جوابیه صندوق نوآوری و شکوفایی به گزارش آفتابنیوز
در پی انتشار گزارشی با عنوان «پول‌پاشی دانش‌بنیانی در صندوق ۳۰۰۰ میلیاردی نوآوری و شکوفایی؛ چه کسانی وام‌های ارزان قیمت گرفته‌اند؟» در آفتابنیوز، روابط عمومی این صندوق جوابیه‌ای برای آفتابنیوز ارسال کرده و نوشته است: مطابق ماده ۱۶ قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، از آنجا که انتشار اطلاعات مرتبط با تسهیلات دریافتی شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند متضمن ورود خسارت مالی یا تجاری به این شرکت‌ها باشد، صندوق نوآوری و شکوفایی بر اساس اصل رازداری تجاری، تاکنون موفق به اخذ مجوزی برای انتشار عمومی این فهرست نشده است.
به گزارش آفتابنیوز؛ جوابیه صندوق نوآوری و شکوفایی به شرح زیر است:
ابهاماتی درباره عملکرد صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری مطرح شده است. در این خصوص صندوق موارد زیر را به استحضار مخاطبان محترم می‌رساند:
الف) در این گزارش ضمن انتقاد از «غیرشفاف‌بودن دریافت‌کنندگان تسهیلات» آمده است که «این صندوق از انتشار لیست دریافت‌کنندگان تسهیلات بسیار ارزان‌قیمت صندوق طفره می‌رود» و یا «تزریق مالی گسترده صندوق به مقاصد مالی ناشناس و محرمانه به اعتراضات در اکوسیستم فناوری کشور دامن زده است». در این باره توجه به چند نکته ضروری است:
۱) مطابق قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان، تنها شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند از تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی بهره‌مند شوند. ارزیابی صلاحیت شرکت‌های دانش‌بنیان و تایید یا رد دانش‌بنیانی آن‌ها برعهده معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری است. فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان که پیوسته روزآمد می‌شود، در وب‌گاه مرکز شرکت‌ها و امور موسسات دانش‌بنیان در دسترس همگان قرار دارد؛ لذا صندوق نوآوری و شکوفایی نمی‌تواند به شرکت‌هایی خارج از این فهرست تسهیلات پرداخت کند.
۲) فهرست تسهیلات پرداخت‌شده صندوق به هر شرکت دانش‌بنیان با جزئیات کافی در اختیار‌های نهاد‌های نظارتی و همچنین اعضای هیات امنای صندوق شامل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و امثال آن قرار گرفته است. مزید استحضار خوانندگان محترم، نمایندگان دو نهاد نظارتی اصلی کشور ـ دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور ـ در صندوق نوآوری و شکوفایی مستقرند و پیوسته بر عملکرد صندوق نظارت کامل دارند. لیکن مطابق ماده ۱۶ قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، از آنجا که انتشار اطلاعات مرتبط با تسهیلات دریافتی شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند متضمن ورود خسارت مالی یا تجاری به این شرکت‌ها باشد، صندوق نوآوری و شکوفایی بر اساس اصل رازداری تجاری، تاکنون موفق به اخذ مجوزی برای انتشار عمومی این فهرست نشده است.
۳) با این حال، صندوق نوآوری و شکوفایی تاکنون با جلب رضایت تعداد قابل توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان، از طریق کانال‌های اطلاع رسانی خود اقدام به انتشار مصاحبه‌هایی با مدیران این شرکت‌ها کرده است که میزان دریافتی تسهیلات و هدف و دستاورد‌های آن در این مصاحبه‌ها به طور کامل شرح داده شده است.
ب) در جایی از گزارش آمده است: «بخش عمده‌ای از شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور به دلیل رکود تورمی حاکم بر جامعه عملاً فعالیتی ندارند و یا در اصل شرکت‌های کاغذی برای دریافت تسهیلات هستند». این بخش از گزارش بیش از هر چیز اجحاف در حق شرکت‌های دانش‌بنیان است. در سال ۱۴۰۰ آمار معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان حاکی از فروش ۴۵۰ هزار میلیارد تومانی شرکت‌های دانش‌بنیان و همچنین صادرات حدود ۷۰۰ میلیون دلاری آن‌ها به گزارش مبادی رسمی است؛ لذا روشن نیست که نگارنده مبتنی بر کدام آمار، «بخش عمده» شرکت‌های دانش‌بنیان را بدون فعالیت یا کاغذی نامیده است. بحمدالله مطابق صورت‌های مالی اغلب این شرکت‌ها که در اختیار صندوق نوآوری و شکوفایی است، برخلاف آنچه در این گزارش آمده است، فروش اغلب شرکت‌ها صعودی بوده و کسب‌وکار آن‌ها در حال رشد است.
ج) در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «بسیاری از شتابدهنده‌ها برای دریافت حمایت مالی و تسهیلات، اقدام به جعل استارتاپ می‌کنند». لازم به ذکر است که بخش اعظم تسهیلات صندوق، نه به صورت یکجا، بلکه «مرحله‌ای» و با نظارت‌های میدانی پرداخت می‌شود که چنین اشتباهاتی را به حداقل ممکن می‌رساند. در صورت بروز تخلف از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان و خروج از حیطه ضوابط و مقررات صندوق، روند اعطای تسهیلات متوقف شده و حمایت‌های صندوق از این شرکت‌ها در همان مرحله خاتمه می‌یابد و برخورد مناسب نیز به عمل می‌آید.
