عوامل خودکشی؛ از رنج‌های شخصی تا محرومیت‌های اجتماعی
روز جهانی پیشگیری از خودکشی در سال ۲۰۰۳ توسط انجمن بین‌المللی پیشگیری از خودکشی با همکاری سازمان بهداشت جهانی و هرساله با شعاری منحصر به فرد سازمان‌ها و مردم را با راه‌های کمک به دیگران در پیشگیری از خودکشی آگاه می‌کند. شعار سال ۲۰۲۲ سازمان بهداشت جهانی در پیشگیری از خودکشی "با عمل امید بسازیم" عنوان شده است.
هرساله حدود یک میلیون نفر جان خود را به دلیل خودکشی از دست می‌دهند و به ازای آن چندین نفر اقدام به خودکشی و یا به طور جدی به آن فکر می‌کنند، به گونه‌ای که یکی از ۲۰ علت اصلی مرگ و میر در جهان مرگ خودخواسته است.
رئیس کمیسیون امور بانوان، خانواده و ازدواج مجمع جوانان استان هرمزگان در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تعریف خودکشی، اظهار کرد: واژه suicide به معنی خودکشی یک کلمه لاتین است و از بخش‌های sui به معنای خود و cide به معنای کشتن تشکیل شده است. پسوند (cide) که در واژه‌هایی چون homicide (آدم کش، قتل نفس) و bactericide (باکتری‌کش) و بسیاری دیگر وجود دارد، از واژه لاتین caedere به معنی کشتن گرفته شده است.
مرضیه کاظمی ادامه داد: سوتر (۱۹۹۵) خودکشی را در چارچوب "سندرم کمبود اقتدار" می‌داند. این سندرم موجب کمی پیوستگی و ضعف اتصال شخصیت و سلوک فرد می‌شود. موقتی بودن روابط بین انسان‌ها موجب آن می‌شود که فرد خودکشی را، راه حلی آسان برای رفع مشکلات خود بداند.
علل روانی خودکشی و شایع‌ترین علت‌های آن
وی در خصوص بیان کرد: علل روانی متعددی در این زمینه دخیل هستند که شامل افسردگی که شایع‌ترین و مهم‌ترین دلیل خودکشی در جهان است، اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) یا روان گسیختگی که یک بیماری روانی است و در آن مرز بین خیال و واقعیت مخدوش می‌شود، اختلال دوقطبی که موجب تغییرات شدید در خلق‌وخوی فرد می‌شود، اختلال شخصیت، مجموعه‌ای از اختلالات روان‌شناختی است که اصلی‌ترین ویژگی آن رفتار خشک و غیرقابل انعطاف در فرد است، می‌شود.
این فعال اجتماعی شخصیت ضداجتماعی، عدم توانایی در تحمل درد و رنج، خودبیمارانگاری، فشارهای روانی، اجتماعی و خانوادگی، احساس ناامیدی، درماندگی و اضطراب، اعتیاد به مواد مخدر و الکل، بیکاری، فشارهای مالی و بحران‌های اقتصادی و بیماری‌های جسمی (معمولاً کمترین تأثیر را در خودکشی دارد) ر از عوامل دیگر خودکشی دانست.
کاظمی بیان کرد: تا به حال فکر کرده‌اید چه چیز باعث می‌شود شخصی دیگر نخواهد به زندگی ادامه دهد؟ افراد در سنین و جنسیت متفاوت به دلیل مشکلات متعدد، اقدام به خودکشی می‌کنند. افرادی که در گذشته مشکلات زیادی داشته‌اند و با مشکلات جسمی و روانی جدی درگیرند، احتمال بیشتری دارد که دست به خودکشی بزنند. اختلالات روانی و اختلالات شخصیت نقش بسیار مهمی در اقدام به خودکشی دارند.
وی افزود: در بین تمام افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، زنان بیشترین آمار را به خود اختصاص می‌دهند و مردان بیشترین تعداد خودکشی منجر به مرگ را دارند. با آگاهی از احتمال خودکشی در افراد مختلف و علائم آن می‌توانید از عزیزان خود محافظت کنید و گامی در جهت درمان حال روانی آن‌ها بردارید.
