چرا دانلود غیرقانونی آهنگ را دوست داریم؟
نیما جوان (تهیه‌کننده موسیقی و مدیر نشر و پخش جوان) درباره فعالیت‌های کنونی خود می‌گوید: با آغاز شیوع کرونا اتفاقات عجیب و غریبی در صنعت نشر رخ داد؛ به گونه‌ای که فعالیت بسیاری از همکاران رو به تعطیلی رفت و یا به کل تعطیل شد. پس از کرونا نیز شرایط سیاسی و اجتماعی سال ۱۴۰۱ تأثیر مستقیمی روی کار ما داشت. فعالیت خود من هم در حوزه نشر بود و هم پخش که بخش دوم در پی این اتفاق‌ها کلا تعطیل شد، ولی نشر را حفظ و سعی کردیم از انتشار فیزیکی به سمت انتشار دیجیتال در پلتفرم‌های بین‌المللی و داخلی برویم تا جریان نشر پویایی خود را حفظ کند.
او ادامه می‌دهد: البته نشر که از سمت مولف‌ها و هنرمندان صورت می‌گیرد، همچنان پویایی خود را حفظ کرده است، اما خب، هنرمندان بیشتر به سمت اجرا‌های صحنه‌ای، فستیوال‌ها یا انتشار آثار خود در پلتفرم‌های دیجیتال روی آورده‌اند.
درآمد هنرمندان از نشر موسیقی بیشتر نشده است!
در ادامه این مسئله را با او مطرح کردیم که برخی بر این عقیده هستند که وضعیت درآمد هنرمندان از طریق نشر اثر موسیقی به صورت دیجیتال در ایران بهتر شده است؛ آیا شما به این امر قائل هستید؟ که جوان پاسخ می‌دهد: باید دید منظور آن‌ها بهتر نسبت به چه چیزی است؟ اگر منظور نسبت به قبل باشد، بله وضع بهتر است، ولی نسبت به ایده عالی که باید اتفاق بیفتد، خیر! درحقیقت هنرمند موسیقی باید نسبت به هزینه‌هایی که برای ساخت یک اثر می‌کند یک آستانه امنیتی داشته باشد تا بدین صورت حداقل نسبت به اینکه هزینه‌های صرف شده برابر می‌شود یا با سود همراه باشد، دور نظری داشته باشد.
او ادامه می‌دهد: با این حال نشر موسیقی در ایران با حمایت مالی اسپانسر‌ها (که البته در این زمینه کم‌کار شده‌اند) یا با هزینه شخصی خود هنرمند صورت می‌گیرد که در هر دو مورد نه بازگشت مالی در کار است و نه سودی!
چرا پلتفرمی شبیه به اسپاتیفای نداریم؟
در همین راستا از او سوال می‌کنیم که چرا در ایران پلتفرمی مشابه اسپاتیفای برای پخش آنلاین موسیقی نداریم؟ چرا که تجربه پلتفرم‌های پخش آنلاین فیلم نشان داده که اگر بستری فراهم شود، مردم هم استقبال می‌کنند!
جوان می‌گوید: در حال حاضر پخش آنلاین موسیقی در دنیا حرف اول را به لحاظ درآمد اقتصادی برای هنرمندان موسیقی می‌زند. پیش‌تر تجربه سایت بیپ‌تونز را داشتیم که برای دانلود قانونی فایل‌های موسیقی موهبت بزرگی بود، ولی هیچ‌گاه به سمت پخش آنلاین موسیقی به صورت قانونی نرفته‌ایم. در صورتی که در پلتفرم‌هایی مانند اسپاتیفای مخاطبان به راحتی موسیقی گوش می‌کنند، بدون اینکه نیازی به دانلود آهنگ باشد.
او ادامه می‌دهد: دردسر دانلود موسیقی از سایتی مانند بیپ‌تونز باعث شده که آن بخش خیلی ضعیف‌تر از جریانی که در دنیا وجود دارد پیش برود، درحالی که اگر بیپ‌تونز به صورتی پیش می‌رفت که مخاطبان به صورت آنلاین آهنگ گوش کنند، وضع خیلی فرق داشت. ضمن اینکه بیپ‌تونز در ایران می‌توانست جای اسپاتیفای را بگیرد؛ زیرا اسپاتیفای به فیلترشکن نیاز دارد و خیلی وقت‌ها همان فیلترشکن هم کار نمی‌کند. به هر حال، چون تغییر شکلی در سیستم دیجیتالی ایران رخ نداده، گردش اقتصادی هم در موسیقی به جریان نیفتاده است.
ناامیدی بیپ‌تونز
از او سوال می‌کنیم که پس چرا پلتفرمی مانند بیپ‌تونز به سمت پخش آنلان موسیقی نرفته است؟ که جوان می‌گوید: علتش می‌تواند هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری و ناامید شدن پلتفرمی مانند بیپ‌تونز باشد. در حال حاضر کمتر کسی در ایران به سمت فروش دیجیتال می‌رود؛ چون فروشی ندارد. پلتفرمی مانند بیپ‌تونز هم می‌داند برای اینکه بستر جدیدی را برای پخش موسیقی فراهم کند، باید میلیاردی تبلیغ کند، بدون اینکه از نتیجه مطمئن باشند. البته اگر می‌بینیم که در دنیا حقوق مادی و معنوی آثار هنری رعایت می‌شود، به خاطر این است که آن‌ها از طریق رادیو و تلویزیون این مسئله را در بین مردم فرهنگسازی کرده و جا انداخته‌اند.
