شوک توافق به بازار‌ها
باز هم محرک سیاسی بر اقتصاد ایران اثرگذار شد و موجب شد روز گذشته این محرک زلزله‌ی شدیدی را در بازار‌های مالی و سرمایه‌ای ایجاد کند.
گویی اقتصاد ایران جدای از تمامی اقتصاد‌های دنیا متناسب با متغیر‌های اقتصادی در حرکت نیست و هر رخداد بین‌المللی به‌تن‌هایی می‌تواند اقتصاد آن را فرسنگ‌ها جابه‌جا کند. این روز‌ها آثار تصمیمات سیاسی بر اقتصاد ایران بیش از همیشه شده است، به‌طوری‌که شوک اول آن را خروجی مطلوب سفر هفته گذشته رافائل گروسی ایجاد کرد و شوک محکم‌تر را توافق ایران و عربستان. اما سوال جدی اینجاست که این حجم هیجان با بازار‌های ایران و بالتبع در کلان اقتصاد چه خواهد کرد و مهمتر اینکه روند کاهشی قیمت‌ها تا کجا ادامه خواهد داشت؟
انتشار خبر توافق ایران و عربستان در چین موجب کاهش قیمت ارز شد و این روند کاهشی همچنان ادامه دارد. به‌طوری‌که روز گذشته ۳۰ درصد از ارزش دلار کاهش یافت و گفته می‌شود تقاضای خرید دلار تقریبا صفر شده است. روند نزولی ارزش دلار همانند روند صعودی آن با سرعت زیاد همراه شده است و بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان بازار‌های مالی معتقدند که این روند به دلیل امیدواری‌ها برای احیای برجام تا مرز رسیدن ارزش آن به کانال ۳۰ هزار تومانی می‌تواند ادامه‌دار باشد.
با این حال از دید برخی از کارشناسان این بازار در صورت کاهش آن به کانال ۳۰ هزار تومانی، مجددا ارزش ذاتی آن غیرواقعی خواهد بود.
روز گذشته ۲۰ اسفندماه دلار به کمترین میزان ارزش خود در یک‌ونیم‌ماه گذشته رسید. به‌طوری‌که قیمت آن در بازار آزاد با کاهش ۴ هزار تومانی به ۴۵ هزار تومان رسید و حتی در کانال تلگرامی، قیمت فردایی آن وارد کانال ۴۳ هزار تومان شد. بر این اساس می‌توان گفت دلار در واکنش به توافق صورت‌گرفته واکنش سریعی نشان داده است و شواهد نشان می‌دهد ارزش آن با توجه به عرضه دلار‌های خریداری‌شده توسط دلالان از سویی و عدم تقاضای جدید برای خرید از سوی دیگر، روند نزولی ادامه‌داری داشته باشد.
البته اینکه کاهش قیمت ارز تا چه عددی ادامه دارد، هنوز جای بحث و تامل دارد، زیرا می‌تواند این کاهش قیمت هیجانی باشد. به درستی مشخص نیست که ارزش ذاتی دلار در بازار ایران چه رقمی است، زیرا هر کارشناسی درباره آن نرخی را تعیین می‌کند، اما این کاهش ارزش ارز موجب شده تا سایر بازار‌های مالی و سرمایه‌ای متاثر از این کاهش قیمت، روند کاهشی ارزش داشته باشند. به‌طوری‌که روز گذشته قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار با کاهش حدود ۲۵۰ هزار تومانی به رقم ۲ میلیون و ۵۰ هزار تومان رسید، این در حالی است هر گرم طلای ۱۸ عیار، ۱۰ روز پیش، بیش از ۳ میلیون تومان ارزش‌گذاری شده بود.