رئیس کمیسیون امور بانوان، خانواده و ازدواج مجمع جوانان هرمزگان اقدام به خودکشی را قابل‌پیشگیری دانست و عنوان کرد: برخی از عوامل خطرساز خودکشی شامل سن، جنسیت، نژاد، مذهب، وضعیت تأهل و شغل است و علائم هشدار بروز خودکشی به ۳ دسته تقسیم می‌شود که شامل نشانه‌های لفظی مستقیم (می‌خواهم خودم را بکشم، کاش بمیرم)، نشانه‌های لفظی غیرمستقیم (به زودی از شر من خلاص می‌شوید. به زودی سر خاک من می‌آیید. دیگر مرا نمی‌بینید) و نشانه‌های رفتاری - روانی و موقعیتی که فرد در آن نشان می‌دهد که برنامه خودکشی دارد.
کاظمی در خصوص نحوه برخورد با فردی که قصد خودکشی دارد با اقدام به خودکشی کرده است، اظهار کرد: در نحوه برخورد با فردی که خودکشی کرده او را سرزنش نکنید و همیشه فکر کنیم احتمال خودکشی مجدد هست. بسیار مهم است که شما بتوانید قبل از اقدام، تهدید به خودکشی را همیشه جدی بگیرید، سایر علل خودکشی را بشناسید و توجه داشته باشید که با وجود اختلالات روانی گسترده و همچنین فشارهای اجتماعی و مشکلات اقتصادی، افراد نسبت به گذشته تمایل بیشتری به خودکشی دارند.
تأثیر خدمات مشاوره روانشناسی در پیشگیری از خودکشی
وی تصریح کرد: درواقع خودکشی نوعی تخلیه روانی و رهایی از درد و رنجی است که فرد در طول زندگی تجربه می‌کند. با این حال در صورتی که به هر دلیلی یکی از نزدیکان شما اقدام به خودکشی کرد لازم است تا مراقبت‌های لازم برای جلوگیری از خودکشی مجدد و بازگشت فرد به زندگی عادی صورت بگیرد.
رئیس کمیسیون امور بانوان، خانواده و ازدواج مجمع جوانان هرمزگان افزود: نوع برخورد اطرافیان در کم‌رنگ شدن این مسئله بسیار چشمگیر است. همچنین لازم است فرد و خانواده از خدمات مشاوره روانشناسی، روان‌پزشکی و مصرف دارو و حتی خدمات مددکاری بهره بگیرند. مشاور به فرد کمک خواهد کرد تا فشار روانی را کاهش داده و آرامش خود را حفظ کند. همچنین به خانواده نیز کمک می‌کند تا نحوه برخورد با فرد خودکشی کرده را به بهترین شکل بیاموزند.
کاظمی بیان کرد: در کشور ما منابع متعددی مسئولیت ثبت و ارائه آمار خودکشی را بر عهده دارند، از جمله مرکز گسترش شبکه و ارتقای سلامت وزارت بهداشت که توسط نظام ثبت مرگ، آمار مربوط به مراکز بهداشت استان‌ها، بیمارستان‌ها، اداره ثبت احوال، پزشکی قانونی و مراکز درمانی خصوصی و رابطان بهداشتی را جمع‌آوری می‌کند و نیز مراکز دیگری همچون اداره امور اجتماعی استانداری، نیروی انتظامی و بیمارستان‌های دولتی نیز هرکدام جداگانه ثبت موارد خودکشی را بر عهده دارند.
نقش رسانه‌ها در پیشگیری از خودکشی
وی اظهار کرد: شواهد و تجربیات گذشته، موارد متعددی از بروز اپیدمی یا همه‌گیری خودکشی را نشان می‌دهد. به دنبال انتشار نامتناسب اخبار مربوط به خودکشی افراط خاص و شناخته شده در سطح جهان و ایران صورت گرفته است. به این لحاظ رسانه‌ها با درج و انتشار صحیح اخبار می‌توانند در پیشگیری از خودکشی نیز نقش فعالی داشته باشند. خودکشی شاید غم‌انگیزترین روش خاتمه زندگی یک فرد محسوب شود، رنج ناشی از خودکشی غیرقابل بیان است و سبب می‌شود اعضای خانواده، دوستان و همکاران با فقدانی عمیق و احساس گناه مواجه شوند.
