وضعیت ترسناک "آب" در اصفهان، فارس و خراسان رضوی
محمد درویش، فعال محیط زیست، در آغاز درباره احتمال مهاجرت‌های آبی گفت: وقتی که میزان آب در دسترس از هزار مترمکعب کاهش پیدا کند، وارد جدی‌ترین مرحله‌ی تنش آبی می‌شویم. بخش‌های بزرگی از ایران کمتر از هزار مترمکعب در سال، آب در دسترس دارند و وارد جدی‌ترین تنش شده‌اند. نزدیک ۳۵ میلیون نفر از ایرانیان در جایی زندگی می‌کنند که کمتر از هزار مترمکعب در سال آب در اختیار دارند. این منطقه بالاترین احتمال مهاجرت‌های اقلیمی را دارد. با توجه به اینکه دیگر مناطق ایران هم با مرز هزار مترمکعب فاصله زیادی ندارند، اگر این مهاجرین وارد مناطق برخوردار‌تر در شمال کشور شوند، انتظار می‌رود که روند فروپاشی در شمال کشور تشدید پیدا کند و آنجا نیز در معرض بحران‌های جدی تری قرار بگیرد.
وی در ادامه درباره راهکار عبور از بحران فعلی آب اشاره کرد: ما باید به مدت ده سال طبیعت ایران را از هرنوع بارگزاری جدید محافظت کنیم، منابع آب زیرزمینی و سطحی ما نیز دیگر امکان تحمل بارگزاری جدید را ندارد. ما باید به سرعت هر نوع توسعه‌ای که منجر به استفاده بیشتر از آب در حوزه صنعتی و کشاورزی می‌شود را متوقف کنیم. تنها اولویت باید تامین آب شرب و سپس تامین حق آبه محیط زیستی باشد. دولت باید طرح تعادل بخشی سفره‌های اب زیرزمینی را مذنظر قرار دهد. در برنامه ششم نیز به آن تاکید شده بود، اما مسئول این طرح در پایان برنامه ششم اعلام کرد که این طرح شکست خورده و استعفا داد. این مسئول تاکید کرد که ما قرار بود در پایان برنامه ششم سطح تراز سفره‌های آب زیرزمینی را به صفر برسانیم، اما این اتفاق رخ نداد و الان میزان تراز منفی آب خوان‌ها به بیش از ۱۴۰ میلیارد مترمکعب رسیده است.
وی در ادامه افزود: اگر قرار است ما جلو این بحران را بگیریم، باید حتما اجرا طرح تعادل بخشی سفره‌های زیرزمینی مدنظر قرار بگیرد و چاه‌های غیرمجاز پلمپ شوند. باید تلاش کنیم تمام فاضلاب‌های شهری و صنعتی بعد از تصفیه وارد سفره‌های اب زیرزمینی شوند تا به طرح تعادل بخشی سفره‌های زیرزمینی کمک کنند. باید کسب و کار‌هایی در کشور تعریف شوند که نیاز به مصرف آب نداشته باشند و از آن‌ها به عنوان کسب و کار سبز یاد می‌شود.
درویش در پایان درباره وضعیت آبی فعلی کلانشهر‌ها گفت: طبق آخرین آماری که شرکت مدیریت منابع آب ایران و سازمان زمین شناسی منتشر کرده است، بدترین اوضاع را در اصفهان داریم. اصفهان گسترده‌ترین فرونشست‌ها را تجربه می‌کند و فرونشست وارد شهر شده و شبکه فاضلاب را نیز شکسته است. چند دکل برق در دشت مهیار اطراف اصفهان به دلیل احتمال سقوط جا به جا شده اند. میزان تراز منفی اصفهان ۱۳ میلیارد مترمکعب است که چیزی حدود ۲۰ رودخانه به اندازه زاینده رود است. استان‌های دیگری نیز هستند که تراز منفی آن‌ها بیشتر از اصفهان است. استان فارس که ۱۵ میلیارد مترمکعب تراز منفی دارد و بزرگترین فروچاله جهان را با ۵۴ سانتی متر در سال در استان فارس ثبت کرده ایم. استان فارس پتانسیل زیادی دارد که به یکباره فروبپاشد! اگر وضعیتی مثل اصفهان پیدا نکرده این است که عمق آبخوان‌های آن بیشتر از اصفهان بوده است. استان فارس می‌تواند به سرعت سرنوشتی شبیه اصفهان پیدا کند. از استان فارس وضعیت نگران کننده‌تر و ترسناک‌تر استان خراسان رضوی است که تراز منفی آن ۳۱ میلیارد مترمکعب است و شکاف بسیار طولانی را در دشت نیشابور به طول ۳۲ کیلومتر داریم. آنجا اولین دشت‌های ممنوعه ایران را در دهه چهل دارد که در دشت توس ثبت شد، اما کسی توجهی نکرد. استانی که عمیق‌ترین آبخوان‌های ایران را داشت الان به سرنوشتی بسیار نگران کننده‌تر از دیگر استان‌های کشور دچار می‌شود. ما گسترده‌ترین سازمان متمرکز کشاورزی را در آنجا داریم و در حقیقت بخش قابل توجهی از منابع آب زیرزمینی در حوزه کشاورزی سال‌های سال است که مصرف می‌شود و هزاران حلقه چاه غیرمجاز در آنجا وجود دارد. در کنفرانسی که اخیرا در مشهد داشتم آماری که ارائه شد این بود که در سال گذشته توانسته اند هزار حلقه چاه غیرمجاز را پلمپ کنند، اما پایان سال ۱۶۰۰ چاه غیرمجاز ایجاد شده است. ممکن است که دومین شهر مهم و پرجمعیت ایران در آستانه فروپاشی کامل و مهاجرت اقلیمی باشد. مشهدی‌ها به ۱۲ هزار لیتر در ثانیه برای تامین آب شرب نیاز دارند و الان ۴۹۰۰ لیتر آب وجود دارد که ممکن است ۳ ماه دیگر تمام شود. الان دستگاه‌های خاصی به سد‌های اطراف مشهد برده اند تا سد را ساماندهی کند، اما چندان دوامی ندارد.
