امام رضا اهل انتقام نبود/ کسی که با مردم مدارا نکند، نمی‌تواند مبلغ دین باشد
این استاد حوزه علمیه همزمان با شهادت امام رضا علیه السلام تصریح کرد: امام هشتم در کردار، گفتار، سخن و عمل بهترین الگو برای همه انسان‌ها بودند. یکی از شاخص‌ترین ویژگی امام مردمداری ایشان بود. مردمداری موثرترین راهکار برای دعوت مردم به توحید و یگانه پرستی است. رفتار ایشان با طبقات پایین جامعه، برای مردم یادآور رفتار و کردار پیامبر گرامی اسلام (ص) و امیرالمومنین (ع) بود.
وی افزود: در تاریخ نقل شده که ایشان در روز عرفه تمام اموال خود را بین فقرا تقسیم کرد. این کار امام علیه السلام موجب تعجب فضل بن سهل وزیر مأمون عباسی شد. به امام (ع) گفت: این کار موجب ضرر و زیان است. اما حضرت در جواب او فرمود: هرگز کاری که اجر و پاداش دارد نباید زیان به حساب آید.
آقای خرمی گفت: امام رضا علیه السلام همواره مواظب بودند که کسی به خاطر فقرش شهروند درجه ۲ به حساب نیاید و در این راستا فرمودند: مَن لَقِیَ فَقیرا مُسلِما فَسَلَّمَ عَلَیهِ خِلافَ سَلامِهِ عَلَى الأغنیاءِ لَقِی اَللّه َیَومَ القِیامَهِ و هُوَ عَلَیهِ غَضبان؛ یعنی اگر کسی به فقرا متفاوت با اغنیا سلام کند، در روز قیامت خدا را در حالی ملاقات می‌کند که بر او غضبناک است.
این پژوهشگر دینی تصریح کرد: رفتار امام با فقرا سبب شد افراد گرفتار و نیازمند، پیش از مراجعه به دیگران در خانه ایشان را بزنند. حاجتمندی نبود که به حضرت مراجعه کند و مایوس شود.
وی با اشاره به جایگاه اجتماعی و سیاسی امام رضا (ع) در مدینه و طوس گفت: حضرت رضا (ع) در جامعه‌ای که برای غلامان ارزش قائل نبودند، با آن‌ها نشست و برخاست داشت و با آن‌ها هم‌غذا می‌شد. در سفری که حضرت از مدینه به خراسان داشتند، سفره غذا را پهن کرده بودند. وقتی سفره آمده شد حضرت کنار سفره نشست، ولی دست به غذا نزد و فرمود تا همه کنار سفره نیایند دست به غذا نمی‌زنم. چند دقیقه‌ای مکث کردند تا غلامان سیاه چهره نیز بر سر سفره نشستند و سپس حضرت با آن‌ها مشغول غذاخوردن شدند. یکی از اطرافیان به حضرت گفت آقاجان شما کجا و این‌ها کجا؟ حضرت فرمودند همه ما از یک پدر و مادریم.
وی تصریح کرد: امام رضا علیه السلام اهل انتقام نبود. وجود ایشان سراسر جاذبه بود. عیسی بن یزید جلودی از طرف هارون ماموریت پیدا کرد به خانه فرزندان بنی هاشم حمله کند. خواست وارد خانه امام رضا علیه السلام شود. امام به او گفت حالا که مامور به اجرای ظلم هستی، اجازه بده من خودم هرچه در منزل دارم برایت بیاورم. امام وارد منزل شد، آنچه بود را تحویل جلودی داد تا وارد خانه او نشوند. مدت‌ها از این جریان گذشت و امام رضا علیه السلام، ولی عهد شد و جلودی مورد نفرت و بغض حکومت قرار گرفت و به زندان افتاد. روز محاکمه او امام در کنار مامون نشسته بود. حضرت به مامون آهسته فرمود به این پیرمرد کاری نداشته باش و او را به من ببخش. جلودی وقتی که از دور نگاه می‌کرد، رفتار گذشته خود را به یادآورد و گمان کرد امام خواستار اعدام او شده است. جلودی مامون را به خدا قسم داد تا آنچه را که امام رضا (ع) به او گفته انجام ندهد. مامون گفت حضرت از من خواسته تو را مجازات نکنم، اما خودت قسم کردی و سرنوشتت تغییر کرد.
کسی که با مردم مدار نکند، نمی‌تواند مبلغ دین باشد
خرمی گفت: بارزترین ویژگی‌های اخلاقی امام رضا علیه السلام را می‌توان در این روایت نورانی آن حضرت مشاهده کرد که فرمودند: لاَ یَکُونُ اَلْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَتَّى یَکُونَ فِیهِ ثَلاَثُ خِصَالٍ سُنَّهٌ مِنْ رَبِّهِ وَ سُنَّهٌ مِنْ نَبِیِّهِ وَ سُنَّهٌ مِنْ وَلِیِّهِ فَالسُّنَهُ مِنْ رَبِّهِ کِتْمَانُ سِرِّهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عٰالِمُ اَلْغَیْبِ فَلاٰ یُظْهِرُ عَلىٰ غَیْبِهِ أَحَداً `إِلاّٰ مَنِ اِرْتَضىٰ مِنْ رَسُولٍ وَ أَمَّا اَلسُّنَّهُ مِنْ نَبِیِّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَمُدَارَاهُ اَلنَّاسِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ نَبِیَّهُ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِمُدَارَاهِ اَلنَّاسِ فَقَالَ خُذِ اَلْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ اَلْجٰاهِلِینَ وَ أَمَّا اَلسُّنَّهُ مِنْ وَلِیِّهِ فَالصَّبْرُ فِی اَلْبَأْسَاءِ وَ اَلضَّرَّاءِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ اَلصّٰابِرِینَ فِی اَلْبَأْسٰاءِ وَ اَلضَّرّٰاءِ. یعنی مومن مومن نیست مگر اینکه سه خصلت داشته باشد. مومن باید رازدار و حافظ آبرو و حیثیت افراد باشد. این ویژگی در جامعه مهم است. ما باید عیب پوش باشیم و راز افراد را فاش نکنیم. مومن باید با مردم مدارا کند. اگر کسی با مردم مدارا نکند، حتی در ترویج دین نیز موفق نیست. کسی که مردم را داشته باشد سرنوشت جامعه را با آن‌ها رقم می‌زند. سومین ویژگی لازم برای مومن صبر در برابر مشکلات و گرفتاری‌ها است.
