یک بام و دو هوای چین
«علی باقری» سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در حاشیه نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو بریکس در شهر نیژنی نووگروود روسیه با «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین دیدار و گفتگو کرد.
سرپرست وزارت امور خارجه ایران در ابتدای این دیدار از پیام‌های تسلی‌بخش و ابراز همدردی مقامات عالی چین و به‌ویژه حضور نماینده ویژه دولت چین در مراسم ادای احترام به مقام شهدای پرواز اردیبهشت تقدیر کرد.
باقری تاکید کرد مناسبات ایران و چین ریشه دار و در همه عرصه‌ها در مسیر ارتقاست و در شرایط کنونی برای ساختن جهانی عادلانه‌تر که کشورهای مستقل بتوانند بر اساس ظرفیت‌ها عهده‌دار مسؤولیت و بر مبنای توانمندی‌ها از حقوق متناسب برخوردار باشند، حائز اهمیت است.
وی افزود: چندجانبه گرایی که ایران و چین پرچمدار آن هستند، راه حل‌های روشن و مشخص برای حل مشکلات و معضلات جهانی دارد، در حالی که یکجانبه‌گرایی نه تنها جهان را با بن‌بست مواجه کرده، بلکه حتی قادر به حل و فصل مشکلات خود نیز نیست.
باقری در خصوص روابط دوجانبه تهران و پکن تاکید کرد: ما افق همکاری ۲ کشور را روشن، رو به جلو و موفق ارزیابی می‌کنیم.
وی افزود: عزم و اراده جمهوری اسلامی ایران بر تحکیم مناسبات پایدار و راهبردی با دولت چین قرار دارد.
باقری تصریح کرد: همکاری ایران و چین نه تنها به نفع ۲ کشور، بلکه ضامن ثبات و امنیت پایدار در عرصه‌های منطقه و جهانی است.
سرپرست دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از این ملاقات با اشاره به مواضع چین در مقابله با یکجانبه‌گرایی، تاکید کرد عضویت ۲ کشور در سازمان همکاری شانگ‌های و مجموعه بریکس، ظرفیت جدیدی برای صیانت از حقوق و منافع کشورهای مستقل در تراز جهانی ایجاد کرده است.
باقری با اشاره به نسل‌کشی در غزه تصریح کرد ایران آمادگی دارد همه ظرفیت‌های خود را برای پشتیبانی از مردم مظلوم و بی‌پناه غزه به کار گیرد.
وزیر امور خارجه چین نیز در این دیدار تاکید کرد اخیرا ایران با یک آزمون جدی مواجه شده و چین به‌عنوان کشور دوست در کنار دولت و مردم ایران قرار دارد و از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران حمایت می‌کند.
وانگ یی با تمجید از رویکرد و تلاش‌ها در تعمیق و توسعه همه‌جانبه روابط ۲ کشور، ضمن تاکید بر اینکه چین برای موافقتنامه همکاری راهبردی ۲ کشور ارزش بسیاری قائل است، بر آمادگی کشورش برای تداوم مسیر رو به پیشرفت روابط پکن و تهران و اجرای توافقنامه همکاری‌های راهبردی بین ۲ کشور تاکید کرد.
این در حالی است که چین بار دیگر پای بیانیه مشترکی با امارات در مورد جزایر سه گانه امضا گذاشت. این بیانیه مشترک در پایان سفر محمد بن زاید رئیس امارات صادر شد که در بند ۲۶ آن چین اعلام کرده است که از «تلاش‌های امارات متحده عربی برای رسیدن به راه حلی مسالمت آمیز درباره مساله جزایر سه گانه (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابو موسی) از طریق مذاکرات دو جانبه بر اساس قواعد حقوق بین الملل و حل این مساله بر اساس قوانین بین الملل حمایت می‌کند.»
متعاقب این موضع چین، وزارت خارجه ایران امروز یکشنبه بار دیگر سفیر چین را فراخواند و اعتراض کرد. این در حالی است که پکن همین موضع را هم سال گذشته در بیانیه پایانی نشست سران شورای همکاری خلیج فارس با شی جین پینگ اتخاذ و ایران نیز اعتراض کرده بود؛ اما تکرار موضع چین نشانگر این است که اعتراض قبلی کارگر نیفتاده است.
اگر دفعه قبل با اشاره به رفتار معمولی کشور‌ها در مسائل اختلافی میان کشورهای دیگر مبنی بر دعوت به گفتگو و حل مسالمت‌آمیز تلاش شد از اهمیت موضع چین کاسته شود، اما تکرار این رفتار واجد این پرسش جدی است که چین چرا همچنان بر این رویه خود اصرار دارد؟ رویه‌ای که معمولا در تضاد با رویکرد متعارف چین به ویژه در خاورمیانه پرتنش در اجتناب از ورود به اختلافات و چالش‌ها میان کشورهاست و تلاش می‌کند نوعی توازن را حداقل در بعد اعلامی رعایت کند.
پاسخ به این پرسش چندان سخت نیست. این که چینی‌ها اولا این رفتار خود را و لو در تضاد با رویکرد خاورمیانه‌ای آنها باشد، واجد آورده خوبی در جهت تقویت مناسبات و تعمیق منافع خود با امارات می‌دانند و ثانیا آن را دارای خطر و تهدیدی برای منافع اقتصادی خود با ایران نمی‌دانند. از این رو به نظر می‌رسد پکن بر این باور است که تهران در سایه تداوم تحریم‌ها انتخاب و چاره دیگری جز حفظ و گسترش مناسبات اقتصادی خود با چین ندارد.
در کنار آن هم، امروزه امارات برای چین واجد منافع بالفعل عدیده‌ای است، اما ایران برخوردار از فرصت‌ها و منافع بالقوه‌ای است که موانع و چالش‌های داخلی و خارجی زیادی در مسیر فعلیت یافتن آنها قرار دارند. در چنین وضعی طبیعی است که چینی‌ها، نقد را بر نسیه ترجیح دهند و این چنین به سمت امارات غش کنند.
