خبرسازان سینما در سال ۱۴۰۲/ از تبرئه فرهادی تا استعفای برومند
به سنت سال‌های گذشته قرار است در گزارش پیش رو به معرفی چهره‌های خبرساز سینمای ایران در سال ۱۴۰۲ بپردازیم؛ چهره‌هایی که فراتر از نام و عنوان و فعالیت‌های مثبت یا منفی در سالی که گذشت جزو افرادی بودند که نام‌شان بر سر زبان‌ها افتاد و حاشیه‌های پیرامونشان بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
در سالی که گذشت سینمای ایران نسبت به چندسال گذشته با آرامش نسبی همراه بود و دیدن فیلم در سالن‌های سینما به جمع فعالیت‌های تفریحی مردم اضافه شد، اما مرگ کیومرث پوراحمد، داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر که هیچ‌یک به مرگ طبیعی از دنیا نرفتند موجی از بهت و اندوه را در دل جامعه سینمایی برانگیخت.
سال ۱۴۰۲ بازار انتشار غیررسمی فیلم‌های سینمایی داغ بود و از میان بازیگران این فیلم‌ها، نوید محمدزاده در سه فیلم «برادران لیلا»، «تفریق» و «شب، داخلی، دیوار» و ترانه علیدوستی در ۲ فیلم «تفریق» و «برادران لیلا» بازی کرده بودند.
سینماگران و مدیران شناخته شده زیادی در سالی که گذشت، مورد توجه قرار گرفتند که در ادامه به ۵ نفر از آن‌ها می‌پردازیم.
مرضیه برومند؛ وقتی عطای مدیرعاملی را به لقایش بخشید
یکی از چهره‌های خبرساز سال ۱۴۰۲ مرضیه برومند است که تنها چند ماه بعد از حضور در مدیرعاملی خانه سینما، از این سمت استعفا کرد.
برومند سال ۱۴۰۱ هم به دلیل پذیرفتن مدیرعاملی خانه سینما در میان چهره‌های خبرساز جا داشت، اما برای استعفا از همین سمت، به فهرست چهره‌های خبرساز سال ۱۴۰۲ نیز راه یافته است.
وقتی ۱۳ اسفند ۱۴۰۱ خبر انتصاب مرضیه برومند به عنوان مدیرعامل جدید خانه سینما اعلام شد، اهالی سینما نفس راحتی کشیدند، چون بعد از استعفای منوچهر شاهسواری و کش و قوس‌های فراوان ۶ ماهه بالاخره فردی برای مدیریت این خانه انتخاب شده بود که به دلیل روحیه جنگندگی و صراحتی که داشت، می‌توانست از پس وضعیتی که گریبان خانه سینما را گرفته، برآید و انسجامی بین صنف‌های سینما ایجاد کند و تعارضی را حل کند که گاهی بین خانه سینما و سازمان سینمایی پیش می‌آید.
مرضیه برومند چهره شناخته شده‌ای در میان اهالی هنر و عموم جامعه است؛ خالق آثار ماندگاری در حوزه سینمای کودک و بزرگسال و آثارش از «شهر موش‌ها» و «قصه‌های تابه‌تا» و «خونه مادربزرگه» تا «آرایشگاه زیبا» و «هتل» همچنان در خاطر مردم باقی مانده است. اما اهالی رسانه و سینماگران شاید مرضیه برومند را به شیوه دیگری هم به یاد می‌آورند؛ زنی مستقل و مقتدر که صراحت کلامش باعث شده همیشه حرفش را بزند و از موضعش کوتاه نیاید. اما برومند مدیرعاملی خانه سینما را در حالی پذیرفت، که با چالش‌هایی در بدنه جامعه سینما و در تعارض با وزارت ارشاد و وزارت کار روبه‌رو بود.
