آیا دیپلماسی اوباما در برخورد با ایران جواب خواهد داد؟

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- سرویس بین‌‌الملل: به نظر می‌رسد که ایران مهم‌ترین آزمایش دیپلماسی باراک اوباما در مورد تعامل با دشمنان باشد.

باراک اوباما از همان اولین هفته‌های ریاست جمهوری، سیاست خارجی را دنبال نموده است. او عقیده‌اش را مبنی بر آن که آمریکا باید با دشمنانش وارد گفت و گو شود با کشورهایی نظیر کوبا، سوریه، ونزوئلا و حتی کره شمالی، در معرض آزمایش قرار داده است. اما ریسک چنین رویکردی در مواجهه با هیچ کشوری به اندازه ایران بالا نیست.

«وین وایت» (Wayne White)، یک مقام برنامه‌ریزی سابق وزارت امور خارجه می‌گوید: «ایران یک اولویت بسیار بالاتر است. موفقیت و یا شکست این رویکرد به دلیل موضوع هسته‌ای، بی‌ثبات بودن منطقه و قرار گرفتن ایران در بین دو کشور افغانستان و عراق، اثرات بسیار بیشتری بر جای خواهد گذاشت».

در حالی که ایران به دنبال برنامه‌ای است که کشورهای غربی عقیده دارند برای دستیابی به سلاح هسته‌ای طراحی شده، فشار بر دولت اوباما برای آن که نشان دهد دیپلماسی می‌تواند مانع از دستیابی ایران به بمب اتمی شود، افزایش یافته است.

ایالات متحده آمریکا توافق کرده است که به مذاکرات بین‌المللی با ایران در مورد برنامه هسته‌ای خواهد پیوست. شایعاتی از اسرائیل شنیده می‌شوند مبنی بر آن که در صورتی که پیشرفتی سریع در این مذاکرات حاصل نشود، حملات نظامی احتمالی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران به وقوع خواند پیوست. گفتنی است اسرائیل هم اکنون تحت رهبری نخست وزیر «بنیامین نتانیاهو» قرار دارد که فردی محافظه کار است. کشورهای عربی مانند مصر و اردن و همچنین کشورهای حاشیه خلیج فارس، نگرانی خود را از تعامل آمریکا با ایران اعلام داشته‌اند.

آقای «وایت» می‌گوید: «در مورد مسئله ایران، اوباما می‌داند که مسئله زمان بسیار اهمیت دارد».
در حالی که ریسک بسیار بالایی وجود دارد و بسیاری از فعالان داخلی و خارجی از نزدیک نظاره‌گر این موضوع هستند، دولت اوباما در اثبات این نکته که هیچ ضعفی در رویکردش مقابل ایران وجود ندارد، بیمناک است.

وزیر امور خارجه آمریکا، هیلاری کلینتون، این هفته ابراز امیدواری کرد که گفت و گوهای قدرتهای جهان با ایران بتواند مانع از ادامه غنی سازی اورانیوم در ایران شود.

هیلاری کلینتون اما روز چهارشنبه تاکید کرد که ایالات متحده آمریکا با پیوستن به مذاکرات، «پایه و اساس تحریم‌هایی سخت و فلج کننده را برنامه ریزی می‌کند». این تحریم‌ها برای شرایطی در نظر گرفته شده‌اند که مذاکرات به شکست منجر شود.

کلینتون بر این دیدگاه اوباما که «گفت و گو به تنهایی چاره ساز نیست، بلکه کمک می‌کند که آمریکا به اهدافش دست پیدا کند»، تاکید کرد و گقت: «با دنبال کردن مسیری دیپلماتیک که بر روی آن قرار داریم، اعتبار و نفوذ ملت‌هایی را به دست می‌آوریم که در سخت‌تر کردن تحریم‌ها مشارکت خواهند نمود؛ و این همان چیزی است که می‌‌خواهیم».

بعضی از رهبران کنگره بر این عقیده‌اند که تنگ کردن فشارهای اقتصادی در مقطع کنونی‌، می‌تواند مذاکرات را برای ایران جذاب‌تر کند. یکی از موارد این فشارها، گسترش تحریم‌های فعلی آمریکا به شرکت‌هایی است که در فروش بنزین به ایران نقش دارند.

«مارک دوبوویتز» (Mark Dubowitz)، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها که از وضع قانون برای اعمال چنین تحریم‌هایی حمایت می‌کند، در اظهار نظری اعلام داشت: «وابستگی ایران به بنزین وارداتی برای تامین سوخت اقتصاد و ارتش، پاشنه آشیل این کشور است. چنین قانونی، اهرمی واقعی را در مذاکرات اوباما با دولت ایران در اختیار آمریکا قرار می‌دهد».

این قانون، قصد دارد تا از وابستگی ایران به بنزین جهت تاثیرگذاری بر رفتارش در مورد موضوع هسته‌ای استفاده کند و جدید‌ترین تلاش کنگره در این زمینه به شمار می‌رود.

اما «وایت» می‌گوید: «ایرانی‌ها وقتی می‌بینند کسی به طرفشان می‌آید، معمولأ چندین قدم رو به عقب بر می‌دارند. آن‌ها از قبل در حال انجام چنین کاری هستند». این مقام وزارت امور خارجه برای مثال به خبرهای اخیر در مورد پیشرفت‌های غنی سازی در ایران و یا سخنرانی اخیر محمود احمدی‌‌نژاد در کنفرانس ضد نژاد پرستی سازمان ملل و محکوم کردن اسرائیل، اشاره کرد.

او همچنین اظهار داشت که هر نوع قانونی که بنزین وارداتی ایران را هدف قرار دهد، منجر به تحریک برای عقب‌نشینی [ایران] خواهد شد.

نگرانی کشورهای میانه‌رو عرب
پیامدهای تلاش‌های اوباما برای تعامل با ایران، فقط به ایالات متحده محدود نمی‌شود، بلکه به طرز عمیقی بر منطقه اثرگذار است. شک و تردید خاورمیانه در مورد اهداف آمریکا در جدال‌های دیپلماتیک مصر با ایران بر سر مسئله حزب‌الله، منعکس می‌شود. همچنین، به نظر می‌رسد که پادشاه اردن در دیدارش از واشنگتن، نگرانی‌های خود را در مورد تهدید ایران در منطقه ابراز داشته باشد.

یک پژوهشگر در دانشگاه تل آویو می‌گوید: «تمایل آمریکا به درگیر کردن ایران، که جنبه‌های مثبت بسیار زیادی دارد، مقدار قابل توجهی نگرانی را در کشورهای میانه‌رو خاورمیانه به وجود آورده است. این نگرانی‌ها فقط شامل اسرائیل نمی‌شود».

او همچنین اظهار داشت مصر، اردن و سایر کشورهای میانه‌روی عرب نگران هستند و می‌خواهند ببینند که این تعامل چگونه به سرانجام می‌رسد. [+]

او چنین ادامه می‌دهد: «اگر تعامل دولت اوباما با ایران به معنی کاهش منافع ایران در منطقه است، از آن استقبال خواهد شد. اما اگر تعامل به پذیرش سلطه جویی ایران منجر شود، کشورهای میانه‌رو عرب شدیدآ نگران خواهند بود».

در هر حال، هیچ کس تا بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ایران، انتظار پیشرفت چندان زیادی در مذاکرات را نخواهد داشت.