ایران برای کدام ایرانی؟

یک نماینده مجلس به‌تازگی در اظهارنظری جنجالی از منع واردات برخی کالا‌ها همچون آلات موسیقی دفاع کرده و با تاکید بر اینکه «بنده صلاح نمی‌دانم این لوازم به کشور وارد شود»، گفته است: «اگر افرادی که به دنبال آلات موسیقی یا امیال شخصی خودشان هستند، کشور‌های دیگر هستند، می‌توانند از ایران بروند.»

سیدکاظم موسوی که در حال حاضر کرسی نایب‌رییسی کمیسیون اقتصادی مجلس را نیز در اختیار دارد، البته در ادامه، وقتی با انتقاد گسترده افکار عمومی مواجه شد، با انتشار ویدیویی کمی سخنانش را تلطیف کرد، اما هم در آن توضیحات ویدیویی و هم در تذکری که دیروز در جریان نشست علنی مجلس و در واکنش به انتقاد یکی از مجریان تلویزیون نسبت به اظهارات جنجالی‌اش ایراد کرد، جملاتی را بر زبان آورد که اگر نگوییم به نحوی تکرار همان مواضع عجیب درخصوص مهاجرت ایرانیان درصورت علاقه به موسیقی بود، باید این حقیقت تلخ را باور کنیم که نگاه این نماینده اصولگرا به ملت و شهروندان ایرانی، نگاهی است کاملا سیاسی، آن‌هم به معنای سیاست جناحی و گفتمانی! نگرش و دیدگاهی خاص به مفهوم «ملت» و «شهروند ایرانی» که اگرچه این چهره نزدیک به جبهه پایداری ظاهرا در رد آن نطق و اظهارنظر می‌کند و می‌خواهد بگوید که نگاهش به ملت، نگاهی حذفی براساس سلایق و تعلقات جناحی نیست، اما هربار که کلامی در توضیح آن جمله عجیب و بحث‌انگیز به زبان می‌آورد، ناخودآگاه همان دیدگاه حذفی درباره شهروندان را تکرار می‌کند.

موسوی پیش از این در ویدیویی که ظاهرا با این هدف تهیه و تولید شده که انتصاب آن جملات عجیب را به خود رد کند، بی‌توجه به آنچه درخصوص عموم شهروندان ایرانی به زبان آورده، صرفا از هنرمندان پوزش خواست و در عین حال، حاضر به پذیرش مسوولیت تمام گفته‌هایش نیز نشد و تاکید کرد که صحبت‌هایش توسط خبرنگار تحریف شده است. موضعی که دیروز هم بار دیگر درحالی تکرار شد که بنا داشت در یک تذکر شفاهی نسبت به انتقادی که این‌بار ازسوی مجری شبکه پنجم سیمای جمهوری اسلامی عنوان شد، گلایه کند. این نماینده نزدیک به جبهه پایداری در مجلس یازدهم که مدعی است خبرنگار دید‌بان ایران که آن مصاحبه جنجالی را منتشر کرد، صحبت‌هایش را «تحریف» کرده، بی‌آنکه بگوید کدام بخش از سخنانش تحریف شده و همچنین بدون اشاره به اینکه آیا به واقع کلامی درباره لزوم مهاجرت ایرانیان علاقه‌مند به موسیقی به زبان آورده یا نه، پیش از تکرار اینکه «در آن مصاحبه صحبت‌هایم را تحریف کردند»، خطاب به دیگر نمایندگان مجلس گفت: «بنده می‌خواهم به اتفاقی که چند روز گذشته برایم پیش آمد، اشاره کنم و از همکاران خواهش کنم با هر خبرنگاری مصاحبه نکنیم!»