برومند در نشست رسانه‌ای که خرداد با اهالی رسانه برگزار کرد؛ مشکل ساختاری، تشکیلاتی و اداری، بیکاری و نبود امنیت شغلی، نقص ارتباط و انسجام انجمن‌های خانه سینما با هم، مشکل مالی، بلاتکلیفی و ناتمام ماندن برنامه‌های مهم خانه سینما، درگیری خانه سینما با مساله‌ها روزمره و غفلت از امور زیربنایی را به عنوان ضعف‌های این نهاد صنفی معرفی کرد.
برومند مساله‌های دیگری هم پیش رو داشت؛ به‌هم ریختگی بخشی از جامعه سینما به دلیل راه افتادن جنبش «می‌تو» در آغاز فعالیتش و در ادامه ممنوع شدن فعالیت بعضی از اهالی سینما و انتظار‌هایی که از خانه سینما برای ورود به این چند مساله می‌رفت تا اختلاف با سازمان سینمایی که سال‌هاست در جریان است و از همه مهم‌تر وضعیت اساسنامه خانه سینما که مدت‌هاست حرف‌هایی درباره اصلاح آن مطرح می‌شود.
وضعیتی که برومند در خانه سینما با آن دست و پنجه نرم می‌کرد از یک طرف و حمله‌ای که عده‌ای به دلیل اظهار نظرش درباره رژیم صهیونیستی به او کردند، طاقت برومند را طاق کرد و تصمیم به استعفا گرفت.
البته چند ماه قبل از اینکه خبر استعفای مرضیه برومند در ۱۶ آبان در رسانه‌ها منتشر شود، او قصد استعفا داشت و در نشست رسانه‌ای به این مساله اشاره کرده بود. به گفته برومند، او از ۱۰ مهر استعفای خود را به هیأت مدیره خانه سینما اعلام کرده بود.
برخلاف آنچه به نظر می‌رسد، استعفای مرضیه برومند به دلیل سروصدای بعد از اظهاراتش درباره مشارکت سینماگران در مقابله با اسراییل نبود که ۲۶ مهر در مراسم تشییع داریوش مهرجویی و همسرش به‌راه افتاد. مشکلات فراوانی که از قبل در خانه سینما وجود داشت، در زمان مدیریت برومند «سخت و پیچیده‌تر» شده بود.
برومند ترجیح داد عطای مدیرعاملی خانه سینما را به لقایش ببخشد تا عمر فعالیت اولین مدیرعامل زن خانه سینما به کمتر از یک سال برسد. اگرچه بعید نیست فشار‌هایی که به دلیل حرف‌های برومند درباره رژیم صهیونیستی به او وارد شد و تسویه حساب برخی از اهالی سینما با او به بهانه همین حرف‌ها، در استعفای او بی‌تأثیر نبوده باشد.
اصغر فرهادی؛ تبرئه شدن از یک اتهام مهم!
شکایت یک مستندساز جوان و هنرجوی سابق اصغر فرهادی به نام آزاده مسیح‌زاده از او با این عنوان که داستان فیلم «قهرمان» براساس مستندی شکل گرفته که مسیح‌زاده در جریان دوره آموزشی فرهادی، ساخته است در سال ۱۴۰۱ جزو تیتر‌های رسانه‌های مختلف بود. این مساله می‌توانست به اعتبار فرهادی به عنوان یک سینماگر شاخص ایرانی لطمه بزند و از طرف دیگر اگر فرهادی از این اتهام تبرئه می‌شد، می‌توانست نتیجه بدی برای مسیح‌زاده در پی داشته باشد.
این ماجرا تا سال ۱۴۰۲ ادامه داشت تا اینکه ۲۳ اسفند خبری از روابط عمومی اصغر فرهادی منتشر شد که این کارگردان سینما از اتهام نقض حقوق مؤلف تبرئه شده است.
اصغر فرهادی هنوز واکنش مستقیمی به این موضوع نشان نداده، اما او این روز‌ها در حال پیش تولید فیلم جدیدش در آمریکا است. فرهادی مدتی قبل در گفتگو با یکی از رسانه‌های خارجی اعلام کرده بود دیگر قصد ندارد در ایران فیلم بسازد.
