چین کاهش مشتریان نفت ایران را جبران می‌کند

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: در حالی که مشتریان نفت ایران کم شده‌اند یا نفت ایران را کمتر می‌خرند، چین در صدد است با افزایش خرید نفت از ایران این کسری را جبران کند. این در حالی است که کاهش قیمت جهانی نفت درآمدهای ارزی ایران را احتمالاً به نصف کاهش خواهد داد.

در سال گذشته درآمدهای نفتی ایران بالغ بر 80 میلیارد دلار شد که می‌توان آن را بالاترین درآمد نفتی تاریخ دانست. دستیابی به این درآمد نه به خاطر افزایش ظرفیت صادرات نفت ایران بلکه به دلیل بالا رفتن قیمت جهانی نفت بود. بنا بر آمار اوپک، میانگین قیمت نفت ایران در سال گذشته میلادی معادل 100 دلار در هر بشکه بود که این میانگین تا سال منتهی به ماه ژوئن 49 دلار و 96 سنت است. از این رو با توجه به ثابت بودن ظرفیت صادرات نفت ایران پیش بینی می‌شود درآمد نفتی ایران در سال جاری میلادی به 40 میلیارد دلار خواهد رسید که تقریباً نصف درآمد ارزی سال گذشته خواهد بود.

کاهش درآمدهای نفتی بدون شک بر اقتصاد ایران که وابستگی شدید به دلارهای نفتی دارد تاثیر به سزایی خواهد گذاشت. اولین تاثیر را می‌توان بر واردات کالا به ایران دید. تاریخ تجاری ایران نشان می‌دهد همزمان با افزایش درآمدهای نفتی میزان واردات کالا به ایران هم افزایش خواهد یافت و با کاهش آن، کاهش. در سال گذشته که درآمد نفتی ایران به رقم تاریخی 80 میلیارد دلار رسید، میزان واردات آن به 53 میلیارد و 707 میلیون دلار رسید.

یک بررسی مقایسه‌ای در این زمینه نشان می‌دهد ارزش واردات ایران در سال‌های 84 تا پایان 87 بیش از 180 میلیارد دلار بود، در حالی که این رقم در دولت هشتم حدود 98 میلیارد دلار بود. اما بنابر برآوردها با کاهش درآمدهای نفتی، شاهد کاهش واردات خواهیم بود به طوری که بعید است این میزان امسال به 40 میلیارد دلار هم برسد.

تاثیر دوم کاهش درآمدهای نفتی بر کاهش تولیدات صنعتی خواهد بود، به ویژه تولیداتی که وابستگی شدیدی به واردات کالاهای واسطه‌ای دارند. از آنجا که تولیدکنندگان ایران- بخش اعظم آنها- باید کالاهای خود را نقد بخرند، از این رو نیاز شدید به وام ارزی پیدا می‌کنند و این وام تامین نمی‌شود مگر از فروش نفت.

بررسی‌های صورت گرفته نیز در این زمینه نشان می‌دهد سهم واردات کالاهای واسطه‌ای در کل واردات بین 80 تا 85 درصد است، بنابراین هرگونه کاهش در درآمدهای ارزی نفتی بر واردات این نوع کالا تاثیر منفی می‌گذارد که به نوبه خود بر تولیدات صنعتی تاثیر خواهد گذاشت. اما در این میان،تاثیر سوم بر صادرات غیرنفتی است. این تاثیر برخلاف دو تاثیر بالا، مثبت است. تاریخ نشان داده هر وقت درآمدهای نفتی ایران کاهش یافته است نگاه سیاستگذاران ایران به سمت صادرات غیرنفتی برگشته است. در سال 76 که درآمدهای نفتی ایران به 10 میلیارد دلار کاهش یافت، سیاستگذاران ایران تمام کوشش خود را برای رونق صادرات غیرنفتی به کار گرفتند، بنابراین احتمال می‌رود امسال هم سیاستگذاران ایران با توجه به کاهش 50 درصدی درآمدهای نفتی، نیم نگاهی هم به سیاست‌های صادرات غیرنفتی بیندازند.

همه نگاه‌ها باز به چین است
کاهش درآمدهای نفتی در حالی صورت می‌گیرد که ایران با توجه به تنش‌های اخیر پس از انتخابات به نظر می‌آید با کاهش فروش نفت به مشتریان خود مواجه شده باشد. حدود دو هفته پیش خبرگزاری بلومبرگ از کاهش فروش نفت ایران به دلیل کاهش تقاضا از سوی مشتریان خبر داد. این خبر هرچند از سوی مقامات نفتی ایران تکذیب شد اما گزارش ماهانه اوپک که اخیراً منتشر شده نشان می‌دهد یکی از مشتریان مهم ایران که ژاپن است تقاضای خرید خود را در ماه ژوئن کاهش داده است.

بنابرگزارش اوپک، سهم ایران در تامین نفت ژاپن از 1/11 درصد در ماه آوریل به 5/10 درصد در ماه مه کاهش یافته است. این گزارش نشان می‌دهد تامین بخشی از کاهش سهم نفت ایران را یا عربستان سعودی یا قطر یا امارات متحده عربی برعهده گرفته‌اند زیرا بنا بر این گزارش سهم عربستان سعودی در تامین نفت ژاپن از 8/28 در ماه آوریل به 8/29 درصد در ماه مه، امارات متحده از 21 درصد به 7/22 درصد و قطر از 7/13 به 6/14 درصد افزایش یافته است. با اینکه ژاپن یا کشورهای اروپایی خرید نفت از ایران را کاهش داده‌اند، اما چین به گونه‌ای این کاهش را جبران کرده است. در ماه آوریل چین روزانه 465 هزار بشکه نفت از ایران می‌خرید اما این میزان در ماه مه با یک رشد 57 درصدی به 730 هزار بشکه رسید. چین افزایش خرید نفت از ایران را با کاهش خرید نفت از عربستان سعودی و آنگولا جبران کرده است. چین میزان خرید نفت خود از عربستان را از 994 هزار بشکه در روز به 653 هزار بشکه و از آنگولا از 525 هزار بشکه در روز به 483 هزار بشکه کاهش داده است.

رابطه چین با ایران در دو سال اخیر به شدت تقویت شده است، زیرا چین در حال حاضر تنها کشوری است که به رغم حضور نیافتن شرکت‌های اروپایی در صنعت نفت ایران، نقش آفرینی می‌کند. از این رو بده بستان‌های اقتصادی - سیاسی آن هم در شرایطی که ایران تحت فشارهای شدید خارجی است یک موضوع و موضع مهم تلقی می‌شود. سکوت رسمی ‌دولت ایران در قبال کشتار مسلمانان چین آن هم در حالی که اکثر قریب به اتفاق دولت‌های اسلامی‌این کشتار را محکوم کردند و به دنبال آن تحریم کالاهای چینی را در دستور کار قرار دادند، در این بده بستان‌های اقتصادی - سیاسی می‌گنجد و در این میان که اکثر دولت‌های اسلامی‌به نوعی خود را از سیاست‌های اقتصادی چین جدا می‌کنند، ایران برای حضور شرکت‌های چینی در صنعت نفت خود، تسهیلاتی هم قائل می‌شود.