این کارشناس مسائل اجتماعی اضافه کرد: در پی خودکشی حالت سردرگمی و تخریب بروز می‌کند که در اغلب موارد قابل توصیف نیست. اکثر افرادی که به خودکشی فکر می‌کنند، برای اقدام به خودکشی مردد هستند و مطمئن نیستند که می‌خواهند بمیرند. یکی از عواملی که ممکن است افراد مستعد را به سمت خودکشی سوق دهد، انتشار اخبار خودکشی در رسانه‌ها است. اینکه رسانه چگونه موارد خودکشی را گزارش کند، می‌تواند تأثیر زیادی در اقدام به خودکشی در دیگران داشته باشد.
کاظمی ادامه داد: یک راهنما برای استفاده رسانه‌ها در مورد خودکشی، چگونگی گزارش خودکشی و خطاهایی که باید در گزارش خودکشی از آن اجتناب کرد، تهیه شده است؛ بنابراین پرهیز از انعکاس اخبار خودکشی می‌تواند در پیشگیری از رفتارهای تقلیدگرانه خودکشی کمک‌کننده باشد. انتشار خبر خودکشی این عقیده را که خودکشی روشی طبیعی برای حل مشکلات است، گسترش می‌دهد، همچنین انتشار مکرر و مداوم اخبار مرتبط با خودکشی، اشتغال فکری در مورد خودکشی به‌ویژه در نوجوانان و جوانان را افزایش می‌دهد.
علل اجتماعی دخیل در تصمیم فرد نسبت به خودکشی
یک جامعه‌شناس نیز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: خودکشی یک رفتار پرخاشگرانه نسبت به ذات خود در راستای از بین بردن شخص توسط خودش است. در رابطه با پدیده اجتماعی خودکشی که این روزها متأسفانه شاهد افزایش آن در اقصی نقاط کشور هستیم، از منظر اجتماعی علل و عوامل مختلفی را می‌توان اقامه کرد.
منصور اخلاقی پور تصریح کرد: خشونت‌ها عموماً ریشه در احساس محرومیت دارند و این احساس محرومیت ممکن است درونی باشد که سمت و سو پیدا می‌کند به خودکشی که علل روانشناسی پدیده را تبیین می‌کند و یک سری محرومیت‌ها که گسترده‌تر، نهادی‌تر و نظام‌مندتر هستند، می‌تواند شیرازه وجودی فرد را از هم بپاشد.
وی افزود: این نوع از احساس محرومیت پرخاشگری را تشدید می‌کند و هنگامی‌که انسان توانایی تخلیه پرخاش خود را نداشته باشد به شکل دیگری پرخاش خود را بروز می‌دهد و تخلیه می‌کند؛ بنابراین وقتی نتواند با عوامل اصلی که بیرون از وجود او هستند یا نمی‌شناسد و یا زورش به آن نمی‌رسد مقابله کند، به سمت خودش برمی‌گردد و این پرخاش متوجه خودش می‌شود.
وی با اشاره به اینکه سن میزان خودکشی از جوانی به سمت سن نوجوانی سوق پیدا کرده، این موضوع را نگران کننده خواند و عنوان کرد: وقتی نوجوانی خود و موقعیت خود را با نوجوان دیگری مقایسه می‌کند، علی‌رغم اینکه می‌داند خودش مقصر وضع موجود نیست و سازمان‌ها، یک سیستم، نظام سیاسی و یا دیگری در ایجاد آن دخیل بوده‌اند، باز هم تحمل شرایط برای او قابل هضم نیست.
این جامعه‌شناس اظهار کرد: شخص در این وضعیت نمی‌تواند درک کند که به عنوان مثال بیکاری حاصل فقدان کار، افزایش فساد، گسترش ناکارآمدی و سوء مدیریت است و تنها به مقایسه خود با فرد دیگری که در شرایط بهتری قرار دارد می‌پردازد. در نتیجه گرایش به خودکشی پیدا کرده و یا فکر آن به ذهنش خطور می‌کند، چون تصور می‌کند توانایی ساختن یک زندگی خوب ندارد.
نقش محرومیت‌های اجتماعی در خودکشی
اخلاقی پور یکی از علل عمده و شایع اجتماعی خودکشی در ایران را مقایسه اجتماعی و احساس محرومیت دانست و اضافه کرد: مقایسه و احساس ناکارآمدی و محرومیت فرد را در شرایطی قرار می‌دهد که تصور می‌کند خود او در شکل‌گیری وضع موجودش نقش داشته و به جای توجیه و رفع موانع، اقدام به پرخاشگری نسبت به خود و نهایتاً اقدام به خودکشی می‌کند.
