فرانکلین لوییس درگذشت

پایگاه اطلاع‌رسانی شهر کتاب با اعلام این خبر، مطلبی از مریم حسینی را درباره فرانکلین لوییس منتشر کرده است.

در این متن آمده است:

«مجوی عیشِ خوش از دورِ باژگونِ سپهر که صاف این سَرِ خُم جمله دُردی آمیز است

ایران یکی از بزرگترین حامیان فرهنگ و ادب خود را از دست داد.

در این زمانه خونریز شنیدن خبر از دست دادن یکی از بزرگترین حامیان فرهنگ و زبان و ادب فارسی اندوهی بزرگ و اسفناک است. فرانکلین لوییس در میانه زندگی آنگاه که می‌توانست شاهد برچیدن ثمره‌ی پژوهش‌ها و تحقیقات و تلاش‌های شبانه‌روزی خود باشد درگذشت و ما را تنها گذاشت. درگذشت این انسان فرهیخته و پژوهشگر بی‌مانند را به تمام عاشقان ایران و ادبیات آن تسلیت می‌گویم.

زمانی خبر مرگ لوییس را شنیدم که اتفاقاً مشغول خواندن بخش‌هایی از کتاب «مولانا دیروز تا امروز، شرق تا غرب» به ترجمه حسن لاهوتی بودم. بر دلم گذشت که صدحیف که چه زود حسن لاهوتی را از دست دادیم. چقدر در این ایام فتنه‌انگیز حضور و همدلی انسان‌های بزرگی، چون او می‌توانست مرهمی بر دردهای‌مان باشد. درد‌های ایران و زبان فارسی که نفس گرم امثال وی آن را حفظ می‌کرد و تاب ایستادگی می‌داد و دریغا نمی‌دانستم که در همان زمان نویسنده کتاب نیز در آن سوی جهان چشم بر این دنیای فانی بسته و ایرانشناسان و مولوی‌پژوهان جهان را از شرق تا غرب در اندوه خود باقی گذاشته است. پس از درگذشت پروفسور نیکلسون و آن ماری شیمل و لئونارد لویزن از بزرگترین مولوی پژوهان غربی دلمان به حضور لوییس و تلاش‌های خستگی‌ناپذیر وی گرم بود.

از دور می‌دانستم که چگونه دکتر لوییس تلاش می‌کرد تا در مرکز پژوهشی خود جوانان علاقه‌مند به فرهنگ و ادب ایران را از سراسر جهان گرد هم آورد تا آنجا مرکزی باشد برای مطالعه و تحقیق درباره ایران و ادبیات آن. رساله‌ی دکتری لوییس درباره سنایی بود و قول انتشار آن را بزودی داده بود. چه آرزو‌های بزرگی برای ادبیات ایران داشت که در راه آن از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کرد. بسیاری از پژوهش‌هایش ناتمام ماند، اما نامش بر دل‌های تمام دوستداران ادبیات ایران باقی‌ست.
ترجیح می‌دهم پروفسور فرانکلین دین لوییس را از زبان حسن لاهوتی که سال‌ها با او معاشرت داشت و کار کرده بود معرفی کنم که البته خود استاد لاهوتی نیز مصداق تمامی آن بود:
«دکتر لوییس انسانی است بزرگوار، راست کردار، درست گفتار و امین به معنای تمام کلمه... او در کار پژوهشگری خود را مقید به رعایت موازین علمی و پای‌بندی به اصول اخلاقی و شرافت انسانی می‌داند. دکتر لوییس به ایران و فرهنگ ایران زمین عشق می‌ورزد و نه تنها در حوزه الهیات و ادبیات کلاسیک بلکه در زمینه‌ی ادبیات امروز و حتی سینمای ایران نیز در آمریکا به پژوهش و تدریس مشغول است. بسیاری از آثار داستان نویسان امروز ایران را به زبان انگلیسی ترجمه کرده و آخرین اثری که از او منتشر شده (سال ۱۳۸۵) ترجمه‌ی همراه با حواشی کتاب مقامات عارف بزرگ شیخ احمد جام معروف به ژنده پیل است... این تلاش‌های عالمانه نشان می‌دهد که او در راه معرفی فرهنگ ما ایرانیان به جامعه‌ی دانشگاهی و غیردانشگاهی غرب، با قدمِ صدق گام برمی‌دارد و این خصلت انسانی او در وادی پژوهشگری به راستی ستودنی است.» (مقدمه کتاب مولانا دیروز تا امروز، شرق تا غرب).»

در معرفی مرکز و کتابخانه مطالعات اسلامی به زبان اروپایی او آمده است: فرانکلین لوئیس، استاد زبان و ادبیات فارسی گروه زبان‌ها و تمدن‌های خاور نزدیک دانشگاه شیکاگو در ۲۴ جولای ۱۹۶۱ متولد شد. لوئیس پس از پایان تحصیلات اولیه وارد دانشگاه برکلی شد و به مطالعه خاور نزدیک پرداخت، از استادان او در این دوران می‌توان به ویلیام برینر، محمود امید سالار و ژاله پیرنیاز اشاره کرد. سپس به دانشگاه شیکاگو رفت و از گروه زبان‌ها و تمدن‌های خاور نزدیک با کسب درجه دکترا فارغ التحصیل شد. رساله پایان‌نامه او درباره زندگی و آثار سنایی شاعر قرن دوزادهم و تثبیت سبک غزل در شعر فارسی بود. پایان نامه او برنده جایزه بنیاد مطالعات ایرانیان در سال ۱۹۹۵ شد.

حوزه پژوهشی او شامل زبان و ادبیات فارسی (قدیم و جدید)، اندیشه و ادب اسلامی در قرون وسطی، عرفان اسلامی، سینمای ایران و تاریخ و تئوری ترجمه است. عمده تمرکز او بر روی آثار ادبی از زمان سامانیان تا دوره صفویه است و همچنین آثار نظم و نثر قرن بیستم رو از جهات گوناگونی، چون سبک، عملکرد، روایت‌شناسی، نشانه شناسی، هرمنوتیک، فن خطابه، جامعه شناسی ادبی و کد شناسی مورد بررسی قرار می‌دهد. به گفته خود او تقاطع میان ادبیات و مذهب بخصوص سنت‌های عرفانی و باطنی در جهان اسلام (صوفیه و شیعه) برای او جاذبه ویژه‌ای دارد. از همین رو به سراغ مولانا رفته است و کتابی از گلچین اشعار او را ترجمه کرده است. به علاوه کتابی درباره برهان الدین محقق ترمذی که به گفته برخی معلم و مراد مولانا بوده است، در دست انتشار دارد.

از دیگر آثار فرانکلین لوئیس ترجمه شعر و نثر مدرن فارسی (همچون رمان چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم از زویا پیرزاد)، مقالاتی درباره عطار، حافظ، سعدی، نجم الدین دایه، ادبیات فارسی و قرآنی، عرفان و تصوف و برخی نوشته‎های بها الله و عبدالب‌ها است.

لوئیس از سال ۱۹۹۵ مجموعه‌ای به نام ادبیات را برای دانشجویان و اساتید و به طور کلی علاقمندان به ادبیات فارسی و نیز ادبیات عرب، ترکی و اردو در دانشگاه شیکاگو فراهم آورده است تا محلی برای ارائه مقاله و بحث و تبادل نظر پیرامون مباحث مربوط به ادبیات باشد.