یکی دیگر از اتفاق‌هایی که فرهادی را میان چهره‌های خبرساز سینما در سال گذشته جا می‌دهد، دریافت جایزه ویژه دستاورد سینمایی (Victor Award) از پنجاه و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم بلگراد در کشور صربستان است. جشنواره فیلم بلگراد هر سال در مراسم بزرگداشتی، جایزه‌ای به یکی از تاثیرگذارترین سینماگران بین‌المللی اهدا می‌کند. این جایزه پیش از این به چهره‌هایی، چون کاستا گاوراس، الکساندر سوخورف، کارلوس سائورا، جان مالکویچ، امیر کوستاریتسا، ریچارد دریفوس تعلق گرفته است.
بهروز افخمی؛ حاشیه‌های آقای کارگردان
بهروز افخمی به گفته خودش حاشیه را دوست دارد. سال ۱۴۰۲ سال پرحاشیه‌ای برای بهروز افخمی بود از حضور خاص در محل قتل داریوش مهرجویی و آنچه از دلیل لبخندی گفت که در آن شرایط به لب داشت و در برنامه «برمودا» بعضی خبرنگاران را پاپاراتزی خطاب کرد تا ساخت فیلم «صبح اعدام» و سیمرغ بلورینی که برای کارگردانی این فیلم به دست آورد.
افخمی مثل سال گذشته برنامه هفت را در روز‌های جشنواره فیلم فجر روی آنتن شبکه نمایش داشت؛ برنامه‌ای که تلاش می‌کند با خلق موقعیت‌های طنازانه در قالب نقد فیلم و بحث‌های افخمی و امیر قادری، دست به ساختارشکنی در برنامه‌های نقادانه تلویزیون بزند.
انتقادی به افخمی وارد بود که فیلمش در بخش سودای سیمرغ جشنواره حاضر است و هم‌زمان برنامه هفت را در تلویزیون اجرا می‌کند. افخمی در اظهارنظری گفته بود ترجیح می‌دهد برنامه را اجرا کند تا اینکه فیلمش در فجر حضور داشته باشد. افخمی در یکی دیگر از اظهارنظرهایش در برنامه هفت و وقتی گلایه عوامل فیلم «بی بدن» برای حضور نداشتن در بخش سودای سیمرغ مطرح شد، پیشنهاد کرد که به جای فیلم «صبح اعدام» فیلم «بی بدن» در بخش سودای سیمرغ جشنواره حاضر شود. افخمی امسال سریال «رعدوبرق» را هم بعد از مدتی کش‌وقوس با صداوسیما روی آنتن داشت.
شاید نسل جوانی که بیشتر از خود سینما به حاشیه‌های آن علاقه دارند، به خاطر نیاورد بهروز افخمی فیلمی مثل «عروس» ساخت که رکورد فروش سینمای ایران را با فیلمی غیرکمدی شکست و ۲ بازیگر جوان را به سینمای ایران معرفی کرد که تا سال‌ها در میان ستاره‌های سینما فعال بودند.
جوان‌تر‌ها به خاطر ندارند افخمی کارگردان فیلم‌های جذابی مثل «روز فرشته»، «روز شیطان» و «شوکران» است و یکی از بهترین کمدی‌های دهه ۸۰ سینمای ایران را با نام «سن پطرزبورگ» ساخته که بعد از گذشت این همه سال هنوز تازگی خود را حفظ کرده و می‌تواند مخاطب را بخنداند.
مدیرکل اداره نظارت بر نمایش سازمان سینمایی در روز‌های اول فروردین، در واکنش به انتشار غیررسمی فیلم «برادران لیلا» تا اسفند ۱۴۰۲ و باز هم در واکنش به همین فیلم نامش بر سر زبان‌ها بود.
روح‌الله سهرابی ۸ فروردین ۱۴۰۲ در حاشیه انتشار نسخه سینمایی «برادران لیلا» در سخنانی با اشاره به اینکه فیلمنامه «برادران لیلا» در شورای پروانه ساخت دولت قبل بررسی شده، اعلام کرد مسامحه‌ای با افراد خاطی نخواهد شد و فیلم پیش از اخذ مجوز، در جشنواره‌های خارجی شرکت کرده و در مرحله بعد، بدون دریافت مجوز از سازمان سینمایی در خارج از کشور به اکران عمومی رسیده است.
