توهمات اقتصادی آقای تورم
آفتاب: گیدئون گونو، که از سال 2003 ریاست بانک مرکزی زیمبابوه را برعهده دارد، در این سال‌ها در مرکز وقایعی که به زوال اقتصاد زیمبابوه منجر شد، قرار داشته است.
گونو یکی از اعضای اصلی حزب اتحاد ملی زیمبابوه (ZANU-PF) و به تصور بسیاری دست راست رابرت موگابه است. او که به شدت از رسانه‌های خارجی دوری می‌کند، اغلب در بهترین هتل‌ها یا در کاخ 47 خوابه خود در حراره به سر می‌برد.
گونو در دوران ریاست بانک مرکزی زیمبابوه بر انتشار و عرضه بیلیون‌ها دلار زیمبابوه نظارت کرده، و به «آقای تورم» مشهور شده است. چرا که تورم در این چند سال در زیمبابوه به بیش از چند میلیون درصد ! رسیده است. نکته قابل ذکر آنکه قرار است به زودی در زیمبابوه اسکناس‌های تریلیون دلاری نیز به انتشار برسد. اما حوزه قدرت گونو فراتر از ریاست بانک مرکزی است. بسیاری بر این عقیده‌اند که او در اخذ بسیاری از تصمیمات مهم و مورد انتقاد از بخشیدن زمین به وفاداران حزب تا کوچک جلوه دادن خطر اپیدمی وبا نقش قابل توجهی داشته است.
خبرنگاران نیوزویک در ژوهانسبورگ با گونو مصاحبه‌ای ترتیب دادند که در آن او به انتقادهایی که در مجامع بین‌المللی به او وارد می‌شود، پاسخ داده است. وی اغلب مشکلات کشورش را نتیجه تحریم‌های بین‌المللی می‌داند. این در حالی است که مقامات کشورهای غربی بر این عقیده هستند که محدودیت‌هایی که بر مقامات بالای رژیم موگابه اعمال می‌شود، را نمی‌توان دلیل زوال اقتصاد زیمبابوه دانست.
گونو خود را به‌عنوان فردی که به اخلاق کاری پیورتین پایبند است معرفی کرده و تاکید دارد که تنها 4 ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد، مشروبات الکلی نمی‌نوشد، هر روز نرمش می‌کند و فشار خونش 120 روی 60 است.
خلاصه‌ای از مصاحبه نشریه نیوزویک با گیدئون گونو در زیر، از نظر شما می‌گذرد:
***
نیوزویک: بسیاری از کارشناسان، شما را مسوول فروپاشی اقتصاد زیمبابوه می‌دانند. نظرتان چیست؟
گونو: غربی‌ها می‌خواهند این تصور را ایجاد کنند که زیمبابوه به خاطر سوءمدیریت مقامات این کشور دچار مشکل شده است. این در حالی است که تحریم‌ها اثر به شدت مخربی روی اقتصاد ما گذاشته‌اند. من اسم این را نسل‌کشی می‌گذارم. این تحریم‌ها برای این اعمال می‌شوند که رعب و وحشت ایجاد کنند. این تروریسم است، این سنگ‌دلی است.
نیوزویک: اما مقامات ایالات متحده مدعی‌اند که فقط مقامات بالای رژیم موگابه، مثل خود شما، هدف این تحریم‌ها هستند.
گونو: این تحریم‌ها بر زندگی و کار مقامات کشور تاثیری می‌گذارد، اما نه به آن شدتی که وانمود می‌شود. من زیاد مسافرت می‌کنم و منزوی نشده‌ام. برعکس آن چه که دنیا فکر می‌کند، این تحریم‌ها در زندگی طبقه متوسط و پردرآمد زیمبابوه خلل چندانی ایجاد نمی‌کنند. اما در نتیجه این تحریم‌ها دسترسی کشور به تسهیلات اعتباری محدود شده و ما نمی‌توانیم سوخت وارد کنیم. بنابراین فقرا قربانیان اصلی این
تحریم‌ها هستند.
نیوزویک: اقتصاد جهانی با مشکل خشک شدن اعتبارات مواجه شده است. نظر شما در این مورد چیست؟
گونو: هنوز یک سال هم از شروع بحران اعتبارات نمی‌گذرد. اما در دنیا هیاهوی بی‌سابقه‌ای به راه افتاده است. این در حالی است که من ده سال است که تحت همین شرایط زندگی کرده‌ام. یک دهه است که کشور من با مشکل کمبود اعتبار دست و پنجه نرم می‌کند.
