مشاوره اطلاعات سپاه به مجلس درباره تبعات حذف ارز ترجیحی
از زمانی که موضوع حذف ارز ترجیحی در میان سیاستمداران مطرح‌شده، برخی هشدار دادند که حذف این ارز می‌تواند یک شوک بزرگ به مردمی باشد که این روز‌ها با فشار گرانی و تحریم به‌سختی در حال گذران زندگی هستند، اما حامیان دولت و برخی از مقامات دولت، اعلام کردند که با حذف این ارز می‌خواهند دست رانت را کوتاه و شرایط اقتصادی را برای مردم بهتر کنند. آنان تأکید داشتند که شوک اقتصادی در تصمیماتی مانند افزایش نرخ بنزین در دولت حسن روحانی رخ داد چراکه دولت اقدامی به نفع مردم نداشت و از طرف دیگر مردم را هم قانع نکرد؛ اما حالا که به مرحله تصمیم‌گیری نهایی درباره حذف ارز ترجیحی رسیده مشخص‌شده که آن نگرانی درباره تبعات ارز ترجیحی آن‌قدر جدی است که مجلس رسماً از نهاد‌های امنیتی دراین‌باره مشورت می‌گیرد و در این راه هم احتمالاً خیلی نظر دولت را قبول ندارد. مجلس دیروز در جلسه غیرعلنی خود درباره بررسی زوایای حذف ارز ترجیحی میزبان رئیس سازمان اطلاعات سپاه بود.
سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری در جلسه دفاع از کلیات لایحه بودجه در صحن علنی مجلس شورای اسلامی در ۱۹ دی‌ماه اظهار کرد که «اگر دولت می‌خواست به قانون عمل کند باید ارز ترجیحی را بدون جبران حذف می‌کرد، اما نمی‌توانستیم به اقتصاد کشور و بازار و زندگی مردم شوک وارد کنیم، لذا موضوع را در جلسات کارشناسی بررسی کردیم و مقرر شد در چند ماه آتی ارز ترجیحی ادامه پیدا کند و بعد برای جبرانش تمهیداتی اندیشیده شود.» مجلس شورای اسلامی نیز با آغاز بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، جلساتی برای بررسی ابعاد حذف ارز ترجیحی برگزار کرده است. درحالی‌که بسیاری از کارشناسان مخالف این اقدام هستند و آن را مساوی با افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها و در نهایت بروز نارضایتی‌های اجتماعی می‌دانند، اما نمایندگان اظهار می‌کنند که دولت همچنان بر حذف ارز ترجیحی اصرار دارد و لذا در جهت آمادگی برای این موضوع باید ابعاد آن کامل بررسی شود. منابع مختلف می‌گویند علت این اصرار کمبود منابع مالی دولت است چراکه به خاطر تحریم ایران در شرایط سخت مالی به سر می‌برد.
روز گذشته جلسه‌ای غیرعلنی در مجلس با محوریت بررسی لایحه بودجه و البته ابعاد حذف ارز ترجیحی با حضور رئیس سازمان اطلاعات سپاه، رئیس‌کل بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه برگزار شد.
سخنان نمایندگان مختلف از جلسه دیروز نشان می‌دهد ازیک‌طرف با توجه به اصرار دولت به حذف ارز ترجیحی وضعیت مالی و ارزی دولت برای سال آینده بسیاری محدود هست تا جایی که دولت با وجود دانستن تبعات این تصمیم اقتصادی به‌هرحال نمایندگان و نهاد‌های مختلف را راضی کرده که در نهایت این تصمیم اتخاذ شود هر چند که تاکنون مجلس می‌گوید تصمیم نهایی را هنوز نگرفته‌ایم، اما آنان درعین‌حال تأکید دارند که راه دیگری نیست. از طرف دیگر وجود تبعات سخت معیشتی این تصمیم برای مردم است. نمایندگان به‌طور صریح می‌گویند در شرایط سخت اقتصادی فعلی حذف ارز ترجیحی یک فشار مضاعفی را به کشور وارد می‌کند که احتمالاً تبعات امنیتی در پی دارد.