وی ناامیدی اجتماعی در جامعه را از دیگر عوامل مؤثر بر میزان خودکشی خواند و بیان کرد: خودکشی در بستری شکل می‌گیرد که علل اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی در هم پیچیده و باعث شکل‌گیری احساس ناامیدی و آینده را تیره و تار دیدن می‌شود. شخصی که افق روشنی برای آینده خود متصور نیست، ادامه زندگی برای او توجیهی ندارد.
اخلاقی پور دلیل دیگر را عدم نشاط اجتماعی دانست و گفت: نداشتن نشاط در جامعه در دسته علل اجتماعی قرار می‌گیرد. وقتی این شرایط اجتماعی پیش می‌آید و افراد جامعه امید به بهبودی شرایط زندگی ندارند، نشاط هم از جامعه کاسته شده و رخت برمی‌بندد. کاهش نشاط اجتماعی، افسردگی و اضطراب اجتماعی برای آحاد یک جامعه به دنبال دارد و افرادی که در برابر این موضوع تاب‌آوری کمتری دارند، چه‌بسا زیر این فشار اجتماعی دست به خودکشی بزنند یا چنین افکاری به ذهنشان خطور کند.
این جامعه‌شناس تصریح کرد: انسانی که اقدام به مرگ خودخواسته می‌کند در صورتی که موفق هم نشود به فردی آسیب‌دیده تبدیل می‌شود که باید تحت مراقبت‌ها و حمایت‌های اجتماعی خاص قرار گیرد. نکته دیگری که از منظر اجتماعی حائز اهمیت است کم شدن حمایت‌های اجتماعی در جامعه به دلیل مشغله‌های زیاد است. مشکلات اجتماعی و اقتصادی انسان را به خود مشغول کرده و او را فردگرا شکل می‌دهد، در نتیجه توجهشان از دیگران و اطرافیان کم می‌شود.
وی ادامه داد: وقتی تمام هم و غم انسان معطوف به رفع نیازهای اساسی و پایه‌ای خودش باشد، حمایت‌های اجتماعی را از اطرافیان دریغ می‌کند، دید و بازدیدها و احساس تعلق خاطر به یکدیگر داشتن، کاهش می‌یابد و در چنین شرایطی فشارها، سرگشتگی‌ها و احساس افسردگی تشدید و فرد، بی‌پناه رها می‌شود و با افزایش بی‌پناهی اجتماعی، اقدام به خودکشی نیز افزایش پیدا می‌کند.
اخلاقی پور با بیان اینکه بیکاری و فقر به طور مستقیمم و غیرمستقیم روی فرد تأثیر منفی می‌گذارد، افزود: جوانی که بیکار است و موفق به ازدواج و تشکیل دادن خانواده نشده، به طور مستقیم تحت تأثیر این معضل قرار می‌گیرد. نوجوانی که تحت فشار اختلافات خانوادگی ناشی از مشکلات بیکاری و فقر و عدم سازش پدر و مادر است و یا با پرخاشگری پدر، افسردگی مادر و عدم تأمین نیازهایش توسط والدین روبروست، به مقایسه خودش با همسالانش پرداخته و در گرایش او به سمت خودکشی تأثیرگذار است.
افزایش آمار خودکشی در کشور محرز است
وی نسبت به افزایش آمار خودکشی در کشور هشدار داد و گفت: افزایش آمار کاملاً محرز است و بیش از این هم خواهد شد. این امر نگران کننده و زنگ خطری است که باید به آن پرداخته شود. همچنین اقدام به خودکشی در بین زنان دو برابر مردان است که علل اجتماعی دارد. حتی در مواردی که علت اقدام به خودکشی، افسردگی است هم ریشه در علل اجتماعی دارد. افسردگی را مقایسه کنید با پژمردن گل، اگر فضای یک اتاق از نظر هوا، دما و نور مساعد رشد گیاه نباشد، پژمرده خواهد شد که همان بستر اجتماعی است که افراد در آن زندگی می‌کنند.
