درس‌هایی سیاستگذارانه از «همستر»
این روز‌ها درباره بازی همستر، فراوان مطلب نوشته شده است، اما در اینجا من می‌خواهم خوانشی سیاستگذارانه از آن ارائه دهم.
۱- بازی همستر یک برنامه کامپیوتری است و مدعی است که ما را به پول می‌رساند. برای کسب امتیاز یا سکه در همستر، ضرباتی متوالی را – بدون نیاز به مهارت خاصی- بر صفحه تلفن همراه می‌زنید و با این سکه‌ها در ادامه می‌توانید ترید یا معامله کنید.
از اینجا به بعد البته باید مهارت کسب کنید یا لااقل در این بازی، مهارت تجارت کردن را تمرین کنید. مثل بازی کودکی‌های ما، «روپولی»، شما تجارت را در بازی تمرین می‌کنید و این خیلی خوب است. برنامه هم به بهانه یک فعالیت- لمس صفحه‌ی گوشی- به شما سرمایه‌های اولیه معامله کردن را می‌دهد. همچنان که در آن سال‌ها به ما در قالب یک کارت، برای شروع بازی، اعتبار می‌دادند.
پس اینکه یک عده شعار واویلا سر می‌دهند که مگر چه کرده اید که به شما با یک لمس، کوین می‌دهند، حساسیت بی جایی است. ما هم در روپولی کار خاصی نمی‌کردیم، ولی با یک کارت، حق خرید خانه یا مغازه را در بازی داشتیم.
۲- در برخی بازی‌های رایانه‌ای نیز شما این امکان را دارید که پس از طی مراحلی، امتیازاتی را که کسب کرده اید، بفروشید و از این طریق کسب درآمد کنید و یا حتی آن را به ارز دیجیتال تبدیل کنید. فلذا از بازی پول در آوردن هم چیز جدیدی نیست.
۳- این که بازی همستر در نهایت برای بازی بازهایش (گیمرها) پولی به ارمغان خواهد آورد یا نه، امری است که باید در مورد آن منتظر رخداد‌های آتی ماند. فعلا در حد یک بازی و سرگرمی، می‌شود به آن نگاه کرد، حتی شاید این بازی وقت کش، مانع از آن بشود که ما به سراغ بازی‌هایی برویم که مستقیما پیام منفی به سوی ما ارسال می‌کنند.
حتما می‌دانید که برخی بازی‌های رایانه‌ای دارای محتوا‌هایی با موضوع سکس، خشونت، دورویی و دروغگویی هستند و این موضوع ما و فرزندان ما و اخلاقیاتمان را متأثر می‌کند.
۴- پول درآوردن از این طرق، برای نسلی است که علاقمند به موبایل، بازی‌های رایانه ای، یوتیوب و ... است و دوست دارد که از این نمود‌های فناوری اطلاعات کسب درآمد کند.
به عبارتی دوست دارد کار و تفریحش یکی باشد. تجربه اش از جهان هم به او نشان داده که این امر، ممکن است و محال نیست. همچنان که «نات کوین» از چیزی مثل همین بازی همستر به وجود آمد و برای برخی تبدیل به پول هم شد.
برای نسل قبلترش، این که بشینی پای کامپیوتر یا بازی رایانه‌ای انجام بدهی، نان نمی‌شد، ولی برای این نسل دقیقا بازی‌های رایانه ای، یوتیوبری، لایو استریم بازی ها، ورزش‌های الکترونیک و ... پول آور است.
اگر خودش هم پولی از این طریق به دست نیاورده، ولی خیلی‌ها را می‌شناسد که از این طریق به پول رسیده اند، پس بازی رایانه ای، موبایل و ادا و اطوار درآوردن جلوی دوربین اتفاقا برای خیلی‌ها در جهان «نان و آب» داشته است؛ و این نقطه آغاز ماجرا است.
۵- به نظر می‌رسد مشکل ما با بازی همستر و بازار‌های ارز دیجیتال تا حدی، ماندگاری ما در جهان قدیم است. موضوع بازی همستر نشان می‌دهد که نسل جدید (و حتی افرادی از نسل قدیم) چقدر به کسب درآمد از حوزه فناوری‌های ارتباطی علاقمندند و چقدر ظرفیت انسانی در حوزه فناوری‌های دیجیتال در کشور وجود دارد.
سیاستگذاران اقتصادی، آنگونه که باید این ظرفیت‌ها را نمی‌بینند و سیاستگذاران حوزه فرهنگ هم بیشتر نگاهی رسانه‌ای به این حوزه دارند تا اقتصادی. با تمرکز بر این ظرفیت‌ها و علاقمندی ها، «صنایع خلاقه» رشد می‌یابند که هم اشتغال آفرینند و هم ارزآور. تحریم‌ها هم معمولا تأثیری روی آن ندارند.
بسترسازی و کارآفرینی در این حوزه موجب می‌شود تا جوانترها، به جای صرفا ناک کردن صفحه گوشی شان، به کار‌های جدی تری در فضای مجازی، بازی‌های رایانه‌ای و صنایع دیجیتال دست بزنند و مصداق این شعر پروین اعتصامی نشوند که فرمود:
جوانی و تدبیر و نیروت هست به دست تو این کار‌ها کار نیست!
اگر معترضیم به اینکه چرا فرزندانمان به جای کار درست و حسابی، نشسته اند و همستر را ناک می‌کنند (و حتی کارمندان در ساعات اداری؟!)، راه جبران آن بسترسازی درست در چنین حوزه‌هایی است و الا همیشه این دیگرانند که برای بچه‌های ما میدان بازی می‌آفرینند.
امروز همستر، فردا یک چیز دیگر. خود جوانترها هم البته باید متوجه باشند که باید جدی‌تر و عمیق‌تر داستان را ببینند نه اینکه فقط ناک کنند. نمونه‌اش هم اینکه تا امروز «۳۸۳ نفر در سطح کشور شکایاتی علیه برنامه تلگرام داشتند که با انجام بازی کل حساب‌های بانکی آن‌ها تخلیه مالی شده است» (رئیس مرکز پلیس فتا) لذا امکان هک گوشی شما توسط چنین برنامه‌هایی وجود دارد و ظاهرا جهان امروز، کاملا هم شبیه دوران بازی روپولی نیست! این مراقبت‌ها را باید کرد و «سواد فضای مجازی» را هم در خود، خانواده، مسئولان و جامعه بالاتر برد.