سیدنظام‌الدین موسوی سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی درباره آنچه رئیس مجلس شورای اسلامی به‌عنوان جمع‌بندی این نشست مطرح کرده است، اظهار کرد: «ضرورت هماهنگی دولت و مجلس در مورد لایحه بودجه و وضعیت ارز ترجیحی و تأکید مجلس بر اینکه اتخاذ هرگونه تصمیم در رابطه با ارز ترجیحی باید به‌گونه‌ای باشد که در اجرای آن حتماً نظام حمایتی و معیشتی مردم در نظر گرفته شود و به‌گونه‌ای تراز شود که به سبد معیشت مردم مشکلی وارد نشود. همچنین ثبات اقتصادی ازجمله موضوعاتی است که هم برای دولت و هم برای مجلس بسیار مهم بوده، ضمن اینکه مدل اجرای ارز ترجیحی باید بنا بر تصمیم مجلس باشد تا معیشت مردم دچار تکانه نشود. دولت کماکان بر حذف ارز ترجیحی اصرار دارد و معتقد است لایحه بودجه بر این مبنا تنظیم‌شده است، اما در کل باید فضا را به سمتی ببریم که هرگونه تصمیم‌گیری در خصوص ارز ترجیحی معیشت مردم به‌ویژه نظام حمایتی برای دهک‌های پایین و اقشار کم‌درآمد جامعه با مشکل مواجه نشده و معیشت آن‌ها تضمین شود.»
در همین رابطه مسعود پزشکیان نماینده اصلاح‌طلب مجلس موضوع حذف ارز ترجیحی را با گرانی بنزین مقایسه کرده و در گفتگو با ایلنا تأکید کرده است: «واقعیت این است که ما نباید بنزین را به قیمت آب بفروشیم که داریم می‌فروشیم، اما اصلاح کردن این آن‌طور که انجام شد، نیست. بلکه باید تبعات آن را دقیق بررسی کرد، با مردم صحبت کرد و ابعاد مختلف این مسئله را برای اقشار مختلف جامعه تبیین کرد. اگر از من بپرسید، از آن مهم‌تر دعوت وزیر اطلاعات بود.»
او ادامه داده: «باید عواقب چنین کاری را بررسی کنیم. هر مداخله‌ای بخواهیم انجام دهیم یک سری عوارض دارد. اگر ما مدیریت درست داشته باشیم و عواقب آن را ببینیم، می‌توانیم این راه را ادامه دهیم، ولی اگر عواقب را نبینیم و طرحی را اجرا کنیم تبعاتی را در این وضعیت اقتصادی که وجود دارد، ایجاد می‌کند.»
پیش‌ازاین نمایندگان دیگری هم از این تصمیم ابراز نگرانی کرده بودند. به گزارش ایسنا مهدی عسگری عضو کمیسیون تلفیق بودجه گفته بود: «درست است که ارز۴۲۰۰ تومانی منشأ برخی رانت‌ها بوده است که باید جلوی آن گرفته شود، ولی درعین‌حال باید بدانیم در کلیت ماجرا، تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی بر کنترل نسبی نرخ تورم کالا‌های مدنظر مؤثر بوده است. حذف یک‌باره ارز ترجیحی، حاصل نگاه تک‌بعدی و نوعی شوک‌درمانی برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود که می‌تواند تبعات سنگین اجتماعی را به همراه داشته باشد، در شرایط فشار ناجوانمردانه تحریم‌ها و جنگ اقتصادی، اولویت در تمام سیاست‌ها و تصمیمات باید صیانت از معیشت و امنیت غذایی مردم باشد. به‌ویژه اینکه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و اجرای آن در شرایط فعلی عامل آسیب توأمان به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان خواهد بود.»