اخلاقی پور خودکشی در زنان را بیشتر در حوزه رفتارهای نمایشی قلمداد و اضافه کرد: میزان نرخ خودکشی موفق زنان در این استان نسبت به مردان کمتر است که باید بررسی شود. با توجه به مطالعاتی که در سال‌های گذشته صورت گرفته بیشتر اقدامات خودکشی در زنان به دلیل رفتارهای نمایشی و برای ترساندن اطرافیان است که متأسفانه گاهی موفق می‌شوند و خیلی از مواقع هم خوشبختانه نجات پیدا می‌کنند.
وی در ادامه اظهار کرد: نوع و روش خودکشی مردان سخت است، مانند حلقه آویز کردن و در فضایی که معمولاً کسی نمی‌تواند نسبت به نجات آنان اقدامی کند و به همین علت آمار مرگ و میر ناشی از خودکشی در مردان و پسران بیشتر است. در حالی که زنان در ارتفاع قرار می‌گیرند، یا تهدید به خوردن قرص، خودسوزی و ... می‌کنند.
نقش نشاط اجتماعی در پیشگیری از خودکشی
این جامعه‌شناس بر این باور است که یکنواختی اجتماعی زمینه افسردگی و خودکشی را فراهم می‌کند. در کشورهایی که مشکلات اقتصادی ندارند مانند کشورهای اسکاندیناوی و ژاپن، افسردگی دیده می‌شود که ناشی از یکنواختی زندگی است. اساساً زندگی باید سینوسی باشد، فراز و نشیب داشته باشد تا از یکنواختی پیشگیری کند.
وی با اشاره به آیه شریفه "فان مع العسر یسرا؛ پس بی‌تردید با دشواری آسانی است"، افزود: زندگی مانند آب است اگر یکجا ساکن بماند می‌گندد و مرداب می‌شود. انسان هم از نظر روان‌شناختی باید با مشکلات دست و پنجه نرم کند تا از خوشی به دست آمده لذت ببرد. خودکشی در کشورهایی که اقتصاد آرام و زندگی یکنواختی دارند از نوع روان‌شناختی است که تحت تأثیر یک سری پارامترهای یکنواختی در بستر اجتماعی بوده و ریشه در مسائل اجتماعی دارد.
اخلاقی پور افزایش نشاط اجتماعی را در پیشگیری از خودکشی مؤثر دانست و تصریح کرد: تصمیم فرد به خودکشی برگرفته از دنبال کردن فضای مجازی نیست، اما انتشار خبرهای ناامیدکننده و مقایسه‌های اجتماعی که در این فضا صورت می‌گیرد وضعیت فرد را بحرانی‌تر می‌کند. از آنجایی که انسان مطلوب گراست همواره خود را با افراد و طبقات بالادست مقایسه می‌کند و احساس محرومیت و ناامیدی در او ایجاد می‌شود.
وی ادامه داد: برنامه‌های نشاط‌آور، طنز و امیدبخش در رسانه‌ها، فکاهی‌ها و ... می‌تواند روحیه افراد را تقویت و از افکار منفی دور نگه دارد. مسئولین باید این بستر را فراهم کنند و در جامعه تزریق شادی و نشاط صورت گیرد از جمله آن موسیقی است که تأثیر بسیار مثبتی در نشاط‌آوری افراد در این شرایط اجتماعی دارد.
نگاه دین اسلام به مسئله خودکشی
یک استاد حوزه و دانشگاه نیز در خصوص، اظهار کرد: قتل نفس نه‌تنها در اسلام بلکه در دیگر ادیان هم تقبیح و حرام شمرده شده است. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، خودکشی را بنا بر تعالیم همه ادیان و شرایع الهی حرام دانسته است.
حجت‌الاسلام عباس فضلی افزود: فقیهان شیعه و اهل سنت نیز به حرمت خودکشی تصریح کرده و آن را از گناهان کبیره شمرده‌اند. (مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر ص ۹۱) یهودیان فردی که خودکشی کرده است را در قبرستان خود دفن نمی‌کنند. مسیحیان خودکشی را در حکم قتل می‌دانند و از مراسم تدفین فردی که خودکشی کرده به شیوه معمول خودداری می‌کنند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان با اشاره به اینکه علت حرمت خودکشی تصرف در ملک خداست، تصریح کرد: از آنجا که حیات و ممات ما به اراده الهی صورت می‌گیرد، هرگونه دخالت در این امر تصرف عدوانی شمرده و به عنوان گناه کبیره محسوب می‌شود. هرچند آدمیان به گونه‌های مختلف مرگ را تجربه می‌کنند اما خودکشی چنان‌که از نامش پیداست نوعی جرئت و جسارت بر حکم خدا تلقی می‌شود.