نیوزویک: اما منتقدان شما را به خاطر سیاست‌های پولی نا‌بجا ملامت میکنند.
گونو: اقتصاددانان سنتی که معتقدند که انتشار پول به تورم می‌انجامد من را محکوم میکنند. این در حالی است که اگر این سیاست‌ها اعمال نمی‌شدند، مردم زیمبابوه نابود می‌شدند. من با مشکلات عجیبی مواجهم که در کتاب‌های درسی به آنها اشاره‌ای نشده است. این در حالی است که صندوق بین‌المللی پول به ایالات متحده التماس می‌کند که پول منتشر کند. جالب است که در حال حاضر تمام دنیا دقیقا همان کاری را می‌کند که سال‌ها من را از آن منع می‌کردند. من فکر می‌کنم خدا هوای مرا دارد او کاری کرد تا حقانیت من ثابت شود.
نیوزویک: آیا شما به دولت باراک اوباما خوش‌بین هستید؟
گونو: من دلم نمی‌خواهد که کسی به آقای اوباما فشار وارد کند یا او را به قدرت‌های مافوق طبیعی حواله دهد. او وقتی به قدرت رسید که شرایط دیگر قابل تحمل نبود. همان‌طور که دوست ندارم کسی ادعا کند که وضعیت مردم زیمبابوه با رفتن موگابه بهتر می‌شود و او را مسوول وخامت اوضاع معرفی کند، دلم نمی‌خواهد اوباما هم تحت فشار قرار بگیرد.
نیوزویک: بسیاری از مردم موگابه را مسوول وخامت اوضاع می‌دانند حداقل اگر موگابه از قدرت کنار رود، تحریم‌ها لغو می‌شوند.
گونو: [می‌خندد] تحریم‌ها با کنار رفتن موگابه لغو نمی‌شوند. مساله، موگابه نیست.
نیوزویک: چه‌طور؟
گونو: آنها شرافت حرفه‌ای ندارند وگرنه اعتراف می‌کردند که این تحریم‌ها سیاسی است. در بسیاری از کشورها حقوق بشر رعایت نمی‌شود و حتی شرایط جنگی برقرار است اما غربی‌ها در آن کشورها سرمایه‌گذاری میکنند.
نیوزویک: آیا اگر به پنج سال گذشته بر می‌گشتید، در عملکرد خود تغییری می‌دادید؟
گونو: به هر حال تجربه‌هایی کسب کرده‌ایم که می‌توانست به کمک ما بیاید تا عملکرد بهتری داشته باشیم. نمی‌خواهم به شما تلقین کنم که گونو یا موگابه از نسل سنت جان یا سنت پاول هستند. به هر حال ما هم انسانیم.
نیوزویک: خوب، چه تغییری در عملکرد خود ایجاد می‌کردید؟
گونو: فساد و بی‌نظمی در اقتصاد زیمبابوه بیداد می‌کند. اگر زمان به عقب بر می‌گشت قوانینی وضع می‌کردم که مجرمان دیگر جرات نکنند دست از پا خطا کنند. ضمنا با کسانی که به برنامه‌های اصلاح زمین انتقاد داشتند طور دیگری برخورد می‌کردم و برای آموزش دادن آنها بیشتر سرمایه‌گذاری می‌کردم. ما مغلوب پروپاگاندا شدیم، چون از همان اول به اندازه کافی راجع به مبارزات آزادی خواهانه‌مان توضیح ندادیم.
نیوزویک: پس زمان آن رسیده که تغییراتی را اعمال کنید.
گونو: زمانی که تغییر عملکرد ضروری باشد احمقانه است که بخواهیم به همان منوال قبل ادامه دهیم. اقتصاد جزو علوم دقیقه نیست و اگر می‌خواهید درست عمل کنید باید پذیرای تغییر و تحول باشید.
نیوزویک: در ماه نوامبر شما بازار سهام زیمبابوه را بستید آیا دوباره به بازار سهام اجازه کار می‌دهید؟
گونو: سهامداران عرضه پول را افزایش می‌دادند در حالی که این پول وجود نداشت (این ترجمه عین کلمات گونو است و انتقادی بر مترجمان وارد نیست.) من 5/1 کادریلیون دلار زیمبابوه منتشر کرده بودم اما بورس با 100 سیکستیلیون فعالیت کرد. یعنی کسی داشت کاری را انجام می‌داد که مسوولیتش با من بود. بازار سهام تا وقتی که نظم و انضباط و نجابت بیشتری نشان داده نشود به راه نخواهد افتاد. از من نپرسید که بازار سهام چه زمانی کارش را دوباره شروع خواهد کرد. بازار آزاد، بازار آزاد است و باید به آن اجازه داد که موفق شود یا شکست بخورد (عین کلمات گونو ترجمه شده است م.)