هچنین روز گذشته قیمت سکه امامی ۲۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ارزش‌گذاری شده است، سکه‌ای که در کشور به دلایل اجتماعی و خانوادگی افزایش قیمت آن برای عده‌ای مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. البته کاهش ارزش ارز بر بازار‌های سرمایه‌ای نیز اثرگذار بود، به‌طوری‌که روز گذشته شاخص بورس با ریزش ۸۲۲ واحدی در عدد یک میلیون و ۸۱۶ هزار واحدی متوقف شد. این در حالی است که در هفته اخیر با وجود اینکه شاخص بورس روند نزولی مختصری داشت، اما در نهایت بورس سبزپوش کار خود را به اتمام رساند، به‌طوری‌که برخی از کارشناسان بازار سرمایه معتقد بودند که با وجود سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و کاهشی شدن قیمت دلار و اثرگذاری مختصر آن در بازار سرمایه، اما بورس کاهشی نشد و یک واگرایی میان دلار و بورس رخ داد. با این وجود در شرایط کنونی بازار سرمایه بسیار محافظه‌کارانه عمل خواهد کرد و با توجه به اینکه نماد بانکی روز گذشته در شرایط خوبی بودند با وجود کاهشی شدن نماد‌های ارزی، پیش‌بینی برای شاخص بورس در هفته پایانی سال جاری را با، اما و اگر‌های زیادی همراه کرده است.
با توجه به اثرگذاری سیاسی و اقتصادی توافق ایران و عربستان با چند کارشناس در حوزه سیاسی و ارزی و پولی به گفتگو پرداختیم.
تداوم عقلانیت سیاسی منجر به توسعه بین‌المللی می‌شود
عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت دوم سیدمحمد خاتمی با تاکید بر اینکه توافق ایران و عربستان توافق دیرهنگام، اما مفید برای حل مشکلات منطقه‌ای است، به هم‌میهن گفت: «از قبل دلسوزان مملکت و کارشناسان بین‌الملل، سیاسی و اقتصادی اعلام کرده بودند که بخش اعظمی از مشکلات اقتصادی به سیاست خارجی وابسته است و مهمترین مسئله سیاست خارجی ما مسائل منطقه‌ای است. این توافق نشان می‌دهد ایران و عربستان هیچ کدام دیگری را نمی‌توانند از معادلات منطقه‌ای حذف کنند، بنابراین توافق مذکور نقطه مثبتی برای شروع تعاملات منطقه‌ای است تا در منطقه امنیت برقرار شود.»
او با تاکید بر اینکه این توافق می‌تواند بسیاری از معضلات منطقه‌ای را حل کند، تصریح کرد: «طبیعتا وقتی ایران در منطقه امن قرار گیرد، می‌تواند روابط بین‌المللی خود را گسترش دهد، بنابراین باید امیدوار بود که عقلانیت سیاسی‌ای که مسئولان امر در مذاکرات اخیر با آژانس و عربستان به کار گرفته‌اند را در حوزه اقتصاد نیز بیشتر به‌کار گیرند.»
رمضان‌زاده درباره ارتباط میان توافق ایران و عربستان و تداوم کاهش قیمت دلار نیز اظهار کرد: «این توافق عامل سیاسی است که از تداوم افزایش قیت دلار کاسته است، اما مدیریت اقتصادی به جای خود باقی می‌ماند و باید مدیریت صحیح‌تری بر مسائل اقتصادی حاکم شود. البته من این مدیریت را در تیم اقتصادی دولت نمی‌بینم بنابراین این موضوع می‌تواند عامل سیاسی را در تحولات اقتصادی ما کم‌اثر کند.» او معتقد است که مهم نیست که چرا این دیدگاه برای از سرگیری روابط ایران و عربستان امروز مورد توجه قرار گرفته است، مهم این است که حالا که این تصمیم گرفته شده، روابط ایران در منطقه تقویت شود و تجربه‌ای برای عدم تکرار آن باشد.
سیاست خارجی بر سیاست‌های اقتصادی اثرگذار است
غلامرضا کردزنگنه، رئیس کل سابق سازمان امور مالیاتی کشور در این باره به هم‌میهن گفت: «بسیاری از مسائل کشور وابسته به سیاست‌های خارجی و فضایی است که در کشور به وجود می‌آید. در حقیقت بسیاری از مسائل ریشه اقتصادی ندارد. در این شرایط منطقی نیست که قیمت دلار به ۲۰ هزار تومان برسد.
دلار هم مانند کالا‌های دیگر تابع عرضه و تقاضاست. وقتی تقاضا زیاد باشد قیمت آن افزایش می‌یابد؛ بنابراین بعید است که قیمت آن به ۲۰ یا ۳۰ هزار تومان برسد. اما نوسان ۱۰ هزار تومانی آن هم نشان‌دهنده آن است که این رشد قیمتی هیچ پشتوانه اقتصادی ندارد.»
