله است پرسیدم زمانی که نوجوان ها در خانه سازگار نیستند و نمی‌توانیم با آن ها کنار بیاییم و آنها هم نمی توانند با ما کنار بیایند، چه اقداماتی را باید انجام داد؟

مادر محمد عرفان گفت: ارتباط با پسرم دوستانه است و خیلی احترام می‌گذارد، احساس می‌کنم نوجوانان باید یک حریم خصوصی داشته باشند و والدین به آن حریم، تجاوز نکنند.

پدر ریحانه گفت: من با دخترم دوست هستم و باهاش راحت هستم و همینطور دخترم با من احساس راحتی می کند و به نظرم یک فاکتور خیلی مهمی هست که بتونیم با فرزندمون دوست باشیم و آن ها هم با ما راحت باشند.

پدر سهیلا گفت: ارتباطمان خیلی خوب است. ولی دختر انگار چیز دیگری می گوید. پدر و مادرها دل به دل نوجوانان نمی دهند. پدر از دختر پرسید اینطوریه بابا! هیچ وقت دخترم به این شکل به ما نگفته بود. پدر گفت : من نمیدونم دل به دل دادن از نظر من و از نظر دخترم یعنی چی. دختر گفت: مثلاً بعضی وقتها دوست دارم کلاس والیبال بروم و الان یکسال است که نرفتم .و یهو به من میگن نباید بری، من دوست دارم دلیل نرفتنم را توضیح دهند.

از پدر و مادرها پرسیدم در چه مسائلی باید دل به دل فرزندانمان دهیم و چه زمانی باید در مقابل خواسته هایشان مقاومت کنیم ؟ واگر با نوجوانتان اختلاف داشته باشید معمولاً چه واکنشی نشان می دهید؟

پدر سهیلا گفت: خواسته های مشروع و خواسته های هنجارشکن با یکدیگر متفاوت هستند. جلوی آن خطری که باعث ضربه خوردن دخترم می شود ، مقاومت می کنم و باید یک چراغ قرمز بهش نشون بدهم.

مادرمحمد عرفان گفت: با همسرم مشورت می‌کنم اگر توانستیم مشکل پسرمان را حل کنیم که چه بهتر، اگر حل نشد از مشاوره و روانشناس کمک می گیریم.

پدر ریحانه گفت: سعی می کنم اون لحظه سکوت کنم و حرفاشو گوش کنم ولی بعدا با یک منطق درست به او میفهمانم که راه و روش و مسیری که انتخاب کرده بود درست نبوده است .اگر با برخوردهای نامناسب و چکشی رفتار کنیم، و بخواهیم طرف را پس زنیم، به بی راهه کشیده می شود.

پدر محمد عرفان هم چنین گفت :سعی می کنم خودمو کنترل کنم. با توجه به اینکه ما کمی مشکل اختلاف نسل هارا پیدا کرده ایم ،خواسته ها و ایده ی نوجوانان با ما یک مقدار متفاوت شده است. ولی خب تا حدودی باید با آن ها همراه بود تا به مشکل نخوریم. اگر بخواهیم ما هم روش خودمان را داشته باشیم و فرزندانمان هم راه خودشان را بروند اصلأ هیج زندگی سرپا نخواهد بود. این روابط پدر و دختری و پدر و پسری بهم می ریزد. ما باید سعی کنیم مثل بچه هایمان به روز باشیم و سعی کنیم همراهشان باشیم.

آسیه اناری روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه گفت: شاه کلید نفوذ به نوجوانی، ارتباط موثر است. به این معنا که با فرزندانمان رابطه درست و مثبتی برقرار کنیم. اگرچه پایه این ارتباط موثر از زمان کودکی ریخته می شود ولی در نوجوانی هم می توان یک سری کارهایی برای بهبودی رابطه انجام داد. اولین کاری که باید انجام دهیم این است که، بزرگ شدن یک نوجوان را به رسمیت بشناسیم. یعنی ، بدانیم او دیگر بزرگ شده است وبه دنبال استقلال و هویت یابی و اثبات خویش است.

چگونه حساس‌ترین دوره رشد فرزندانمان را بدون بحران طی کنیم؟
وی افزود: دومین کاری که والدین باید انجام دهند این است که، تفریحات متناسب با نوجوان و با افرادی که نوجوان دوست دارد ارتباط داشته باشند، در برنامه یشان قرار دهند. در حالت عادی نوجوانان دوست دارند که با هم سن و سالان خود رابطه داشته باشند. پدر و مادر با نوجوان وقت کیفی موثر بگذارند، به این صورت که در چهارچوب و فرهنگ خانواده کاری که دوست دارد را با او انجام دهند.

روانشناس در ادامه گفت: یکی از سدهای ارتباطی در نوجوانی، غر زدن و نصیحت کردن والدین به نوجوانان است. به طور کلی قوانین و چهارچوبی در خانه باید وجود داشته باشد و سر آن قوانین محکم ایستاد. قوانین در نوجوانی به دو دسته ، قوانین قابل مذاکره و قوانین غیر قابل مذاکره تقسیم می شود.

اناری ادامه داد: قوانین قابل مذاکره، قوانینی است که می توان در مورد آن با نوجوان صحبت کرد. مانند ساعت خوابیدن و لباس پوشیدن . نوجوان باید تا حدی آزادی و خود مختاری داشته باشد. اما در قوانین غیرقابل مذاکره، خانواده باید یک الی دو قانون را برای نوجوان قرار دهند واز قبل به او این قوانین را اطلاع دهند و در این قوانین نباید کوتاه آمد. در مقابل این گونه قانون و خواسته نوجوان باید مقاومت کرد.

وی تصریح کرد: برقراری رابطه موثر باعث می شود که آسیب بودن با دوستان مخرب را کم کند.اگر قوانینی برای نوجوان وضع کنیم و پایبند به آن باشیم، نوجوانی خواهیم داشت که درنهایت رو به سوی خانواده باز خواهد گشت ودر غیر اینصورت نوجوانی خواهیم داشت که با همسالانی که مورد تایید خانواده نیستند معاشرت و از لج و لجبازی آیندشان را تباه می کنند.

با عشق دادن و محبت کردن و درک متقابل همه مشکلات حل می‌شود. نوجوانی فصلی است که با درک متقابل خانواده ها و نوجوان ها زیباترین فصل می شود، اگر با یکدیگراز این دوره گذر کرد. دوره نوجوانی دوره شیرینی است، البته به شرطی که بتوانیم همپای فرزندانمان از این دوره و هیجاناتش به خوبی و خوشی عبور کنیم تا این دوره به دوره بدی زندگی تبدیل نشود.