درست همان‌طورکه پیش از این و در بخشی از همان اظهاراتی که حالا ناگزیر به توضیحات چندباره درباره‌شان شده، دست به نوعی تفکیک و دسته‌بندی میان شهروندان ایرانی زده و با اعمال نگاه و سلایق جناحی و گفتمانی‌اش درباره آنان، عملا خواستار مهاجرت گروهی شده بود که به‌زعم او، شایسته زندگی در محدوده مرز‌های جغرافیایی ایران نیستند؛ آن‌هم با متر و معیاری عجیب، مبتنی بر میزان علاقه‌مندی شهروندان به موسیقی و اشتغال یا عدم اشتغال به این هنر فاخر و کهن. موسوی با بیان اینکه «برای هنرمندان احترام قائلم و از همه آن‌ها پوزش می‌طلبم، اما تعجبم از صداوسیما است»، گفت: «شب گذشته مجری شبکه ۵ صداوسیما در حق بنده مطالبی را گفتند که‌ای کاش تحقیق می‌کردند.» او که مدعی است «در این موضوع مظلوم واقع شده»، از رییس صداوسیما خواست که «در این موضوع ورود کند؛ چرا که نه‌تن‌ها به بنده، بلکه به کل مجلس توهین شده است!» این در حالی بود که محمد دلاوری، مجری شبکه ۵ سیمای جمهوری اسلامی در واکنش به آنچه موسوی در آن گفت‌وگوی جنجالی درباره لزوم خروج ایرانیان علاقه‌مند به موسیقی به زبان آورده بود، گفته «ما به چه حقی برای مردم تعیین تکلیف می‌کنیم؟ مگر سرود ملی ما را با دبه زده‌اند؟ آن کسی باید برود که بین مردم تفرقه می‌اندازد.»

همین چند جمله مجری تلویزیون، اما درحالی منجر به واکنش موسوی در صحن علنی مجلس شد که به نظر می‌رسد او هنوز به درستی نمی‌داند آنچه در آن مصاحبه گفته، چرا نادرست است و حتی مجری صداوسیما هم معتقد است که می‌تواند منجر به دودستگی و تفرقه میان ملت شود. چه آنکه او نه‌تن‌ها از عموم ملت عذرخواهی نکرده و می‌پندارد سخنانش به‌دلیل ضدیتی که با موسیقی داشته، صرفا اهانت به هنرمندان و جامعه موسیقی است، بلکه در هر نوبت با کلام و تعابیری جدید، همان نگاه به ملت را تکرار کرده و اگر ابتدا به نحوی دست به تفکیک شهروندان زده و گفته بود که ایرانیان علاقه‌مند به موسیقی می‌توانند به دیگر کشور‌ها مهاجرت کنند، در ادامه باز با همان نگاه و رویکرد، خبرنگاران را به دو دسته خوب و بد تقسیم کرده و جالب آنکه این دیدگاه حذفی را بی‌پروا در صحن علنی مجلس به دیگر نمایندگان نیز پیشنهاد کرده تا به گفته او، «با هر خبرنگاری مصاحبه نکنند!» اظهاراتی که پایگاه خبری دید‌بان ایران را که منبع نخست اظهارات موسوی بود، به واکنش واداشت و درنتیجه عصر دیروز اقدام به انتشار فایل صوتی مصاحبه‌ای کرد که موسوی مدعی است تحریف شده است!

