تخریب بخشی از سنگ نگاره‌های ماقبل تاریخ "تیمره" خمین و "کوچری" گلپایگان
جاوری افزود: در بخش جنوبی منطقه غرقاب شهرستان گلپایگان که نقوش اصلی نگارکند‌های ثبت ملی شده قرار دارند، تخریب‌هایی برای استخراج سنگ سیلیس انجام شده است، ولی ارتباطی با نقوش اصلی گلپایگان ندارد. تخریب‌ها مربوط به ۲ سال پیش است که به تازگی مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. آنچه که اهمیت ابعاد رسانه‌ای تهدید و تخریب آثار باستانی گلپایگان دارد، این است که باید روی این منطقه حساسیت بیشتر باشد و برای نظارت آن دقت و برنامه ریزی‌های بیشتر داشت.
این باستان شناس که پرونده ثبت ملی صخره‌های دارای نگارکند منطقه غرقاب گلپایگان را آماده و مقدمات ثبت ملی آن را در سال ۷۶ فراهم کرده است، گفت: غرقاب و کوچری در گلپایگان هستند که دارای نقوش صخره‌ای هستند. متاسفانه بخشی از منطقه کوچری با سد کوچری به زیر آب رفت و هیچ کجا هم واکنشی به این موضوع نشان ندادند و به این ترتیب این نقوش از بین رفت.
به گفته جاوری بخش اعظم نقوش غرقاب که به اشتباه تیمره گفته می‌شود در استان اصفهان و شهرستان گلپایگان و ۲ درصد آن در تیمره خمین قرار دارد و پیگیری این موضوع هم بر عهده مسوولان است که باید نگران باشند و پیگیری کنند.
جاوری با اشاره به هزاران نقش وآثار پیش از تاریخ منطقه غرقاب تا کتیبه‌های خطوط پهلوی از دوره ساسانی و یک کتیبه دوره سلجوقی گفت: در یک محدوده چند کیلومتری هزاران نقش پراکنده وجود دارد که به نظارت دقیق نیاز دارد، علاوه بر این برای بازدید گردشگران باید تبلیغ بیشتری روی این منطقه انجام شود.
وی با بیان اینکه حراست از صخره‌های دارای نگارکند‌های ثبت ملی شایسته نیست، افزود: این مسیر روی خط لوله گاز قرار گرفته و تردد در این محدوده تخلف است، در نتیجه باید تمهیداتی برای تردد آسان‌تر بازدید کنندگان اندیشیده شود. علاوه بر این، منطقه باید نگهبان شبانه روز داشته باشد و به آن توجه کنند، نه اینکه در هر هفته یک سرکشی داشته باشند.
جاوری تخریب‌ها را در حاشیه محدوده اصلی غرقاب دانست و گفت: تخریب‌ها در محدوده اصلی نبوده و آنچه در غرقاب وجود دارد بیشتر تخریب‌های محیطی، یخ زدگی، روند فرسایش و یادگاری نویسی است.
به گفته این باستان شناس، صخره‌های دارای نگارکند منطقه غرقاب در امتداد یک خط مستقیم و در بخش‌هایی با چرخش به چپ و راست است که به ثبت آثار ملی رسیده است و با کمی فاصله از آن نقوش پراکنده دیگری هم وجود داد.
در میان صخره‌های تیمره، پر از طرح‌ها و نقاشی‌های ابتدایی و جالبی است که حکایت انسان‌های اولیه و عصر حجر را برای انسان‌های عصر فن اوری بازگو می‌کند.
این مجموعه از مهم‌ترین و شاید کامل‌ترین مجموعه‌های سنگ‌نگاره کشور و شامل بیش از ۳۰ هزار قطعه است که از جا‌های دیدنی استان مرکزی و اصفهان به شمار می‌آید و به بهشت سنگ‌نگاره‌های ایران مشهور است.
