اهمیت توسعه عمرانی کشور
توسعه عمرانی یکی از پایه‌های رشد اقتصادی کشور است. اهمیت توسعه عمرانی کشور تا آنجا است که مبانی سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور را میتوانیم به نوعی با آن مرتبط بدانیم. اما چرا توسعه عمرانی برای کشورمان اهمیت دارد؟ ارتباط متقابل توسعه عمرانی با سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور چیست؟ آیا توسعه عمرانی را میتوانیم بدون توجه به سایر مؤلفه‌های توسعه نظیر عوامل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بررسی کنیم؟ در ادامه مطلب به دنبال پاسخی به این پرسش‌ها هستیم.
منظور از توسعه عمرانی چیست؟
توسعه عمرانی عبارت است از ایجاد زیرساخت‌های عمرانی در مناطق مختلف کشور بر اساس برنام‌های مشخص و در راستای اهداف تعیین شده. البته باید توجه کنیم که طبق تجربه جهانی، توسعه عمرانی بدون در نظر گرفتن توسعه پایدار و متوازن، محکوم به شکست خواهد بود. به این مفهوم در سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور در قالب تعیین اهداف کلان پرداخته شده است.
توسعه عمرانی پایدار و متوازن چیست؟
• توسعه عمرانی پایدار: هنگامیکه درباره پایدار بودن توسعه عمرانی صحبت میکنیم، منظورمان گون‌های از توسعه است که مجال بازآفرینی را به محیط زیست و اکوسیستم اطراف بدهد. در اینصورت توسعه عمرانی بدون تأثیرگذاری منفی بر منابع و چرخه طبیعی منطقه، در تعادل کامل با محیط پیرامونی صورت می‌گیرد.
• توسعه عمرانی متوازن: سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور بر عدالت بهعنوان یکی از مبانی انسانی و الهی اسلام تأکید دارد. منظور از توسعه عمرانی متوازن این است که توسعه زیرساخت‌های عمرانی باید در تمامی مناطق کشور به صورت متوازن انجام شود. برای این کار لازم است از مطالعات آمایش سرزمینی به‌منظور تعیین ظرفیت‌های مناطق مختلف استفاده کنیم.
اهمیت توسعه عمرانی در سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور چیست؟
سند چشمانداز ۲۰ ساله جایگاه کشورمان را در زمینه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و علمی در افق ۱۴۰۴ تعیین کرده است. در تصویری که این سند از نتایج برنامه‌های توسعه‌ای پنجساله ترسیم میکند، ایران رتبه اول اقتصادی در منطقه را دارد. سرآمد علمی در میان کشور‌های همسایه است و ضریب اشتغال بالایی دارد. با توجه به جمیع شرایط توصیف شده در این سند، اهمیت توسعه عمرانی در آن را میتوانیم در موارد زیر بدانیم.
۱- کسب جایگاه علمی ممتاز در منطقه بهویژه جنوب غربی آسیا، خاورمیانه و قفقاز بدون در نظر گرفتن توسعه عمرانی ممکن نیست. در اینجا نقش توسعه عمرانی را میتوانیم از جنبه‌های زیر بررسی کنیم.
• توسعه زیرساخت‌های دانشی اعم از مراکز دانشگاهی، پژوهشی و آزمایشگاهی
• توسعه رشته‌های علمی مرتبط با توسعه عمرانی و موضوعات لبه فناوری مرتبط با آن
• صدور خدمات فنی – مهندسی بهویژه در زمینه زیرساخت‌های عمرانی به کشور‌های منطقه
۲- جایگاه اقتصادی برتر طبق سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور در گرو توجه به تقویت پایه‌های توسعه عمرانی کشور است. برای اینکه سهم پروژه‌های عمرانی در توسعه اقتصادی کشور بهطور کامل محقق شود، باید به موارد زیر در این خصوص توجه کنیم.
• پیشبینی علمی و اصولی بودجه‌های عمرانی کشور
• مستقل بودن سیستم نظارتی پروژه‌های عمرانی کشور از سایر ذینفعان پروژه‌ها
• توجه به ظرفیت‌های مناطق مختلف کشور در تخصیص فرصت‌های سرمایه‌گذاری
• تدوین برنامه‌های عملیاتی بر اساس واقعیت‌های موجود
• تأکید بر بررسی اثرات محیطی توسعه عمرانی مناطق مختلف
۳- توسعه عمرانی را میتوانیم در سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور با کارآفرینی و بسیج منابع و امکانات مرتبط بدانیم. چراکه کارآفرینی با اهتمام دولت و بخش خصوصی برای رونق تولید فراهم میشود. یکی از محور‌های اصلی رونق اقتصادی و کارآفرینی، توسعه عمرانی است. بهطور مثال، بخش تعاونی با حمایت دولت در سال‌های اخیر توانسته است در برخی مناطق آذربایجان شرقی کارخانه‌های کنسانتره سیب ایجاد کند. بخشی از این کار از نظر دولت در قالب بودجه عمرانی انجام شده است و تأثیر بسیاری بر جلوگیری از هدررفت محصولات کشاورزی و افزایش اشتغال داشته است.
۴- سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور بر مفهوم عدالت اجتماعی تأکید کرده است. عدالت از منظر توسعه عمرانی به مفهوم توزیع عادلانه منابع پروژه‌های عمرانی در مناطق مختلف کشور است. در واقع، یکی از مبانی توسعه‌یافتگی پیشبینی شده در سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور توسعه زیرساخت‌های عمرانی مناطق مختلف و پرهیز از نگاه فردمحور به آن‌ها است.
نتیجه‌گیری
سند چشمانداز ۲۰ ساله کشور از ایران پیشرفته در افق ۱۴۰۴ تصویر جامعی ارائه داده است. بررسی مبانی مختلف توسعه‌یافتگی در این سند اهمیت توسعه عمرانی و تنگاتنگی آن با حوزه‌های مختلف کشور را مشخص میکند. باید توجه کنیم که توسعه عمرانی به مفهوم واقعی کلمه با رعایت اصل عدالت‌محوری و پایداری محقق میشود. امروزه از توسعه عمرانی به زیرساخت رشد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و سیاسی کشور‌ها تعبیر میشود.
نویسنده: کیومرث افشاریان( Kioumars Afsharian)
منابع:
• https://civilica.com/doc/۴۱۶۳۵۹/
• https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=۱۸۴۱۶۷
• https://jemr.khu.ac.ir/article-۱-۱۶۰۴-fa.pdf
https://jpbud.ir/article-۱-۷۵۱-fa.pdf
• https://ndmo.ir/Files/Bohran/Files/c۱/c۱ecbda۱-db۹۵-۴۱e۷-ad۷۶-۵dde۶۷۵۰۷۹۳۳.pdf
