ماجرای اشتباه در تزریق واکسن کرونا
کوبا به واکسن‌های «سوبرانا۰۲» و «سوبرانا پلاس» با توجه به نتایج آزمون بالینی که خود انجام داده، مجوز اضطراری داده است ولی استفاده از آنها به صورت «دو دوز سوبرانا۰۲ به علاوه یک دوز سوبراناپلاس» انجام می‌شود. در ایران، بر اساس بخشی از نتایج آزمون کوبا، به سوبرانا۰۲ و تزریق دو دوز از آن مجوز داده شده است.
علاوه بر آن، برای دو دوز و سه دوز (به همراه سوبراناپلاس) آزمون بالینی انجام شده اما نتیجه‌ای حتی در حد گزارش هم ارائه نشده است. حالا همین واکسن سوبراناپلاس که مجوز اضطراری ندارد، به عنوان «دوز دوم» تزریق شده و به افراد گفته شده تست آنتی‌بادی بدهید و «در صورت لزوم»، دوز جاافتاده را تزریق می‌کنیم.
روی ویال واکسنی که همان روز تزریق شده نیز به صورت رسمی عبارت «برای استفاده در آزمون بالینی» درج شده است. در خوشبینانه‌ترین حالت، یک «اشتباه بدون عوارض جانبی» رخ داده و نکته مهم این است که پروتکل‌های واکسیناسیون در این مورد انجام نشده است. پرسش این است که ویال سوبراناپلاس چگونه به جای ویال سوبرانا ۰۲ به این مرکز واکسیناسیون منتقل شده است؟
طبق آنچه یک نوروساینتیست و پژوهشگر دارو - که خواست نامش منتشر نشود - می‌گوید «سوبراناپلاس در ابتدا به عنوان یک واکسن مستقل تک‌دوز برای افرادی با سابقه بیماری کرونا طراحی شد اما با ظهور سویه‌های جدید و کاهش کارایی تمامی واکسن‌ها، در کارآزمایی «بالینی» سوبرانا ۲ تصمیم گرفته شد برخی افراد دو دوز سوبرانا ۲ و عده‌ای هم علاوه بر آن دو، دوز سوم سوبراناپلاس را با فاصله ۲۸ روز دریافت کنند. نتیجه کارآزمایی نشان داد که سه دوز، کارایی بسیار بالاتری مقابل بیماری علامت‌دار داشت؛ یعنی ۹۱ درصد در مقابل ۶۲ درصد.»
او می‌افزاید: «با این توضیح به نظر می‌رسد ترکیب این واکسن‌ها بی‌خطر باشد؛ هرچند وقوع اشتباه در زمان واکسیناسیون، عدول از پروتکل‌هاست. سازمان غذا و داروی ایران فقط به سوبرانا ۲ مجوز داده و قرار بود سوبرانا پلاس فقط در کارآزمایی بالینی استفاده شود. با این حال، حتی اگر سوبرانا پلاس مجوز هم داشته باشد، این مجوز برای استفاده در قالب پروتکل است؛ همان پروتکلی که در موارد مورد اشاره، رعایت نشده است؛ بنابراین دست‌کم وقوع «اشتباه» قطعی است و باید عذرخواهی کنند.»
فارغ از احتمال عوارض جانبی - که وزارت بهداشت می‌گوید رخ نخواهد داد - این پژوهشگر می‌گوید «از نظر تئوریک بعید است برای کسانی که این اشتباه درموردشان رخ داده، مشکلی پیش بیاید؛ اما ارزیابی میزان کارایی واکسن‌ها در کارآزمایی بالینی برای پروتکل استاندارد انجام شده و بطور قطعی نمی‌توان گفت اثربخشی واکسن در کسانی که این سه دوز را جابجا دریافت کرده‌اند چقدر خواهد بود. دقیقاً به همین دلیل است که پروتکل‌ها با جزئیات و به دقت نوشته می‌شوند، مجوز می‌گیرند و واکسیناسیون طبق پروتکل انجام می‌شود تا نتیجۀ کار قابل مقایسه یا پیش‌بینی باشد.»
شفاف‌بودن روند واکسیناسیون، بخشی از حقوق شهروندی است که در این مورد به صورت واضح نادیده گرفته شده است. از سوی دیگر، رعایت‌نشدن پروتکل‌های تزریق واکسیناسیون را هم می‌توان به مجموعه این اشتباهات اضافه کرد؛ اتفاقی که در شرایط بحرانی این روزهای کشور می‌تواند نتیجه‌ای منفی بر دیدگاه مردم درباره تاثیر مثبت واکسیناسیون داشته باشد.