قدمت این سنگ‌نگاره‌ها را ۴۰ هزار سال تخمین زده‌اند و از جا‌های دیدنی گلپایگان و خمین محسوب می‌شوند. این نگاره‌ها که ناشی از تجربیات عینی و باور‌های اعتقادی و فرهنگی نیاکان ما است، می‌تواند به ما بگوید چگونه انسان‌های اولیه دانش و تجربه کسب شده خود را از طریق این نماد‌ها به نسل‌های بعد از خود انتقال داده‌اند
روی سنگ‌نگاره‌ها تصاویری، چون بزکوهی، قوچ کوهی، آهو، انسان (در حالات گوناگون و با ابزار‌های متفاوت)، اسب، گرگ، شیر، شتر یک کوهان و دو کوهان، پلنگ، گراز، گوزن (مارال، شوکا، زرد ایرانی)، یوزپلنگ، گور، مار، لاک پشت و بسیاری از حیوانات ناشناخته دیگر مشاهده می‌شود که از این میان حدود ۷۵درصد نقوش به بز کوهی و قوچ اختصاص دارد که نماد سرزندگی، آبادانی و برکت است
بزرگ‌ترین نقش روی سنگ‌نگاره‌ها بز کوهی است که ۱۱۲ سانتی‌متر ارتفاع و ۹۰ سانتی‌متر عرض دارد. سنگ نوشته‌ها با خطوط تصویری، ایدئوگرام، سطری، عیلامی (هندسی)، پهلوی، کوفی، کلیمی و عربی و خط فارسی سیر تکاملی خط را نشان می‌دهد.
کهن‌ترین خط کشف شده در ایران نیز متعلق به سنگ‌نگاره‌های این منطقه است و همچنین یک سوم الگوی کتیبه‌های خطی و تصویری موجود در باغ کتیبه‌های کاخ نیاوران متعلق به تیمره است.
سنگ‌نگاره‌ها از لحاظ قدمت و تنوع نقوش در دوره‌های تاریخی ایران بی‌نظیر است و سیر تکاملی خط مانند خط سطری، هندسی، پهلوی، عربی، فارسی و عبری را در این سنگ‌نگاره‌ها می‌توان دید.
اشکال هندسی، گیاهان، حروف رمزی، نماد‌های گوناگون، حیواناتی که نسل آن‌ها منقرض شده و پیچ‌های متوالی، متناوب و متحدالمرکز که شبیه آن‌ها در ۲۳ کشور جهان وجود دارد، نشان می‌دهد در اعصار باستانی مردم زیادی در این سرزمین زندگی می‌کردند.
چندی پیش طی بررسی‌های کارشناسان روی سنگ‌نگاره‌های تیمره، مشابهت زیادی به نقش زیگورات‌ها در جهان یافت شد. کشف این نشانه‌ها و قدمت بالای آن‌ها در مقایسه با سنگ‌نگاره‌های مربوط به معابد نیایشی جهان در کشور‌های دیگر این تفکر را برمی‌انگیزد که ساختار معابد نیایشی جهان نیز ابتدا از این منطقه سرچشمه گرفته است.
نقوش غرقاب، انواع و اقسام نقوش حیوانات اعم از گرگ، پلنگ، بز، کل و میش و حیات وحش منطقه گلپایگان است. در این منطقه نقوش آیینی، انسانی و همچنین تعدادی کتیبه وجود دارد.
در روز‌های اخیر گزارش چندرسانه‌ای مبنی بر خرد شدن آثار باستانی در گلپایگان منتشر شد که نگرانی‌ها از وضعیت صخره‌های دارای نگارکند گلپایگان را دوچندان کرد.
سنگ نگار‌های گلپایگان آثاری متعلق به پیش از تاریخ هستند و در سال‌های اخیر و در برخی نقاط به دلیل عملیات معدن کاوی ونبود نظارت‌های کافی تهدید و دچار تخریب شده اند.