این مشکل، اما آنگاه جدی‌تر و البته خطرناک‌تر خواهد بود که بدانیم چنین نگرشی ابدا منحصر به همین یک نماینده مجلس شورای اسلامی نیست و نه‌تن‌ها مصادیق و نمونه‌هایی متعددی را در خاطر داریم که نشان می‌دهد بعضی از دیگر مسوولان نیز با چنین نگرشی با ملت مواجه می‌شوند، بلکه حتی در میان نمایندگان مجلس - که به موجب قانون اساسی، در قامت وکیل ملت، موظف به پیگیری حقوق تمامی شهروندان ایران هستند - اگرچه اندک و انگشت‌شمار، اما هستند نمایندگانی که با نگرشی مشابه به جامعه می‌نگرند. چنان‌که همین دیروز در خبر‌ها به نقل از یک نماینده عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، جمله‌ای مشابه، این‌بار درباره معلمان منتشر شده و عجیب آنکه این نماینده مجلس در گفت‌وگوی مختصر خود با خبرنگار اعتماد نیز آن جمله را به زبان آورده است. احمدحسین فلاحی که ازقضا به لحاظ گفتمانی و گرایش جناحی به سیدکاظم موسوی نزدیک و شبیه است و همچون او، ازجمله نمایندگان منتسب به جریان پایداری، دیروز وقتی درمورد آخرین وضعیت تجمع اعتراضی معلمان مورد پرسش قرار گرفت، در واکنش به پرسشی درخصوص اقدامات احتمالی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس برای آزادی چند معلم و فعال صنفی فرهنگیان که طی روز‌های گذشته بازداشت شده‌اند، اگرچه ابتدا گفته «از اینکه معلمی بازداشت شده یا نه، خبر ندارم»، اما در ادامه با اشاره به شعار‌هایی که به گفته او در برخی تجمع‌ها ازجمله تجمع روز دوشنبه معلمان مقابل ساختمان مجلس سر داده شده، گفته است: «این افراد از نظر ما، قطعا معلم نیستند!»

همزمان، اما درحالی مواضعی عجیب درباره مهاجرت ایرانیان علاقه‌مند به موسیقی به دیگر کشور‌ها ازسوی یک نماینده مجلس مطرح شده که دوشنبه همین هفته رییس قوه قضاییه در سخنانی از لزوم بازگشت ایرانیان خارج از کشور به وطن‌شان سخن گفته و این موضع پیش از این هم به‌دفعات ازسوی مقامات ارشد نظام تکرار شده است. غلامحسین محسنی اژه‌ای که در گردهمایی روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشور‌های همسایه سخنرانی می‌کرد، در بخشی از این سخنان با اشاره به موضوع ایرانیان مقیم خارج از کشور گفته است: «ایرانیان بسیاری خارج از کشور هستند که به وطن خود تعلق‌خاطر داشته و تمایل دارند که به وطن بازگشته و اینجا سرمایه‌گذاری کنند یا مراودات خود را با زادگاه‌شان افزایش دهند.» رییس قوه قضاییه با تاکید بر اینکه بازگشت ایرانیان خارج از کشور به وطن، «امری بسیار سودمند و فاقد ضرر است»، فراتر از این گفته است: «اعتقاد ما بر این است که حتی آن دسته از افرادی که خارج از کشور بوده و احیانا دارای مشکلاتی نیز هستند، مشکلات‌شان به لحاظ سیاسی، حقوقی و قضایی غیرقابل حل نیست.»

موضع رییس قوه قضاییه و انتقاد گسترده از اظهارات موسوی و مواضع مشابه او نشان از آن دارد که با طیفی خاص از نیرو‌های سیاسی مواجهیم که البته در اقلیتند و حتی بسیاری از اصولگرایان هم دیدگاه‌شان را به مسائل مختلف نادرست می‌دانند و به همین دلیل نیز آشکارا از آنان فاصله گرفته و سعی می‌کنند از همراهی جناحی و سیاسی با آنان خودداری کنند، اما به‌هرحال این طیف خاص فعالند و مهم‌تر آنکه بعید نیست علت تکرار این مواضع بیشتر ناآگاهی از عواقب و معنای مستتر در این دست مواضع باشد و اگر از هرکدام از آنان در این باره سوال شود که آیا به عنوان مثال قائل به تکثر دیدگاه‌های سیاسی و فرهنگی شهروندان هستید، به احتمال قریب به یقین با پاسخ مثبت مواجه می‌شویم. هرچند واقعیت آن است که ناآگاهی از عواقب و معانی مستتر در این دست اظهارات و مواضع، رافع مسوولیت گوینده و صاحب این مواضع نبوده و به‌خصوص باتوجه به آنکه این نیرو‌های سیاسی درحال حاضر از جایگاه نمایندگی مجلس اظهارنظر و اعلام‌موضع می‌کنند، لازم است در بیان مواضع و اعلام نظرات‌شان بیش از این دقت کنند.