ویژگی‌های مدارس مونته سوری
حسین معافی- ماریا مونته‌سوری، پزشک و پدیدآور روش آموزشی مونته‌سوری است. این روش آموزشی بر اساس توجه به نیازها و علایق فردی کودکان استوار است که بر ایده‌هایی مانند خودمختاری، توجه به توسعه کامل کودک در سه بعد فیزیکی، شناختی و اجتماعی و استفاده از ابزارهای آموزشی خاص تأکید دارد. مونته‌سوری به کودکان اجازه می‌دهد تا به صورت خودجوش و خودمختار در محیط آموزشی فعالیت کنند و به دنبال کشف و یادگیری بروند. روش آموزشی مونته‌سوری به توسعه مهارت‌های اجتماعی و همکاری با دیگران نیز توجه دارد. در ایران نیز برخی از مدارس و مؤسسات آموزشی از روش مونته‌سوری برای آموزش و پرورش کودکان استفاده می‌کنند و دوره‌های آموزشی مونته‌سوری برای کودکان و مربیان برگزار می‌شود.
روش مونته سوری بر روی علایق و فعالیت‌های روزمره و طبیعی کودکان تمرکز دارد و به کودکان کمک می‌کند تا از طریق فعالیت‌های آموزشی و بازی‌ها، مهارت‌ها و توانایی‌های خود را تقویت کنند که البته باید ابزارهای آموزشی مرتبط با این روش نیز در دسترس قرار دارد. جذاب بودن یادگیری در این روش باعث مکی شود که روش مونته سوری به عنوان یک روش آموزشی جهانی، در ایران نیز مورد توجه قرار گیرد و در مدارس و مؤسسات آموزشی مختلف به کار گرفته شود.
برخی از ویژگی‌های برجسته در روش مونته سوری شامل موارد زیر می‌شود:
- تمرکز بر روی علایق کودکان: این روش آموزشی بر این ایده تأکید دارد که کودکان باید به صورت خودجوش و بر اساس علایق شخصی خود یادگیری کنند.
- توسعه توانایی‌های ضروری: روش مونته سوری تأکید دارد که کودکان نیاز دارند تا توانایی‌های ضروری مانند بصیرت، کشف و حل مسائل را توسعه دهند.
- ایجاد محیط آموزشی خودمختار: این روش به کودکان اجازه می‌دهد تا به صورت خودمختار در محیط آموزشی فعالیت کنند و به دنبال کشف و یادگیری بروند.
- استفاده از ابزارهای آموزشی خاص: مونته سوری از ابزارهای آموزشی خاص مانند اسباب بازی‌های آموزشی برای تقویت فرآیند یادگیری کودکان استفاده می‌کند.
- توسعه مهارت‌های اجتماعی: این روش آموزشی به توسعه مهارت‌های اجتماعی و همکاری با دیگران نیز توجه دارد.
این ویژگی‌ها نشان دهنده تأکید روش مونته سوری بر توسعه شخصیت جامع کودکان و ایجاد یک محیط آموزشی متمرکز بر نیازها و علایق آن‌هاست. روش مونته سوری اهداف آموزشی متنوعی را دنبال می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت مهارت‌های حرکتی: این روش آموزشی با استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌های مختلف، مهارت‌های حرکتی کودکان را تقویت می‌دهد
- توسعه مهارت دست‌ورزی: از جمله اهداف آموزشی مونته سوری، توسعه مهارت دست ورزی کودکان است که از طریق بازی‌ها و فعالیت‌های آموزشی انجام می‌شود
- ایجاد محیطی با برنامه‌ریزی محرک و دقیق: این روش آموزشی به دنبال ایجاد محیطی است که با برنامه‌ریزی محرک و دقیق، بتواند پایه‌های عالی و کاربردی برای یادگیری خلاق کودکان ایجاد کند.
- تقویت مهارت‌های اجتماعی: آموزش به روش مونته سوری به توسعه مهارت‌های اجتماعی کودکان نیز توجه دارد و از طریق بازی‌ها و فعالیت‌های آموزشی، این مهارت‌ها را تقویت می‌کند.
- تجربۀ کسب استقلال و روش‌های برقراری ارتباط با همسالان: در شش سال ابتدای زندگی، کودکان نیاز دارند تا تجربه ی کسب استقلال و روش‌های برقراری ارتباط با همسالان را تجربه کنند که این امر نیز از اهداف آموزشی مونته سوری است.
با توجه به ویژگی‌های جذاب و کاربردی اینگونه آموزش‌ها در برخی از مدارس غیر‌انتفاعی به ویژه در مقطع ابتدایی، از این روش آموزشی استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که اجرایی چنین برنامه‌هایی برای یادگیری بهتر کودکان احتیاج به ابزار و تجهیزات جداگانه‌ای دارد که معمولاً در مدارس دولتی چنین خدماتی ارائه نمی‌شود. در ضمن شلوغ بودن کلاس‌ها نیز مانع اصلی اجرای چنین برنامه‌های متنوعی در آموزش و یادگیری مدارس دولتی است. آموزش معلمان حرفه‌ای و متخصص در اینگونه آموزش‌ها نیز از ارکان اصلی در مدارس مونته سوری است.
امید است که در آینده تمامی مدارس کشور به دنبال آموزش‌های جذاب و یادگیری‌های پایدار باشند و فناوری‌ها، ابزار و تکنولوژی‌های جدید در روش‌های نوین تدریس بیشتر به کار گرفته شوند تا آموزش و انگیزه‌های یادگیری در فراگیران متحول شود.