به گفته وی، عدم تمکین صاحبان فیلم به اصلاح پیش از حضور در جشنواره کن و اکران عمومی فیلم در خارج از کشور، قبل از گرفتن مجوز و مخالفت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اکران فیلمی که علاوه بر مضمون و محتوای تلخ و ناامیدکننده، کار خود را با قانون‌شکنی شروع کرده، موجب حل نشدن مشکل این فیلم شد.
البته این اظهارات بی‌جواب نماند و جواد نوروزبیگی تهیه کننده فیلم در گفت‌وگویی به صحبت‌های سهرابی پاسخ داد.
سهرابی در روز‌های پایانی اسفند در گفتگو با فریدون جیرانی درباره فیلم «برادران لیلا» گفت؛ از خط و نشان کشیدن عوامل فیلم برای سازمان سینمایی در جشنواره کن تا اینکه فیلم قرار بود با حذف صحنه سیلی زدن به پدر بعد از نوروز ۱۴۰۲ اکران شود، اما قبل از حذف این صحنه نسخه غیر رسمی فیلم منتشر شد!
جدال کلامی بین سعید روستایی و سهرابی در اینستاگرام هم جریان داشت. در حالی که روستایی بعد از انتشار فیلمش در پستی در صفحه اینستاگرامش نوشت: «ما در حیرتیم از این حجم از واکنش مثبت و دل‌نشین. از صمیم قلبمان از شما ممنون و سپاس‌گزاریم و قدردان زمانی هستیم که می‌گذارید تا فیلم ما را تماشا کنید. امیدوارم به زودی شرایطی فراهم شود تا نسخه کامل‌تر فیلم را در دسترس شما عزیزان قرار دهیم.»
سهرابی چند ساعت بعد به حرف‌های روستایی واکنش نشان داد و در اینستاگرام خود نوشت: «ابراز امیدواری کارگردان فیلم «برادران لیلا» برای انتشار نسخه کامل فیلم حقیقتاً تعجب آور بود! منظور از نسخه کامل چیست؟ یعنی سکانس‌های دیگری قرار است ضبط شود؟ تا جایی که بنده مطلعم، تا آخرین فریم تدوین شده از این فیلم را به نمایش گذاشتید، الا چیزی که لابد به‌خاطر سریال شدن فیلم سه ساعته و احتمال واکنش منفی مخاطب از آن چشم‌پوشی کردید! این فیلم بدون حتی یک ثانیه اصلاح و ممیزی منتشر شده است! تاکید می‌کنم؛ حتی یک ثانیه… فرار رو به جلو نکنید … ضمناً؛ تشکر از مخاطبان برای دیدن نسخه قاچاق؟ یعنی قاچاق فیلم اقدامی عامدانه بوده؟ این رشته سر دراز دارد و چنانچه لازم باشد، ابعاد تازه و مهمی از آن منتشر خواهد شد.»
علاوه بر این، سهرابی درباره بازگشت بازیگران هنجارشکن گفت: در این زمینه باید مراجع ذی‌صلاح تصمیم بگیرند. پیش‌تر هم وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی گفتند مسیر، مسدود و بن بست نیست و چنانچه بازیگری پشیمان شود، از رفتار خود ابراز ندامت کند و به اصول قبلی بازگردد، با تصمیم مراجع ذی صلاح می‌تواند فعالیت کند. البته در این مسیر فقط سازمان سینمایی تصمیم‌گیر صفر تا صد نیست. برخی اقدام‌های خارج از قاعده سینما و هنر اتفاق افتاده، شکل قضائی، حقوقی، امنیتی و… به خود گرفته است و تصمیم‌گیری صرفاً در سازمان سینمایی انجام نمی‌شود.
