اختلاف نظر بر سر آمار قاچاق پوشاک
با توجه به اینکه محاسبه دقیق آمار کالای قاچاق ممکن نیست و صرفا برآورد‌هایی در این زمینه وجود دارد، عموما در برخی حوزه‌ها بر سر آمار قاچاق اختلاف نظر وجود دارد که در این میان این اختلاف بر سر میزان کالای قاچاق در بازار پوشاک بیشتر است.
اخیرا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفته که قبلا پوشاک قاچاق در بازار ۳.۲ میلیارد دلار بود، اما در حال حاضر میزان آن نزدیک به ۱.۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
این در حالی است که تولیدکنندگان معتقدند بر اساس گزارش‌های میدانی بیش از این رقم است. افتخاری، عضو هیئت مدیره اتحادیه پوشاک ایران معتقد است در حال حاضر با بالاترین حجم پوشاک قاچاق در سطح عرضه مواجه هستیم و اخیرا علاوه بر پاکستان، ترکیه و بنگلادش، در‌های چین هم باز شده و این کشور در حال جبران عقب افتادگی‌های خودش در دوران کرونا است و کالا‌های استوک و تاناکورا به صورت کیلویی و با قیمت خیلی پایین وارد کشور می‌شود. بر این اساس تولیدکنندگان پوشاک معتقدند تخمین زده می‌شود در حال حاضر ۳.۵ میلیارد دلار پوشاک قاچاق در سطح عرضه وجود دارد.
اما ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اخیرا توضیحاتی در رابطه با قاچاق پوشاک ارائه کرده است. بر اساس این توضیحات آمار قاچاق ۳.۵ میلیارد دلاری پوشاک، فاصله قابل توجهی با آمار واقعی، بر مبنای محاسبه با روش علمی «شکاف عرضه و تقاضا» دارد. مطابق آمار اعلامی وزارت صمت، ارزش تولیدات پوشاک در سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۴.۵ میلیارد دلار بوده و میزان نیاز کشور به پوشاک در همان سال از سوی مرکز آمار ایران ۵.۵ میلیارد دلار اعلام شده است.
هر چند تولیدکنندگان انتقاداتی هم به این روش «شکاف عرضه و تقاضا» دارند؛ چرا که آن‌ها معتقدند اگر شکاف عرضه و تقاضا را مبنای محاسبه قاچاق قرار دهیم، باید آمار دقیقی از عرضه و تقاضا وجود داشته باشد، اما چنین آماری وجود ندارد حتی دیده می‌شود که برای اندازه‌گیری لباس بر مبنای تُن آمار می‌دهند که این امر در حوزه پوشاک معمول نیست. از طرف دیگر در روش استاندارد محاسبه قاچاق پوشاک در دنیا، با استفاه از تغییرات تعداد اشتغال در بخش پوشاک و در نظر گرفتن هزینه ایجاد هر شغل در این صنعت، مشخص می‌شود که آیا قاچاق کاهش یافته یا نه؛ بنابراین برای اثبات کاهش قاچاق باید با استفاده از آمار وزارت کار به آمار اشتغال استناد کرد.
گفتنی است بر اساس آمار رسمی ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز، حجم قاچاق پوشاک از ۲.۵ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۶ به ۶۷۲ میلیون دلار در سال ۱۳۹۸ و بیش از یک میلیارد دلار در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
به نام محصول قاچاق، به کام کالای ایرانی
همچنین به نظر می‌رسد موضوع دیگری که برآورد‌ها در حوزه قاچاق را دشوار می‌کند، فروش کالای ایرانی به نام محصول خارجی برای تبلیغ و جذب مشتری بیشتر است. تا جایی که ستاد هم معتقد است بخش قابل توجهی از پوشاکی که در بازار، قاچاق تلقی می‌شود، همان پوشاک داخلی است که بدون نام و نشان و یا با نشان‌های خارجی به فروش می‌رسد.
در این میان توجه به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس هم خالی از لطف نیست. مرداد ماه امسال مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی تحت عنوان «بررسی عملکرد صنایع نساجی و پوشاک و ارائه راهبرد‌های تقویت آن در برنامه هفتم توسعه» منتشر کرد که بر اساس آن تا سال گذشته، سهم تولید داخل از نیاز بازار به ترتیب در بخش‌های الیاف، نخ، پارچه، پوشاک و سایر منسوجات نهایی، ۴۴، ۶۸، ۷۲، ۸۷ و ۹۷.۵ درصد بوده است.
