سرعت‌گیر ارزی خودروهای تجاری
محصولات تولیدی تجاری‌سازان در بازه زمانی تحت بررسی، شامل کامیون، کامیونت، مینی‌بوس، اتوبوس و ون و پیکاپ می‌شود.
طبق آنچه فعالان صنعت خودروهای تجاری به دنیای‌اقتصاد می‌گویند، افت تیراژ گریبان تقریبا تمام شرکت‌های تجاری‌ساز صنعت خودروی کشور را طی دو ماه ابتدایی امسال گرفته و دلیل اصلی آن کمبود ارز است. تجاری‌سازان با توجه به ماهیت محصولات تولیدی و همچنین ضعف داخلی‌سازی، نیاز مبرمی به قطعات خارجی دارند و تامین این قطعات، مستلزم تامین ارز است. به گفته فعالان خودروسازی تجاری، در دو ماه نخست امسال، تجاری‌سازان با چالشی بزرگ در تامین ارز مواجه بوده‌اند و این موضوع سبب ثبت تیراژی ضعیف و افت سنگین تولید نسبت به مدت مشابه پارسال شده است. چالش تامین ارز البته موضوع جدیدی در خودروسازی کشور نیست، منتها طی چند ماه گذشته به خصوص فروردین و اردیبهشت (و احتمالا خرداد) امسال شدت بیشتری داشته و دارد. این چالش یکی از دلایل افت تولید محصولات سواری در دو ماه ابتدایی امسال نیز هست، اما به نظر می‌رسد نقش آن در دنده عقب خودروهای تجاری، پر‌رنگ‌تر است.
خودروهای تجاری مشمول قیمت‌گذاری دستوری نیستند (برخلاف محصولات سواری)، بنابراین انتظار می‌رود تجاری‌سازان بابت تامین نقدینگی موردنیاز مشکل خاصی نداشته باشند (مگر اینکه بازارشان راکد و فروش‌شان افت کرده باشد).
این در حالی است که چالش اصلی سواری‌سازان، فریز قیمت است که سبب شده نقدینگی لازم و کافی برای تامین قطعات و رشد و حتی حفظ تولید در اختیار این شرکت‌ها نباشد. تجاری‌سازان، اما بابت قیمت‌گذاری محصولات با چالش سیاست‌های دستوری مواجه نیستند و آنچه در حال حاضر به سختی با آن دست‌و پنجه نرم می‌کنند، کمبود ارز است. به هر حال کشور با توجه به قرار داشتن در تحریم، با چالش تامین ارز مواجه است، به نحوی که تولیدکنندگان هم امکان تامین ارز موردنیاز خود را ندارند. ادامه این شرایط می‌تواند شیب نزولی تولید در خودروسازان تجاری را تندتر کرده و حتی برخی از آن‌ها را به ورطه تعطیلی یا نیمه تعطیلی بکشاند. این در شرایطی است که کشور از وجود صد‌ها هزار خودروی فرسوده تجاری به ویژه اتوبوس و مینی‌بوس و کامیون رنج می‌برد و نیاز است این خودرو‌ها اسقاط و مدل‌های نو جایگزین‌شان شود. خودروهای فرسوده تجاری سهم زیادی در آلودگی هوا دارند، ضمن آنکه با توجه به مصرف سوخت بسیار زیادشان، روزانه میلیون‌ها لیتر سوخت را هدر می‌دهند. از طرفی، این خودرو‌ها نقش مهمی در بروز تصادفات و سوانح جاده‌ای دارند، زیرا ایمنی آن‌ها به دلیل فرسودگی، پایین آمده است؛ بنابراین افت تولید محصولاتی مانند اتوبوس، مینی‌بوس و کامیون، اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده سنگین و نیمه‌سنگین را با چالش بزرگی مواجه می‌کند و ضرر هنگفتی به اقتصاد ملی می‌زند.
افت ۳۴ درصدی ایران خودرودیزل
اما طبق آنچه که در صورت‌های مالی سه تجاری‌ساز اصلی کشور آمده، مجموع تولید آن‌ها در دو ماه ابتدایی امسال به ۲هزار و ۲۶۸ دستگاه رسیده است. با توجه به تولید ۳هزار و ۶۵۱ دستگاهی تجاری‌سازان در دو ماه ابتدایی پارسال، تولید سه شرکت اصلی در بازه زمانی مشابه امسال ۳۸ درصد افت را نشان می‌دهد.