فضلی ادامه داد: از طرفی خودکشی تعرض به حقوق بازماندگان است. چنان‌که فیلسوف معاصر انگلیسی، «برایان مگی» در کتاب «مواجهه با مرگ» می‌نویسد: «جان با خودکشی هم رابطه خوبی ندارد و تصورش بر این است که خودکشی برای اطرافیانش و کسانی که دوستش دارند، خیلی دردناک‌تر از این است که به مرگ تدریجی بمیرد. زخمی که خودکشی باقی می‌گذارد، عمیق‌تر است. زشت‌تر است. هیچ‌چیز به اندازه خودکشی قلب بازماندگان آدم را جریحه‌دار نمی‌کند. در نتیجه خودکشی در هر شرایطی تعرض به حقوق بازماندگان است. آدمی که خودکشی می‌کند، عوض اینکه تا آخرین لحظه به عزیزانش بچسبد و ولشان نکند، ترجیح می‌دهد، قبل از موقع، ترکشان کند. آن هم برای همیشه. این بدترین نوع طرد است. بقیه هم همین برداشت را دارند».
خودکشی در آیات و روایات
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به روایات و نگاه قرآن در نهی خودکشی، عنوان کرد: هرچند برخی مفسران آیه «لاتقتلوا انفسکم ان الله کان بکم رحیما» در سوره نساء را مربوط به دیگرکشی می‌دانند اما علامه طباطبایی به خاطر تعلیل به رحمت الهی، این نهی را شامل خودکشی و دیگرکشی می‌داند. همچنین بیشتر مفسران آیه «لاتلقوا بایدیکم الی التهلکه» در سوره بقره را حمل بر خودکشی کرده‌اند.
وی اضافه کرد: روایات دراین‌باره بسیار است. امام باقر(ع) فرمودند: «مؤمن به هر بلایی مبتلا می‌گردد و به هر مرگی می‌میرد جز خودکشی» و یا امام صادق (ع) خودکشی را موجب ابتلا به آتش دوزخ دانسته‌اند.
فضلی با بیان اینکه در قرآن از لحظه مرگ به لحظه یقین تعبیر شده است، اضافه کرد: در دو آیه به جای واژه موت کلمه یقین آمده است. خصوصاً در یکی از این آیات اشاره دارد که در آن لحظه پروردگار خود را عبادت کنید. چنان‌که به صورت کلی هم می‌فرماید در مواجهه با مشکلات آیه استرجاع یعنی «انالله و انا الیه راجعون» را بخوانید. اتفاقاً این امر دلالت می‌کند بر اینکه مرگ و زندگی ما به دست خداست اما فردی که دست به خودکشی می‌زند، تنها چیزی که لحاظ نمی‌کند امر الهی است و طبیعتاً با نوعی اضطراب و سختی مواجهه می‌شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان ادامه داد: بنابراین توصیه به یاد خدا بودن در هنگام مرگ، برای راحت جان دادن و تسلیم امر الهی شدن است حافظ شیرازی نیز در این خصوص گفته است: «این جان عاریت که به حافظ سپرد دوست / روزی رخش ببینم و تسلیم وی کنم».
عاقبت فردی که دست به خودکشی می‌زند
فضلی در خصوص عاقبت فردی که دست به خودکشی و از بین بردن خود می‌زند، اظهار کرد: طبیعتاً کسی که به صورت معمول نمی‌میرد و مرگ خودش را رقم می‌زند، غیر از آن که امر خداوند را اطاعت نکرده است و موجبات ناراحتی بازماندگان را فراهم می‌کند، در برزخ و دوزخ نیز به عذاب الهی دچار خواهد شد.