دو نظر مثبت و منفی درباره دو سانسی کنسرت‌ها
در بخش دیگری از این گفتگو با جوان درباره برگزاری کنسرت‌ها در دو سانس صحبت می‌کنیم و نظر او را جویا می‌شویم.
این ناشر موسیقی می‌گوید: اینکه اجرایی به سانس دوم کشیده می‌شود در نگاه اول مثبت است؛ چون نشان دهنده استقبال مردم است، ولی از طرف دیگر لطمه آن به خود اعضای گروه و خواننده وارد می‌شود. علت هم این است که خواننده‌ها در یک سانس خیلی بهتر و باکیفیت‌تر می‌توانند اجرا کنند و تعدد سانس احتمالا کیفیت کار را پایین می‌آورد.
او درباره علت این امر می‌گوید: علت برگزاری کنسرت‌ها در دو سانس حتما اقتصادی است؛ چون وقتی که برگزارکننده به برگزاری کنسرت در دو سانس علاقه‌مند باشد حتما برای درآمد بیشتر است. البته کنسرت‌های پاپ می‌توانند به یک سانس بسنده کنند، چون با یک سانس هم گردش مالی خوبی برای برگزارکننده اتفاق می‌افتد و شاید اگر فشار دو سانس کنسرت پشت هم از دوش گروه‌ها برداشته شود، کیفیت کار آن‌ها بالا برود.
دولت باید هزینه کمتری بابت سالن‌های کنسرت بگیرد
همچنین نظر او را درباره این مسئله که «با وجود دولتی بودن عمده سالن‌های کنسرت در ایران، ولی این سالن‌ها اجاره‌بهای کلانی را از تهیه‌کنندگان کنسرت دریافت می‌کنند که این امر موجب افزایش ناگزیر قیمت بلیت‌های کنسرت می‌شود» جویا می‌شویم که جوان می‌گوید: در مواقعی که هزینه‌های برگزاری کنسرت ناگزیر بالا می‌رود، دولت باید به برگزارکننده یا سالن‌دار کمک مالی دهد که البته در این مورد معنایی ندارد؛ چون اکثر سالن‌ها دولتی هستند و دولت باید حمایت کند که هزینه برگزارکننده پایین بیاید که بتواند بلیت‌ها را با قیمت منطقی‌تری در اختیار مخاطب قرار دهد.
او ادامه می‌دهد: در جریان موسیقی پاپ که عمده مخاطب آن‌ها نوجوان‌ها هستند، خانواده و والدین خود را مجبور می‌کنند که به کنسرت خواننده محبوب خود بروند؛ حال یک خانواده چهار نفره با هر بلیتی که میانگین قیمت آن ۷۰۰ هزار تومان است، باید هزینه بالایی باید پرداخت کند که شاید دفعات بعدی کنسرت را از لیست تفریحات خود حذف کند؛ بنابراین دولت باید کمک کند که هزینه‌ها پایین بیایند، ولی خب معلوم نیست این هزینه‌ها کجا صرف می‌شوند.
جوان در پاسخ به این پرسش که «سال گذشته در جشنواره موسیقی فجر، فرهنگسرای بهمن هم به سالن‌های برگزاری کنسرت اضافه شد که شروع فروش قیمت بلیت‌ها از ۹۵ هزار تومان بود. بهتر نیست این روند را طی سال هم داشته باشیم تا همه اقشار جامعه از حضور در کنسرت‌ها بهره‌مند شوند؟» می‌گوید: قطعا همین طور است. وقتی که جایی تبدیل به پاتوق فرهنگی می‌شود، مهم نیست که موقعیت مکانی آن کجاست؛ چراکه اگر آن محیط خدمات خوبی ارائه دهد آدم‌ها به رفتن به آنجا عادت می‌کنند. ضمن اینکه در تهران سالن اجرا خیلی کم داریم و اضافه شدن سالن‌های مختلف در سراسر سطح شهر بسیار کمک کننده خواهد بود.
جوان ادامه می‌دهد: فراموش نکنیم که بسیاری از هنرمندان، به خصوص جوان‌تر‌ها و تازه‌کار‌ها برای برگزاری کنسرت به خاطر کمبود سالن و البته هزینه‌های بالا به مشکل می‌خورند؛ چه بسا که بعضی از سالن‌ها برای یک سال توسط برخی از تهیه‌کنندگان رزو می‌شود.
این تهیه‌کننده موسیقی تصریح می‌کند: درحال حاضر سالن‌هایی داریم که در اختیار شهرداری هستند که از وقتی شهردار جدید روی کار آمده اجازه برگزاری کنسرت در این سالن‌ها را نمی‌دهد، مانند سالن‌های ایوان شمس، سالن کانون پرورش فکری کودکان و وزارت کشور! آخر چرا این سالن‌ها باید غیرقابل استفاده بمانند وقتی که پتانسیل اجرایی دارند؟ خیلی از فرهنگسرا‌ها نیز سالن‌های خیلی خوبی دارند که با صرف یک هزینه می‌توان آن‌ها را به سالنی برای اجرای موسیقی تبدیل کرد. این کار‌ها یک عزم دولتی و مدیر فرهنگی می‌خواهد که علت فعالیت نکردن این سالن‌ها را آسیب شناسی و رصد کند، در عین حال نیز استفاده از آن‌ها را مطالبه و در اختیار هنرمندان قرار دهد.