هرچند تولید تجاری‌سازان در اردیبهشت نسبت به فروردین بالا رفته، با این حال این موضوع بیشتر ریشه در پایین بودن تیراژ در فروردین دارد. خودروسازان در فروردین ماه هر سال به دلیل تعطیلات نوروزی نیمی از این ماه را از دست می‌دهند و معمولا نصف آنچه می‌توانند، تولید می‌کنند. از این رو همواره تولید در اردیبهشت بالاتر از ماه نخست بوده و امسال نیز این اتفاق رخ داده است؛ بنابراین آمار خرداد معیار بهتری برای سنجش تولید ماهانه خودروسازان محسوب می‌شود و باید منتظر ماند و دید نسبت به اردیبهشت نزولی خواهد بود یا صعودی.
در این بین، بیشترین تولید نصیب واحد تجاری‌ساز گروه صنعتی ایران‌خودرو یعنی ایران خودرودیزل شده است. کل تولید این خودروساز در دو ماه ابتدایی امسال هزار و ۸۶۳ دستگاه بوده است. این در حالی است که ایران‌خودرودیزل در دو ماه نخست سال گذشته ۲هزار و ۸۱۴ دستگاه محصول را به تولید رسانده بود؛ بنابراین این خودروساز افت حدودا ۳۴ درصدی تولید را در دو ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است. همچنین تولید ماهانه ایران خودرودیزل (در اردیبهشت) هزار و ۳۱۶ دستگاه بوده که نشان از رشد در مقایسه با فروردین دارد. بخشی از این رشد به دلیل پایین بودن عدد تولید در فروردین به دلیل تعطیلات نوروزی است.
محصولات تولیدی ایران خودرودیزل در دو ماه ابتدایی امسال شامل خودروهای سنگین باری، اتوبوس و ون و پیکاپ می‌شود. در این بین، بیشترین تیراژ نصیب خودروهای سنگین باری (کامیون) شده که آمار هزار و ۳۶۰ دستگاهی را به ثبت رسانده است. در مقایسه با بازه زمانی مشابه پارسال، تولید این محصول ۲۹درصد افت را نشان می‌دهد.
۹۹۱ دستگاه از کل تولید دو ماه امسال کامیون‌های ایران‌خودرودیزل به اردیبهشت مربوط می‌شود.
دیگر محصول تولیدی این شرکت در دو ماه ابتدایی امسال ون و پیکاپ بوده است. ایران خودرودیزل در بازه زمانی تحت بررسی ۴۹۵ دستگاه این مدل خودرو‌ها را به تولید رسانده است. با توجه به تیراژ ۷۱۲ دستگاهی ون و پیکاپ در دو ماه ابتدایی پارسال، تیراژ این محصولات افت بالغ بر ۳۰ درصدی را نشان می‌دهد.
این خودروساز، اما در تولید اتوبوس نیز آمار بسیار ضعیفی به ثبت رسانده، به نحوی که تیراژ این محصول حتی به اندازه انگشتان دو دست نیز نمی‌رسد. کل تولید اتوبوس در ایران خودرودیزل طی دو ماه ابتدایی امسال ۸دستگاه بوده، در حالی که این شرکت ۱۱۸ دستگاه اتوبوس در فروردین و اردیبهشت پارسال تولید کرده بود؛ بنابراین تولید اتوبوس در ایران خودرودیزل بیش از ۹۳درصد افت را نشان می‌دهد.
گویا همین ۸دستگاه اتوبوس در فروردین به تولید رسیده‌اند و تولید این محصول در اردیبهشت، متوقف بوده است. ایران خودرودیزل در دو ماه ابتدایی امسال با توقف تولید کامیون‌های سبک مواجه بوده، حال آنکه در بازه زمانی مشابه پارسال ۶۹ دستگاه از این محصول را تولید کرده بود. به نظر می‌رسد مانند دیگر خودروسازان تجاری، ایران خودرودیزل نیز با مشکل تامین ارز در دو ماه نخست امسال دست و‌پنجه نرم کرده و ریشه اصلی افت تولید این شرکت، نبود ارز کافی برای تامین قطعات بوده است.