در سال‌های گذشته اعتراضات صنفی و اقتصادی زیادی در سراسر کشور اتفاق افتاد و منجر به درگیری‌هایی شده که کشته و زخمی‌هایی هم در پی داشته است. در سال ۹۸ وقتی به‌یک‌باره دولت حسن روحانی تصمیم گرفت که قیمت بنزین را افزایش دهد سراسر کشور علیه این تصمیم دولت اعتراض کردند در نهایت اعتراضات به خشونت کشیده شد و تعداد نامعلومی از مردم کشته شدند. تا کنون آمار‌های متناقضی از این حوادث منتشرشده است. حالا دولت رئیسی و نمایندگان نیز نگران این هستند با حذف ارز ترجیحی و گرانی دوباره کالا‌ها نارضایتی‌های اجتماعی کشور را دربر بگیرد و مردم برای اعتراض به مشکلات معیشتی به خیابان‌ها بیایند. به نظر می‌رسد نمایندگان این تبعات را جدی ارزیابی کرده و همین باعث شده تا رئیس سازمان اطلاعات سپاه را نیز به مجلس دعوت کنند. البته همین تصمیم هم باعث تعجب و سؤال بسیاری شده است چراکه در این جلسه وزیر اطلاعات دولت حضور نداشته است.
سید نظام‌الدین موسوی دیروز به موضوعات مطرح‌شده از سوی رئیس سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در این جلسه اشاره و اظهار کرد: «از طرف دستگاه‌های امنیتی و نظارتی هم نکاتی در این جلسه مطرح شد. رئیس سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نگاه کارشناسی دستگاه امنیتی را در این نشست مطرح کرد. رئیس سازمان دیوان محاسبات کشور و همچنین رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم دیدگاه کارشناسی خود را درباره روند بودجه و موضوع ارز ترجیحی مطرح کردند.»
موسوی با تأکید بر اینکه «در این جلسه غیرعلنی در حقیقت بنای بر نتیجه‌گیری به‌صورت رأی‌گیری وجود نداشت»، افزود: «در این نشست گفت‌وشنود و تبیینی درباره حذف ارز ترجیحی بود تا بین مجلس و دولت به یک هماهنگی و نزدیکی نظری برسیم.»
پزشکیان نیز درباره حضور رئیس سازمان اطلاعات سپاه در این جلسه گفته: «مجلس می‌تواند هرکسی را که بخواهد دعوت کند، هیات رئیسه دعوت کرده و آقای طائب هم آمده و گزارشی را ارائه کرده است.» نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی در ادامه بیان کرد: «طبیعتاً این فقط دغدغه یک جناح و یک گروه نیست، بلکه یک روند طبیعی است؛ مثلاً در ماجرای گران کردن بنزین وقتی در زمان اجرا تبعات آن را نبینید یا نوع اجرا را اشتباه طراحی کنید، فاجعه به وجود می‌آید که به وجود آمد.» پزشکیان افزود: «در این جلسه چند نفر دعوت شدند و در روز‌های بعد ممکن است تعداد دیگری از اعضای دولت دعوت شوند که در خصوص ارز ترجیحی صحبت کنند. این بستگی به این دارد که هیات رئیسه مجلس درخواست کرده است چه کسی بیاید و چه چیزی را جواب بدهد.»
حالا با این شرایط برخی می‌گویند احتمالاً مجلس نیز با دولت همراه می‌شود و ارز ترجیحی حذف می‌شود فقط این جلسات به این خاطر است تا آمادگی مواجه با شرایط بعدازاین تصمیم را داشته باشند. نظام‌الدین موسوی دیروز اعلام کرد: «دولت نیز در این نشست تأکید کرد که آمادگی لازم را در خصوص تأمین معیشت اقشار کم‌درآمد جامعه در صورت حذف ارز ترجیحی دارد و مابه ازای تغییر وضعیت ارز ترجیحی را در قالب نقدی یا بن کالا به آن‌ها پرداخت خواهد کرد.»