وی همچنین بر این نکته تاکید کرد که چنانچه حضور بازیگران در اثری مربوط به قبل از تخلف یا قانون‌شکنی آن‌ها باشد، قانون عطف به ما سبق نخواهد شد و فیلم‌های قبلی اجازه اکران خواهند داشت. البته این افراد از این پس اجازه حضور در هیچ اثری را نخواهند داشت و هرگونه استفاده از آن‌ها در آثاری که بعد از فرار یا کشف حجاب تولید شده، غیرقانونی و مستلزم اخذ مجوز‌های لازم از مراجع ذی‌صلاح است؛ لذا تهیه‌کننده، کارگردان و سرمایه‌گذاری که از این افراد استفاده کند، باید منتظر خسارت آن نیز باشد.
همچنین سهرابی در پاسخ به استوری منفی رضا کیانیان درباره فعالیت ناصر طهماسب در زمان حیاتش، واکنش نشان داد که بازخورد‌های زیادی در فضای مجازی و رسمی داشت. او در روز‌های میانی اسفند در یادداشتی نسبت به ادعا‌های مطرح شده درباره عبارت سینمای مستقل نوشت «ظاهرا باید سینمای مستقل را بازتعریف کنیم».
بهرام افشاری؛ پول‌ساز بودن در تئاتر و سینما
بهرام افشاری که به سوپراستار سینمای ایران تبدیل شده، فعالیت خود را از تئاتر شروع کرد و بعد با سریال «پایتخت» نامش بر سر زبان‌ها افتاد و حالا به عنوان پای ثابت فیلم‌های کمدی، بازیگری پول‌ساز در سینما به حساب می‌آید.
افشاری امسال سال خوبی را پشت سر گذاشت. هم فیلم «فسیل» را به مدت تقریباً یک سال روی پرده داشت که پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران است و توانست با ۷ و نیم میلیون مخاطب به رکورد فروش ۳۲۴ میلیارد تومان برسد و در اکران آنلاین به فروش قابل توجهی دست پیدا کرده است.
وی همچنین امسال اولین فیلم بلند سینمایی خودش را نیز ساخت. افشاری فیلم «هفتاد سی» را با تهیه کنندگی سیدابراهیم عامریان تهیه کننده «فسیل» جلو دوربین برد که در آن علاوه بر خودش، هوتن شکیبا، الهه حصاری، صدف اسپهبدی، حسین پاکدل، مهدی حسینی‌نیا، سیاوش طهمورث و ناهید مسلمی حضور دارند.
اگرچه «هفتاد سی» نتوانست به چهل و دومین جشنواره فیلم فجر راه یابد، اما به نظر می‌رسد به یکی از فیلم‌های پرفروش سال ۱۴۰۳ تبدیل شود. این فیلم از متقاضیان اکران نوروزی هم بود، اما فیلم‌های دیگری به ترکیب فیلم‌های نوروزی راه یافتند.
افشاری با وجود کار در سینما و شبکه نمایش خانگی، از تئاتر فاصله نگرفته و این روز‌ها نمایش «چه کسی جوجه تیغی را کشت» را با نویسندگی و کارگردانی خودش دوباره آماده اجرا کرده است. چند سال است نسخه‌های مختلفی از این نمایش اجرا می‌شود و افشاری از اواخر سال ۱۴۰۲ تور اجرا‌های خارجی نمایش را شروع کرد و ابتدا در استرالیا و سپس نیوزلند روی صحنه رفت. بهرام افشاری، همراه تینو صالحی در این نمایش بازی کرده‌اند. «چه کسی جوجه‌تیغی را کشت؟» ادامه نمایش «جوجه تیغی» محصول سال ۱۳۹۴ است.
او قرار است این اثر نمایشی را از ۱۵ فروردین در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه ببرد، نمایشی که در اجرا‌های گذشته‌اش در ایران، از نمایش‌های پرمخاطب بوده است. افشاری هم در سینما و هم در تئاتر به بازیگری پول‌ساز تبدیل شده که کار‌های مختلف او، مخاطب قابل توجهی را به خود جلب می‌کند.