تیراژ ۷۵ دستگاهی سایپادیزل
دیگر تجاری‌ساز بزرگ کشور یعنی سایپادیزل که به گروه خودروسازی سایپا تعلق دارد نیز در دو ماه ابتدایی امسال با افت تولید مواجه بوده است. طبق اطلاعاتی که سایپادیزل به سامانه کدال بورس ارائه داده، این شرکت در دو ماه نخست سال جاری تنها ۷۵ دستگاه محصول را به تولید رسانده تا کم تیراژترین در بین سه تجاری ساز اصلی کشور باشد. با توجه به آمار تولید ۳۶۲ دستگاهی سایپادیزل در دو ماه ابتدایی پارسال تولید این شرکت ۲۸۷ دستگاه کاهش پیدا کرده است.
تنها محصول تولیدی سایپادیزل در دو ماه ابتدایی امسال کامیونت بوده، حال آنکه این شرکت در مدت مشابه سال گذشته کامیون نیز تولید کرده است. در دو ماه ابتدایی پارسال، سایپادیزل توانسته بود ۱۶۲ دستگاه کامیون را به تولید برساند.
طبق آمار ارائه شده به بورس، تولید کامیونت سایپادیزل در دو ماه ابتدایی پارسال ۲۰۰ دستگاه بوده، بنابراین با در نظر گرفتن آمار ۷۵ دستگاهی بازه زمانی مشابه امسال، تیراژ این محصول ۱۲۵ دستگاه افت را نشان می‌دهد.
سایپادیزل در اردیبهشت امسال ۴۸ دستگاه تولید داشته که در مقایسه با فروردین از رشد تیراژ حکایت دارد. به نظر می‌رسد مشکل اصلی سایپادیزل نیز که سبب افت تولید و ثبت تیراژی بسیار ضعیف در دو ماه ابتدایی امسال شده، کمبود ارز است.
افت تولید تجاری‌ساز خصوصی
سراغ واحد تجاری‌ساز گروه بهمن یعنی بهمن دیزل برویم، شرکتی که در دو ماه ابتدایی سال جاری مانند دو تجاری‌ساز وابسته به ایران خودرو و سایپا، دچار افت تیراژ شده است. این شرکت متعلق به بخش خصوصی، پس از ایران خودرودیزل و سایپادیزل، سومین تجاری‌ساز کشور به شمار می‌رود و در دو ماه نخست امسال تنها ۳۳۰ دستگاه تولید داشته است.
بهمن دیزل نیز با چالش تامین ارز مواجه است و به نظر می‌رسد به همین دلیل آمار تولید ضعیفی را در دو ماه ابتدایی امسال به ثبت رسانده و نسبت به مدت مشابه پارسال با افت تیراژ روبه رو شده است. بهمنی‌ها در فروردین و اردیبهشت پارسال هزار و ۴۲۶ دستگاه تولید داشته‌اند، بنابراین تیراژ آن‌ها در بازه زمانی مشابه امسال ۷۷ درصد افت را نشان می‌دهد. بهمن‌دیزل همچنین در اردیبهشت امسال ۲۹۴ دستگاه تولید داشته که این آمار نشان می‌دهد تیراژ بهمنی‌ها نسبت به فروردین افزایش یافته است. این شرکت در بازه زمانی تحت بررسی کامیونت، مینی‌بوس، کامیون و «کاربری‌ها» را به تولید رسانده که در این بین، سهم اعظم نصیب کامیونت ۶تن شده است. کل تولید این محصول در دو ماه نخست امسال ۱۲۰ دستگاه بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال از افت حدودا ۷۷درصدی حکایت دارد. بهمن دیزل کامیونت ۵ و ۸تن را نیز در لیست محصولات خود دارد، اما در دو ماه ابتدایی امسال هیچ کدام تولیدی نداشته‌اند. در گروه کامیون نیز تولید بهمن دیزل از ۲۷۳ دستگاه دو ماه ابتدایی پارسال به ۴۳ دستگاه در مدت مشابه امسال رسیده است؛ بنابراین تولید این محصول در بهمن دیزل افت ۲۳۰ دستگاهی داشته است.
محصولات کاربری ایران خودرودیزل نیز در فروردین و اردیبهشت پارسال تیراژ ۴۲۸ دستگاهی را ثبت کرده‌اند، حال آنکه در دو ماه نخست امسال تنها ۵۰ دستگاه تولید داشته‌اند. در بین محصولات بهمن دیزل، تنها مینی‌بوس با رشد تولید مواجه شده است، البته با تیراژی ضعیف. کل تولید این محصول در دو ماه ابتدایی امسال ۱۱۷ دستگاه بوده که نسبت به بازه زمانی مشابه پارسال رشد ۳۰ دستگاهی را نشان می‌دهد.