نیوزویک: به نظر شما در سال 2009 اوضاع بهتر می‌شود یا بدتر؟
گونو: سال بسیار خوبی خواهد بود و این به من امید می‌دهد. کسانی که در زمینه تاریخ اقتصاد مطالعاتی داشته باشند می‌دانند که با وجود این که شرایط ما اصلا خوب نیست، اما بهبود اوضاع قطعی است. شک نکنید.
نیوزویک: اپیدمی وبا چطور؟ بسیاری معتقدند دولت زیمبابوه باید در این زمینه پاسخگو باشد.
گونو: وبا تحت کنترل است. من در جریان اقداماتی که به رفع این مشکل خواهد انجامید، هستم. وبا هر سال در جنوب قاره آفریقا شیوع پیدا می‌کند. امسال به طور اتفاقی شیوع این مرض، از زیمبابوه آغاز شد.
نیوزویک: شما خود را موفق می‌دانید؟
گونو: برای بسیاری دوام آوردن ما، چیزی در حد معجزه جلوه می‌کند. فروتنانه می‌گویم که بسیاری بر این عقیده‌اند که زیمبابوه دوامش را مدیون من است. برای زمین زدن زیمبابوه فقط با یک نفر طرفید: آن یک نفر کسی نیست جز گیدئون گونو.
نیوزویک: حرف شما خودپسندانه به نظر می‌رسد.
گونو: من شخصیت امروز خود را مدیون سختی‌هایی هستم که در دوران کودکی و نوجوانی تجربه کردم. ما خیلی فقیر بودیم. من ابتدا آبدارچی و سرایدار بودم. در همان زمان فلسفه زندگی را درک کردم. نباید نگاه تحقیرآمیز داشت. من هنوز ادعا می‌کنم که بهترین آبدارچی دنیا هستم. من زمین‌شویی و توالت‌شویی را با افتخار انجام می‌دهم. من یک انسان عادی هستم. دلم برای خرید از سوپر مارکت تنگ می‌شود. دلم برای آزادی بیشتر لک زده است.
نیوزویک: آیا احساس امنیت شغلی می‌کنید؟
گونو: توضیحش سخت است. خطراتی هستند که حرفه من را تهدید میکنند. اگر از برنانکی یا گرین اسپن بپرسید هم همین را خواهند گفت. البته شاید شدت خطراتی که حرفه آنها را تهدید می‌کند متفاوت باشد. اگر شما به عنوان رییس بانک مرکزی نرخ بهره را افزایش دهید، آنهایی که به پول دسترسی دارند، شما را دوست خود می‌انگارند. اگر نرخ بهره‌ها را کاهش دهید نزد وام‌گیرندگان عزیز می‌شوید اما وام دهندگان شما را لعنت میکنند. نمی‌توان همیشه محبوب بود، به هر حال در هر زمانی کسانی هستند که سیاست‌های شما به نفعشان تمام نشود.
نیوزویک: بسیاری معتقدند که فقر مردم به نفع شما تمام می‌شود.
گونو: این حقیقت ندارد.
نیوزویک: راجع به منتقدان پرتعدادشان چه فکر می‌کنید؟
گونو: من در جریان همه مسائلی که در کشور رخ داده هستم. مسوولیت‌ها بسیار سخت است. وقتی اوضاع به وخامت می‌گذارد، همه تقصیرها به گردن ما می‌افتد. هیچ رییس بانک مرکزی دیگری با چنین سطحی از تورم مواجه نیست. هیچ کدام از روسای بانک‌های مرکزی مجبور نیستند مثل من جان بکنند و برای حفظ کشورشان استراتژی طراحی کنند. سرنوشت کشور، در دست تیمی است که من ریاستش را برعهده دارم.
نیوزویک: شما را به عنوان دست راست موگابه می‌شناسند. شما چه قدر در سیاست دخالت می‌کنید؟
گونو: نمی‌توانید رییس بانک مرکزی باشید و به سیاست بی‌توجه باشید. سیاست از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا پویایی اقتصاد بدون ثبات سیاسی غیرممکن است. البته من نمی‌توانم بگویم که بالاخره چه زمانی ثبات سیاسی برقرار می‌شود.
