آفتابنیوز : آفتاب: طی سالهای 86- 1384 حدود 285 هزار نفر شاغل وارد بازار کار شدهاند یعنی به طور متوسط حدود 140 هزار نفر در سال وارد بازار کار شده و به جمعیت فعال پیوستهاند، این در حالی است که نرخ رشد جمعیت فعال در سالهای 85- 1375 حدود چهار درصد بوده و پیش بینیهای برنامه چهارم نیز افزایش سالانه جمعیت فعال را بیش از 700 هزار نفر نشان میدهد.
نتایج آمارگیری نیروی کار نیز نشان میدهد جمعیت فعال از 29/23 میلیون در سال 84 به 48/23 میلیون در سال 85 و در سال 86 نیز به 58/23 میلیون نفر رسیده است.
هنوز اعلام رسمی یا مشخصی برای فاصله بین 700 هزار نفری که باید وارد بازار کار میشدند و 140 هزار نفری که وارد بازار کار شدهاند، نشده است در چهار سال گذشته نرخ بیکاری همواره بالای 10 درصد و کاهش نرخ بیکاری نیز حداکثر حدود یک درصد بوده اما نرخ مشارکت اقتصادی و حضور جمعیت فعال اقتصادی حدود سه درصد کاهش پیدا کرده است.
نرخ فعالیت نیروی کار در سال 84 حدود 41، در سال 85 حدود 4/40 و در سال 86 حدود 8/39 درصد و جمعیت بیکار نیز5/2 میلیون نفر بوده است. با این همه به نظر میرسد عوامل متعددی در کاهش یک درصدی نرخ بیکاری در سه سال گذشته موثر بوده است.
البته برخی کارشناسان نیز در مورد کاهش نرخ بیکاری که دولت آن را ناشی از اجرای طرح بنگاههای زودبازده میدانست، هشدار دادند که «تقسیم پولایجاد شغل نمیکند و با این روش بیکاران به بیکاران بدهکار تبدیل شدهاند».
طی سه سال 84 تا 86 فقط 285 هزار نفر یعنی سالانه حدود 140 هزار نفر وارد بازار کار کشور شدهاند کهاین رقم با توجه شرایط جمعیتی و بازار کار تعجب آور است چرا که کشور ما دارای جمعیت جوان بوده و بالاترین تعداد جمعیت در گروه سنی 30-20 سال قرار دارند. میانگین نرخ رشد جمعیت فعال طی سالهای 85-1375 حدود چهار درصد در سال بوده است.
پیش بینیهای برنامه چهارم افزایش سالانه جمعیت فعال را بیش از 700 هزار نفر نشان میدهد و همانطور که گفته شد فاصله 650 هزار نفری بین افرادی که باید وارد بازار کار میشدند (700 هزارنفر) و افرادی که به واقع وارد بازار کار شدهاند (140 هزار نفر) مشخص نیست. برخی از کارشناسان یکی از دلایل کاهش نرخ جمعیت فعال را گسترش کمی آموزش عالی در سالهای اخیر به ویژه گسترش دانشگاه پیام نور میدانند. اگرچه این موضوع تا حدودی در پایین آوردن تعداد واردشوندگان به بازار کار نقش داشته اما نمیتواند به تنهایی تفاوت کل 560 هزار نفری را پوشش دهد.
دلیل مهم دیگری که برای این کاهش وجود دارد و با مطالعات نظری و تجربی در سایر کشورها نیز همخوانی دارد، وجود نرخ بالای بیکاری در کشور است.در شرایطی که نرخ بیکاری در سطح بالایی قرار داشته باشد انتظار میرود نرخ فعالیت کاهش یابد. این پدیده که به «اثر مایوس کنندگی» معروف است افراد را از جست وجوی کار مایوس میکند زیرا آنان به هر دری که میزنند، نمیتوانند شغلی به دست آورند لذا از جمعیت فعال خارج میشوند.این وضعیت علاوه براین نشانگر آن است که اگرچه افرادی که بیکار و در جست وجوی کار هستند اما نمیدانند برای کاریابی به کجا مراجعه کنند و به دلیل عدم اطلاع رسانی کامل در بازار کار نه تنها بیکار بلکه غیرفعال باقی میمانند. مطالعات طرح آمارگیری همچنیناین عامل را در کاهش نرخ فعالیت دخیل میداند.
به این ترتیب برخی افراد یا به دلیل عدم آگاهی یا به دلیل یأس از یافتن شغل از جمعیت فعال حذف میشوند. این استدلال همچنین تا حدودی در ارتباط با گسترش کمیآموزش عالی نیز صدق میکند. تقاضای بیش از حد آموزش عالی تا حدود زیادی ناشی از بیکاری جوانان به ویژه بیکاری بالای فارغ التحصیلان دبیرستانی است که مشغول شدن در نهادهای آموزش عالی جایگزین مناسبی برای فعالیت و اشتغال است.
بررسی تغییرات اشتغال در سالهای 86-84 و مقایسه آن با تحولات اشتغال طی سالهای 85-65 نشان میدهد تعداد اشتغال جدید ایجاد شده در سالهای 86-84 در مقایسه با دو دهه قبل در پایینترین حد خود بوده، در حالی که میانگین اشتغال سالانه در سالهای75-65 حدود 357 هزار، طی سالهای 85-75 حدود 590 هزار و طی سالهای 86-84 جمعاً 473 هزار و سالانه به طور میانگین 236 هزار شغلایجاد شده است.