وی تصریح کرد: یکی از مسائلی که مرا بسیار به اندیشیدن واداشته این پرسش است که فردی که چنین راهی را برای پایان دادن به زندگی‌اش انتخاب کرده چه تصوری از زندگی و عواقب آن دارد. واقعاً فردی که خودکشی می‌کند چه چیزی در سر می‌پروراند؟ از چه امری دلگیر است؟ چه عواملی او را به این راه کشانده است؟ پاسخ به این سؤالات سخت است. از این رو نباید پاسخ به تمام این موارد را به فردی که دست به خودکشی می‌زند، متوجه ساخت.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: ضمن اینکه باید افراد جامعه را به امور پس از حادثه خودکشی آگاه کرد، لازم است اطرافیان فرد را از عواملی که زمینه‌ساز خودکشی است، بر حذر داشت. چرا باید یک جوان را در امور مختلفی چون تحصیل، ازدواج و شغل یاری نکرد تا دست به چنین عملی بزند؟ تصور می‌کنم ما باید نسبت به پاره‌ای از سنت‌های ازدواج و درس خواندن تجدیدنظر بکنیم.
فضلی خاطرنشان کرد: به جوانان توصیه می‌کنم کتاب «درباره معنای زندگی» اثر ویل دورانت را مطالعه کنند که حکایت جوانی است که در آستانه خودکشی است و به نویسنده نامه می‌نویسد و راه‌حلی را طلب می‌کند. دورانت هم به صد نویسنده مشهور نامه جوان را ارسال می‌کند و از آن‌ها پاسخ می‌طلبد. این کتاب حاصل برخی از آن پاسخ‌هاست.
نقش نهادهای دولتی و بین‌المللی در کاهش آمار خودکشی
سرپرست معاونت امور توسعه پیشگیری اداره‌کل سازمان بهزیستی هرمزگان در مقدمه گفت: خودکشی یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی است و یکی از موارد جدی تهدیدکننده سلامت افراد در جوامع است. پدیده خودکشی یکی از آسیب‌های چندوجهی است و از دیدگاه علوم مختلف همچون روانشناسی، جامعه‌شناسی، پزشکی و... قابل‌تحلیل و بررسی است.
دکتر مژگان صابری بیان کرد: سازمان بهزیستی یکی از دستگاه‌های متولی سلامت اجتماعی با رویکرد پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شناخته شده که بر این اساس حوزه معاونت امور پیشگیری در راستای وظایف خود برنامه‌های مداخله‌گر و هدفمند خود را بر اساس رصد آسیب‌های اجتماعی آغاز کرده است.
صابری در خصوص اهداف برنامه جامع پیشگیری از خودکشی اظهار کرد: ارتقا سطح سلامت روانی اجتماعی و پیشگیری، کنترل و کاهش خودکشی از طریق بکار گیری رویکردهای نوین پیشگیری مبتنی بر ظرفیت‌های محلی، شناسایی مستمر عوامل روانی، زیستی، اجتماعی فرهنگی و تأثیر شرایط محیطی بر خودکشی و شناسایی افراد پرخطر از طریق غربالگری و ایجاد سیستم ارجاع، بهبود و افزایش نشاط اجتماعی در اجتماعات، افزایش حمایت اجتماعی به ویژه در گروه‌های پرخطر از جمله اهدافی است که در این راستا دنبال می‌کنیم.
وی ادامه داد: شناسایی و کاهش عوامل خطر و تقویت عوامل محافظ، آگاه‌سازی و آموزش، مقتدر سازی اجتماع‌محور از طریق مؤسسات، اجتماعات، محلات، همسالان، شناسایی و غربالگری گروه‌های در معرض خطر و پرخطر و درمان و بازتوانی و حمایت روانی اجتماعی اقدامات پیشگیرانه خودکشی از دیگر اهداف است.
سرپرست معاونت امور توسعه پیشگیری اداره‌کل سازمان بهزیستی هرمزگان همچنین در مورد اقدامات انجام شده در سال جاری بیان کرد: از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون تشکیل کمیته‌های تخصصی در سطح استان و نشست کارگروه رصد آسیب‌های اجتماعی با موضوع خودکشی با دستگاه‌های مرتبط، آگاه‌سازی عمومی از طریق پلاکارد، بروشور، پمفلت، تهیه اینفوگرافی جهت ارائه در فضای مجازی، اجرای برنامه در ۶ شهرستان بندرعباس، قشم، پارسیان، بندرلنگه، میناب، رودان، آموزش تسهیلگران علاقه‌مند جهت آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات اجتماع‌محور، انتخاب سوپروایزر استانی جهت نشست‌های تخصصی و علمی به منظور کیفیت برنامه و برخورداری و ارائه خدمات از مراکز مشاوره حضوری، مشاوره تلفنی ۱۴۸۰، اورژانس اجتماعی ۱۲۳ انجام شده است.