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مسئولان کشور باید بدانند که سیاست‌های خارجی کشور در توسعه و رشد تاثیرگذار است، به‌عنوان مثال توافق ایران و عربستان اثرات مثبت خود را در این موضوع نشان داد، اعلام کرد: «خبرهای سیاست خارجی تاثیر مستقیم بر ارز دارد، وقتی اعلام می‌کنند مذاکرات هسته‌ای یا برجام مثبت پیش می‌رود، قیمت ارز کاهش می‌یابد و زمانی که خبرهای منفی از این موضوعات مطرح می‌شود قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند. باید این واقعیت را بپذیریم که سیاست خارجی بر اقتصاد اثرگذار است.»
او در پاسخ به این سوال که ارزش ذاتی قیمت دلار چقدر است؟ تاکید کرد: «این موضوع نیاز به محاسبات دقیق توسط کارشناسان دارد. اما این نوسانات غیرطبیعی است. اما ارزش دلار ۲۰ هزار تومان نیست در حال حاضر همه چیز گران شده است، حتی آب چند برابر شده است. وقتی تورم بالایی داریم نمی‌توان انتظار داشت که قیمت دلار کاهش کمتر از ۳۰ هزار تومان داشته باشد.».
پیش‌بینی بانک مرکزی از آینده دلار
یک مقام مسئول در حوزه ارزی بانک مرکزی درباره آینده قیمت ارز به هم‌میهن گفت: «بخش مهمی از حباب نرخ ارز ناشی از مسائل سیاسی بود، اما با توجه به افق‌های مثبتی که در حال وقوع است این حباب درحال ریزش است. اگر بخواهیم مشخص کنیم چه میزان از این مسئله مربوط به متغیر‌های سیاسی است، ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که متغیر‌های سیاسی چه نرخ ارزی را به ما پیشنهاد می‌دهند، به این معنا که با توجه به نرخ تورم، رشد اقتصادی و میزان نقدینگی و... باید بررسی شود که میزان نرخ ارز چقدر است. شاخص‌ها نشان می‌دهد قیمت ارز کمتر از ۳۰ هزار تومان است. درنتیجه شکافی که میان نرخ ارز کمتر از ۳۰ هزار تومان و نرخ ارز ۶۰ هزار تومان وجود دارد، همگی ناشی از شوک‌های سیاسی است.»
او معتقد است: «اگر اخبار سیاسی بهتری منتشر شود، مثلا واقعا برجام احیا شود و بتوانیم نفت بیشتری بفروشیم، می‌تواند باعث رفع فضای بی‌اطمینانی شده و به تبع آن نرخ دلار تا ۳۰ هزار تومان کاهش یابد. البته این موضوع کاملا با احیای برجام مرتبط است؛ بنابراین اگر دولت فضای سیاسی را مثبت نگه دارد، نرخ دلار حداکثر تا ۴۰ هزار تومان می‌رسد و حتی ممکن است به کمتر از این نرخ هم برسد.»
این مقام مسئول که نخواست نامش فاش شود، با بیان اینکه در حال حاضر سیاست‌های ارزی در کاهشی شدن قیمت ارز موثر بوده است، تاکید کرد: «از زمانی‌که مرکز مبادله ارز و طلای ایران راه‌اندازی شده است، صادرکنندگان انگیزه بیشتری برای فروش تمام ارز خود دارند، زیرا وقتی صادرکنندگان ناچار نباشند که ارز خود را با قیمت ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش برسانند، در نتیجه ارز بیشتری برای فروش به تالار دوم می‌آورند و با این کار نرخ ارز سقوط می‌کند. این مسائل واقعا مهم هستند. حتی تصمیم برای اینکه به‌جای دو هزار یورو، پنج هزار یورو به خریدار عرضه شود، به مدیریت بازار کمک کرده است. اما ریزش شدید نرخ ارز که دلار ۶۰ هزار تومانی را به ۴۲ یا ۴۳ هزار تومان رساند، ناشی از رخداد‌های سیاسی است.»
هم میهن