د) در بخش دیگری از این گزارش آمده است «صندوق نوآوری و شکوفایی مبالغ هنگفتی را صرف تولید برنامه‌های تلویزیونی کرده است». در این خصوص، لازم به ذکر است صندوق نوآوری و شکوفایی خود را ملزم به معرفی دستاورد‌های ارزنده شرکت‌های دانش‌بنیان و توسعه بازار آن‌ها می‌داند و در این مسیر از همه ظرفیت‌های رسانه‌ای کشور از جمله رسانه ملی بدون پرداخت هزینه‌ای بهره گرفته است. از جمله فعالیت‌های رادیوتلویزیونی صندوق که به صورت رایگان از صداوسیما پخش شده است می‌توان به برنامه‌هایی نظیر «کارویا» (از شبکه ۱ سیما) یا «نوآوران» (از شبکه خبر سیما) و یا برنامه‌های رادیویی مانند «جوان‌آپ» (از شبکه جوان رادیو) اشاره کرد.
ه) در بخش دیگری از گزارش به «اعطای مجوز تاسیس مراکز، شرکت‌ها و نمایندگی‌های نظارتی به دوستان و نزدیکان» اشاره شده است. در این خصوص یادآوری می‌کند:
۱) صندوق نوآوری و شکوفایی مجوز تاسیس هیچگونه مرکز، شرکت یا نمایندگی صادر نمی‌کند. شاید آنچه مورد نظر نویسنده بوده، «اعطای مجوز تاسیس صندوق‌های پژوهش و فناوری غیردولتی» بوده که مطابق قانون برعهده «کارگروه صندوق‌های پژوهش و فناوری» است. ریاست این کارگروه را معاون علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری برعهده دارد و دبیرخانه آن در صندوق نوآوری و شکوفایی مستقر است. فرایند اعطا و لغو مجوز این صندوق‌ها کاملاً شفاف بوده و همه تصمیمات مهم در این زمینه در جلسات کارگروه با حضور طیف کثیری از نمایندگان دستگاه‌های مختلف اخذ می‌شود.
۲)، اما گذشته از صندوق‌های پژوهش و فناوری، شاید آنچه مورد نظر نویسنده بوده، همکاری با کارگزاران تخصصی بوده که در این موارد نیز، صندوق مجوز تاسیس صادر نمی‌کند، بلکه کارگزاران مناسب و مورد نیاز خود را پس از انتشار فراخوان، دریافت پیشنهاد‌ها و انجام ارزیابی‌های معمول، از میان شرکت‌های خصوصی انتخاب می‌نماید.
۳) صندوق فاقد هرگونه نمایندگی در سطح کشور یا خارج از آن است.
و) در بخشی از گزارش آمده است: «شرکت‌های غیردانش‌بنیان، اما نوآور هم می‌توانند از طریق صندوق‌های پژوهش و فناوری زیرمجموعه صندوق نوآوری و شکوفایی تسهیلات دریافت کنند.»
نگارنده با ظرافت خاصی، صندوق‌های پژوهش و فناوری را «زیرمجموعه» صندوق نوآوری و شکوفایی اعلام کرده است. در صورتی که مطابق قانون، همه این صندوق‌ها «غیردولتی» بوده و صندوق نوآوری و شکوفایی در هیچکدام از آن‌ها سهم یا سهامی ندارد. این صندوق‌ها مطابق قانون هیچ محدودیتی برای اعطای تسهیلات یا هرگونه خدمات مالی به شرکت‌های فناور غیردانش‌بنیان ندارند. اساساً رسالت این صندوق‌ها تامین مالی فناوری و نوآوری ـ بدون قید دانش‌بنیانی ـ است. اما گزارش به گونه‌ای نوشته شده که گویا فعالیت این صندوق‌ها و اعطای خدمات آن‌ها به شرکت‌های خلاق، فناور یا نوآور غیردانش‌بنیان، خلاف قانون است.
در پایان باید تاکید کرد که صندوق نوآوری و شکوفایی به عنوان نهاد تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، همواره شفافیت در ارایه خدمات به این شرکت‌ها را دنبال کرده است. از این رو، همه خدمات صندوق با جزئیات کامل در وب‌گاه صندوق معرفی شده و شرایط دریافت آن نیز در اختیار شرکت‌ها قرار گرفته است. صندوق از هر فرصتی برای دیدار با شرکت‌ها و استماع مشکلات آنان استفاده کرده و شرکت‌های ناراضی، علاوه بر امکان تماس با امور مشتریان صندوق، می‌توانند در صورت نیاز به طور مستقیم با رئیس هیات عامل صندوق دیدار کنند.
صندوق نوآوری و شکوفایی دارای «سامانه مدیریت یکپارچه درخواست‌ها و فرآیند‌های ارائه خدمات» موسوم به "غزال" است که در آن تمامی فرآیند‌ها به صورت الکترونیک در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گرفته است. در سامانه غزال تمامی اطلاعات به صورت برخط وجود داشته و امکان دریافت گزارش‌های متنوع را فراهم می‌کند که این اتفاق خود به شفافیت حمایت‌های صورت گرفته توسط صندوق نوآوری از شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کرده است.
امروز در سامانه «غزال» صندوق نوآوری و شکوفایی، دستکم ۷۰ نوع خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌شود، به طوری که برای دریافت اکثر این خدمات، نیازی به مراجعه حضوری به صندوق وجود ندارد. همه شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند در صورت تمایل در سامانه «غزال» صندوق برای دریافت خدمات ثبت‌نام کرده و خدمت مورد نظر خود را دریافت کنند.
